Γράφει ο Φώτιος Καλιαμπάκος
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Η πρώτη μετά την πανδημία εμφάνιση της κορυφαίας Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης στη Νέα Υόρκη αναμενόταν σαν ένα είδος εορταστικού τέλους των περισσότερων συνεπειών της πανδημίας στην καλλιτεχνική ζωή της πόλης. Η Ευρωπαϊκή ορχήστρα με τις περισσότερες εμφανίσεις, πάνω από 130 στο ιστορικό κτήριο από το 1956, όταν και πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίσκεψη στη Νέα Υόρκη, είναι η μόνη που διαθέτει μια μόνιμη συνεργασία με το θεσμό και εμφανίζεται κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου. Κατά ατυχή τρόπο αυτό είχε αλλάξει το 2020 και η εμφάνιση της ορχήστρας υπό τον Daniel Barenboim https://www.andro.gr/empneusi/daniel-barenboim-lifestory/ με έργα Mahler ήταν προγραμματισμένη για τον Ιούνιο εκείνης της χρονιάς με αποτέλεσμα να ματαιωθεί, όπως βέβαια και αυτή του 2021. Η φετινή εμφάνιση, προγραμματισμένη προφανώς ήδη από την προηγούμενη άνοιξη, ήταν αφιερωμένη κυρίως στη Ρωσική μουσική παράδοση.
Αντικατάσταση του Valerie Gergiev
Τις συναυλίες επρόκειτο να διευθύνει ο σπουδαίος Ρώσος αρχιμουσικός Valerie Gergiev. Ο Gergiev είχε ξεκινήσει μαζί με την ορχήστρα στη Βιέννη, ήδη από τον Ιανουάριο, την προετοιμασία των νεουρκέζικων προγραμμάτων, αργότερα βρέθηκε θετικός στον κορονοϊό, και αποσύρθηκε για ένα διάστημα και τελικά διηύθυνε τις συναυλίες στη Φρανκφούρτη, που προηγήθηκαν της άφιξης της Φιλαρμονικής στη Νέα Υόρκη.
Ο Gergiev, και λόγω της θεσμικής του θέσης ως επί πολλά χρόνια διευθυντής ενός από τους σημαντικότερους καλλιτεχνικούς θεσμούς της Ρωσίας, του θεάτρου Mariinsky της Αγίας Πετρούπολης, είχε όλα τα προηγούμενα χρόνια στενές σχέσεις με τον Πρόεδρο της Ρωσίας, ενώ κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κρίσης στην Ουκρανία είχε εκφραστεί, μαζί με άλλους διάσημους Ρώσους καλλιτέχνες υπέρ των Ρωσόφωνων της ανατολικής Ουκρανίας. Τόσο η σχέση του με το Ρώσο πρόεδρο, όσο και αυτή του η στάση τότε είχε προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις και κάθε του εμφάνιση στη Νέα Υόρκη, όπως, μεταξύ άλλων η προηγούμενή του με τη Φιλαρμονική της Βιέννης το 2016, συνοδευόταν πάντα από την παρουσία ενός μικρού, αλλά επίμονου, αριθμού διαδηλωτών έξω από τις αίθουσες συναυλιών, κάτι το οποίο προκαλούσε και αύξηση των μέτρων ασφαλείας για την αποφυγή επεισοδίων εντός τους, κάτι το οποίο αναμενόταν έτσι κι αλλιώς και για τις φετινές εμφανίσεις.
Ο επικεφαλής της ορχήστρας Daniel Froschauer στην αρχική του τοποθέτηση στις αρχές της εβδομάδας που προηγήθηκε των συναυλιών, μεταξύ άλλων και στους New York Times, και ενώ θεωρούνταν δεδομένο ότι οι συναυλίες θα γίνουν σύμφωνα με το πρόγραμμα, είχε υποστηρίξει ότι η ορχήστρα είναι βέβαια εναντίον κάθε μορφής βία, αλλά δεν παίρνει πολιτικές θέσεις, και ότι ο Gergiev, ένας χαρισματικός καλλιτέχνης ο οποίος συνεργάζεται με την ορχήστρα εδώ και πολλές δεκαετίες, θα ανέβει στο πόντιουμ ως αρχιμουσικός και όχι ως πολιτικός. Στο ίδιο κλίμα και ο διευθυντής του Carnegie Hall Sir Clive Gillinson ανέφερε ότι ο θεσμός κρίνει την καλλιτεχνική αξία και όχι τις πολιτικές θέσεις των μουσικών, οι οποίοι δικαιούνται και αυτοί, όπως όλοι, να έχουν τις, όποιες, απόψεις τους.
