ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. (ΑΠΕ – ΜΠΕ) Το 2022 μπήκε με ανάμικτες διαθέσεις για την βιοϊατρική επιστημονική κοινότητα, με την παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού από τη μία να προκαλεί ιστορικό ρεκόρ κρουσμάτων παγκοσμίως – και στην Ελλάδα- αλλά, από την άλλη, οι νοσηλείες, οι διασωληνώσεις και οι θάνατοι λόγω Covid-19 να μην ακολουθούν αντίστοιχα την «ανηφόρα».
Τείνει έτσι να διαμορφωθεί μια αισιόδοξη οπτική -που μένει να επιβεβαιωθεί- ότι η Όμικρον όχι μόνο δεν θα επιβαρύνει υπέρμετρα τα ήδη βεβαρημένα συστήματα υγείας, αλλά ότι ουσιαστικά βλέπουμε την αρχή του τέλους της πανδημίας. Η νέα κυρίαρχη πια παραλλαγή πιθανώς σηματοδοτεί την είσοδο του ιού σε μια πιο μεταδοτική μεν αλλά λιγότερο επικίνδυνη φάση, κάτι που σημαίνει ότι ο ιός αρχίζει σταδιακά να γίνεται ενδημικός αντί για πανδημικός. Με άλλα λόγια, θα τον «φορτωθούμε» μεν τα επόμενα χρόνια, όπως συμβαίνει με τη γρίπη, αλλά η κατάσταση θα είναι υπό έλεγχο και τα θύματα ολοένα λιγότερα, ιδίως αν οι εμβολιασμοί γίνουν συστηματικοί κάθε χρόνο. Ακόμη κι αν τα εμβόλια αδυνατούν να αποτρέψουν σε μεγάλο βαθμό τις νέες λοιμώξεις ή τις επαναλοιμώξεις, είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα σταματήσουν να προστατεύουν σημαντικά από βαριά νόσο.
Αυτό το σενάριο, που δεν είναι τέλειο (οριστική εξαφάνιση του κορονοϊού) αλλά είναι αρκετά καλό, θα χρειαστεί λίγους ακόμη μήνες για να γίνει πιο ορατό, σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες. Από την άλλη όμως, σύμφωνα με το New Scientist, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι παρακολουθούμε όλο αυτόν τον καιρό την εξέλιξη ενός ιού σε πραγματικό χρόνο, με τη μία παραλλαγή του να διαδέχεται την άλλη και να πυροδοτεί διαδοχικά επιδημικά κύματα διεθνώς. Υπάρχει, λένε αρκετοί επιστήμονες, κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι αυτό θα συνεχιστεί και το 2022, ενώ δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι μελλοντικές παραλλαγές του SARS-CoV-2 θα είναι λιγότερο επικίνδυνες.
Για τον συγκεκριμένο κορονοϊό, όπως και για άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς, η επιβίωσή του εξαρτάται από το να μολύνει όσους περισσότερους ανθρώπους – ή ζώα- μπορεί. Όποια παραλλαγή του είναι καλύτερη στο να εξαπλώνεται, αυτή θα υπερκεράσει τις άλλες, χωρίς κατ’ ανάγκη να τις εξαφανίσει. Έτσι, όταν εμφανίστηκε το αρχικό «κινεζικό» στέλεχος του ιού, κάθε άνθρωπος με λοίμωξη από κορονοϊό μόλυνε άλλους δύο έως τρεις κατά μέσο όρο. Ένας άνθρωπος με την παραλλαγή Δέλτα μόλυνε έξι έως επτά, ενώ κάποιος με την Όμικρον φαίνεται να μολύνει ακόμη περισσότερους (πόσους είναι ακόμη ασαφές).
Βέβαια, αν ο κορονοϊός βγάζει από το «μανίκι» του νέα κόλπα κατά καιρούς, οι άνθρωποι φροντίζουν, κυρίως χάρη στα εμβόλια, να κάνουν ολοένα πιο δύσκολη τη μόλυνση των ανθρώπων ή έστω τη νόσησή τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι στη Γη έχουν σήμερα πια κάποιο βαθμό ανοσίας είτε λόγω εμβολιασμού τους, είτε μετά από προηγούμενη λοίμωξη Covid-19.
Η «απάντηση» του κορονοϊού είναι να αναπτύσσει νέες μεταλλάξεις που του επιτρέπουν να διαφεύγει καλύτερα από την ανοσιακή προστασία και η Όμικρον είναι αρκετά καλή σε αυτό. Όπως συμβαίνει και με τη γρίπη, δεν αποκλείεται ο κορονοϊός να αναπτύσσει στο μέλλον συνεχώς νέες παραλλαγές που θα του επιτρέπουν να προκαλεί διαδοχικά κύματα λοιμώξεων.
Αν με το πέρασμα του χρόνου διαφορετικά στελέχη επιμείνουν και συνεχίσουν να συνυπάρχουν, με την επόμενη παραλλαγή να μην εξαλείφει την προηγούμενη, πιθανώς θα χρειαστούν νέου τύπου εμβόλια που θα συνδυάζουν σε μία δόση την ανοσία απέναντι σε διαφορετικά στελέχη του κορονοϊού (κάτι που συμβαίνει και στα αντιγριπικά εμβόλια) ή θα απαιτηθούν εμβόλια κατά συγκεκριμένων παραλλαγών και όχι «γενικού τύπου» εμβόλια, όπως μέχρι σήμερα.
Η ελπίδα ότι οι νέες παραλλαγές που θα αναδυθούν εξελικτικά, θα προκαλούν ολοένα πιο ήπια συμπτώματα, είναι εύλογη μεν, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα επιβεβαιωθεί. Από όσα τουλάχιστον ήταν γνωστά μέχρι πρόσφατα (προ Όμικρον), ο κορονοϊός είναι πιο μολυσματικός λίγο πριν την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων, συνεπώς δεν φαίνεται να του ασκείται ιδιαίτερη εξελικτική πίεση για να γίνει λιγότερο φονικός. Η ευλογιά π.χ. ήταν άκρως θανατηφόρα και με το πέρασμα του χρόνου φάνηκε να γίνεται ακόμη χειρότερη. Αλλά και η γνώριμη γρίπη, μετά από τόσα χρόνια, κάθε χρόνο συνεχίζει να σκοτώνει πολλούς ανθρώπους.
Μια άλλη πηγή ανησυχίας μπορεί μελλοντικά να αποτελέσει η κυκλοφορία του κορονοϊού σε αρκετά άλλα ζώα -και όχι μόνο σε ένα- πράγμα που θα διευκόλυνε την ανάδυση νέων παραλλαγών του και την μεταπήδησή τους στη συνέχεια στους ανθρώπους.
Σε κάθε περίπτωση, θεωρείται λίγο-πολύ δεδομένο από τους επιστήμονες ότι η ανοσία -είτε λόγω εμβολιασμού είτε προηγούμενης λοίμωξης Covid-19- θα φθίνει σταδιακά, άρα και η προστασία έναντι ιδίως των νέων παραλλαγών. Συνεπώς μπορεί κάλλιστα να περιμένει κανείς ότι το 2022 θα στηθεί σε κάποια ουρά εμβολιαστικού κέντρου για να κάνει μια νέα δόση εμβολίου (ή και περισσότερες), πιθανώς για να προστατευθεί από κάποια παραλλαγή ρο, σίγμα ή ακόμη και ωμέγα.