Τελικά όμως και με δεδομένη τη ραγδαία κλιμάκωση των τραγικών εξελίξεων στην Ουκρανία και την όξυνση του κλίματος σε κάποια τμήματα του κοινού στη Νέα Υόρκη, την παραμονή της πρώτης συναυλίας ανακοινώθηκε ότι ο Gergiev, ο οποίος αξίζει να σημειωθεί, δεν ταξίδεψε τελικά καν στις ΗΠΑ, δεν θα διευθύνει τις συναυλίες. Μαζί του, και για τους ίδιους λόγους αποσύρθηκε και ο, επίσης Ρώσος, σολίστας της πρώτης συναυλίας, Denis Matsuev, ο οποίος όμως πριν λίγες εβδομάδες είχε πραγματοποιήσει κανονικά το προσωπικό του ρεσιτάλ στο Carnegie Hall.
Στην κοινή ανακοίνωση της ορχήστρας με το Carnegie Hall δεν γίνεται πραγματικά σαφές αν αυτό ήταν απόφαση του θεσμού, της ορχήστρας ή ίσως ακόμα και του ίδιου του αρχιμουσικού. Φαίνεται σε κάθε περίπτωση ότι προτιμήθηκε, μάλλον από όλα τα μέρη, να μη γίνουν οι συναυλίες πεδίο όξυνσης και πολιτικής αντιπαράθεσης. Αμέσως μετά ανακοινώθηκε ότι και οι συναυλίες του Gergiev με την ορχήστρα Mariinsky, οι οποίες ήταν προγραμματισμένες για τον επόμενο Μάιο, ματαιώνονται. Πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με άλλους θεσμούς, όπως οι ορχήστρες του Ρότερνταμ και του Μονάχου, οι οποίες επίσης διέκοψαν την συνεργασία τους με τον Gergiev την εβδομάδα που μεσολάβησε, και με σεβασμό στον αρχιμουσικό και στη θέση την οποία βρίσκεται, δε ζητήθηκε από τον Gergiev οποιασδήποτε μορφής δήλωση και τηρήθηκαν χαμηλοί τόνοι, ώστε η αντικατάσταση στη Νέα Υόρκη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «βελούδινη».
Κυρίαρχος στα μουσικά δρώμενα της Νέας Υόρκης τη φετινή σαιζόν ο Yannick Nézet-Séguin
Ο καταξιωμένος πια, αν και αρκετά νεαρός μουσικός διευθυντής της Μετροπόλιταν Όπερα, ο οποίος παρά το ιδιαιτέρως επιβαρυμένο πρόγραμμά του προσφέρθηκε να δώσει μια διέξοδο στην κατάσταση και να διευθύνει τις συναυλίες χωρίς αλλαγή προγράμματος, κάτι που όμως ήταν τιμητικό και για τον ίδιο, αφού αν και https://www.andro.gr/empneusi/yannick-nezet-seguin-miet/, είναι γνωστός στη Βιεννέζικη ορχήστρα, αφού έχει εμφανιστεί μαζί της αρκετές φορές στο παρελθόν, αλλά αυτή η σχέση δεν είχε προλάβει να φτάσει στο επίπεδο της ανάθεσης της Αμερικανικής περιοδείας, την οποία η ορχήστρα επιφυλάσσει σε σπουδαίους αρχιμουσικούς μετά από πολύχρονη συνεργασία μαζί τους, και σπανιότερα, όπως στην περίπτωση παλιότερα του Gustavo Dudamel, σε νεαρότερους μουσικούς.
Λόγω της θέσης του στη Metropolitan Opera αλλά και την Ορχήστρα της Philadelphia της οποίας επίσης ηγείται ο Yannick, όπως για συντομία αποκαλείται στην Νέα Υόρκη, διηύθυνε το Φθινόπωρο μια μεγάλη σειρά παραστάσεων στη ΜΕΤ και το Carnegie Hall, στο οποίο παρουσίασε την εναρκτήρια συναυλία https://www.andro.gr/empneusi/carnegie-hall-perspective-artist-leonidas-kavakos/ και επιπλέον και έναν κύκλο συμφωνιών του Μπετόβεν που αρχικά ήταν προγραμματισμένος στα πλαίσια των εορτασμών για το συνθέτη την άνοιξη του 2020. Αυτό οδήγησε σε ένα είδος υπερκόπωσής του και έτσι το Δεκέμβριο με την ακύρωση ορισμένων παραστάσεων και τη μετάθεση κάποιων άλλων δημιούργησε στον εαυτό του ένα μήνα διακοπών, προτού επανέλθει στους πραγματικά εξοντωτικούς ρυθμούς του προηγούμενου Σαββατοκύριακου.
Την Παρασκευή που μας πέρασε έλαβε χώρα στη Μετροπόλιταν η γενική πρόβα της γαλλόφωνης αρχικής εκδοχής του αριστουργήματος του Verdi: “Don Carlos” η οποία διαρκεί ως γνωστόν πάνω από πέντε ώρες και έκανε πρεμιέρα της Δευτέρα το βράδυ..! Γύρω στις 5 το απόγευμα ο Yannick μετακινήθηκε λίγο νοτιότερα για να κάνει μια στοιχειώδη πρόβα με τη Φιλαρμονική της Βιέννης, η οποία έπρεπε να τελειώσει στις 7 και 15 για να ανοίξει η αίθουσα για το κοινό, αφού η συναυλία ήταν προγραμματισμένη για τις 8..! Όταν πια τελείωσε η συναυλία μετά τις 10 το βράδυ και ενώ στα αναλόγια της ορχήστρας υπήρχε μια παρτιτούρα με κάποιο έργο του Tchaikovsky, το οποίο ήταν εμφανώς προγραμματισμένο ως ανκόρ, ο αρχιμουσικός πήρε το λόγο και μεταξύ αστείου και σοβαρού πήρε το λόγο και είπε ότι “αν κάποιος θέλει να ακούσει κάτι ακόμα θα πρέπει να ξαναέρθει αύριο..!” Την επομένη ο Yannick σταμάτησε λίγο πιο νωρίς μια πρόβα της Tosca του Puccini στη ΜΕΤ για να βρεθεί και πάλι στο Stern Auditorium κατά τις 6 το απόγευμα για μια σύντομη πρόβα και βέβαια την συναυλία. Το σκηνικό επαναλήφθηκε και την Κυριακή για την τελευταία συναυλία..!
Μιλώντας με υψηλόβαθμο στέλεχος του Carnegie Hall την Κυριακή το μεσημέρι με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι δεν υπήρχε ακόμα ο αντικαταστάτης του Yannick για τις δύο τελευταίες συναυλίες της ορχήστρας στις ΗΠΑ που επρόκειτο να γίνουν στη Νάπολη της Florida! Τελικά τη συναυλία της Τρίτης, 1ης Μαρτίου τη διηύθυνε και αυτή ο Yannick ο οποίος έσπευσε στη Florida ανάμεσα στον Don Carlos και την Tosca, ενώ η «περιπετειώδης» Αμερικανική περιοδεία ολοκληρώθηκε το βράδυ της Τετάρτης με το ντεμπούτο στο πόντιουμ των Βιεννέζων του David Robertson, γνωστό στη Νέα Υόρκη από τις εμφανίσεις του και στη ΜΕΤ, ο οποίος είναι μεταξύ άλλων ο διευθυντής των Orchestral Studies στο διάσημο Juilliard School.
Seong-Jin Cho
Όταν την Πέμπτη το μεσημέρι ανακοινώθηκε ο μαέστρος προφανώς άμεσα επιλέχτηκε από εκείνον, μια και είχε συνεργαστεί μαζί του επανειλημμένως και ο Κορεάτης πιανίστας Seong-Jin Cho, ο οποίος και δέχτηκε, φανταζόμαστε με χαρά, την μάλλον ανέλπιστη πρόταση, να κάνει το ορχηστρικό του ντεμπούτο στο Carnegie Hall με τη Φιλαρμονική της Βιέννης! Αυτό όμως δεν ανακοινώθηκε αμέσως γιατί υπήρχε μια μικρή … λεπτομέρεια. Βρισκόταν ακόμα στο Βερολίνο, όπου μένει και η τοπική ώρα ήταν 7 το βράδυ! Όπως αφηγήθηκε αργότερα, μη έχοντας ερμηνεύσει το συγκεκριμένο έργο από το 2019 χρειαζόταν ένα χώρο για να εξασκηθεί, αφού δεν μπορούσε να ενοχλεί τους γείτονές του. Η μάνατζέρ του τού εξασφάλισε ένα πιάνο σε ένα λόμπυ ξενοδοχείου, όπου ο Seong-Jin Cho έμεινε μέχρι τις 4 τα ξημερώματα και στις 7 το πρωί πήρε την πρώτη πτήση για την Νέα Υόρκη, όπου και έφτασε στο αεροδρόμιο στις 2 μετά το μεσημέρι της Παρασκευής..!
Η καριέρα του μόλις 27χρονου Seong-Jin Cho είχε εκτοξευτεί το 2015, όταν και έγινε ο πρώτος Κορεάτης που κέρδισε το διεθνή διαγωνισμό Σοπέν. Έχει ήδη εκδώσει μια σειρά δίσκων στη γερμανική εταιρία Deutsche Grammophon, ενώ πραγματοποίησε το 2017 το πρώτο του ρεσιτάλ στο Carnegie Hall. Επρόκειτο να ταξιδέψει στις ΗΠΑ λίγες μέρες αργότερα για μια σειρά συναυλιών, μεταξύ άλλων στο NJPAC (6 Μαρτίου) και στο Princeton (7 Μαρτίου) του New Jersey, ενώ θα επανέλθει στη Νέα Υόρκη για να συμπράξει με τη Φιλαρμονική στις 24 Μαρτίου στο Πέμπτο Κοντσέρτο για πιάνο του Μπετόβεν υπό τη διεύθυνση του μόνιμου μουσικού διευθυντή της Jaap van Zweden.
Η πολλαπλές κληρονομιές του Sergei Rachmaninov
Ο μεγάλος Ρώσος συνθέτης, του οποίου δύο από τα σημαντικότερα έργα του, το Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο και η δεύτερη συμφωνία του, αποτελούσαν το πρόγραμμα της πρώτης βραδιάς, είχε και ο ίδιος εμφανιστεί δεκάδες φορές ως πιανίστας αλλά και ως αρχιμουσικός στην ιστορική αίθουσα τα χρόνια που έζησε στις ΗΠΑ, όπου και έλαβε την αμερικανική υπηκοότητα, αφού είχε εγκαταλείψει την πατρίδα του το 1918. Ο τάφος του βρίσκεται στο Westchester της πολιτείας της Νέας Υόρκης.
Στενή σχέση διατηρούσε ο συνθέτης και με την Ορχήστρα της Philadelphia ενώ τον συνέδεε προσωπική φιλία με τους τότε διευθυντές της Leopold Stokowski και Eugene Ormandy. Η ορχήστρα, της οποίας ηγείται ο Yannick φροντίζει να συνεχίζει τη σχέση με το έργο του. Έτσι τα προηγούμενα χρόνια η ορχήστρα πραγματοποίησε μια ολοκληρωμένη ηχογράφηση των τεσσάρων κοντσέρτων για πιάνο του συνθέτη με σολίστα τον Daniil Trifonov https://www.andro.gr/empneusi/daniil-trifonov-pianist/ , ο οποίος παρεμπιπτόντως την Πέμπτη το βράδυ, επανήλθε μετά από τη διακοπή των τελευταίων ετών στο Stern Auditorium.
Η Φιλαρμονική της Βιέννης καλλιεργεί και αυτή της σχέση της με το έργο του συνθέτη. Στον υπογράφοντα έχει μείνει αξέχαστη, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 μια ερμηνεία της Δεύτερης συμφωνίας υπό τη διεύθυνση του σπουδαίου Αμερικανού πιανίστα, συνθέτη και αρχιμουσικού André Previn, που έφυγε από τη ζωή πριν από δύο χρόνια (στις 28 Φεβρουαρίου του 2020).
Και ενώ η ορχήστρα τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει πιο συχνά το Τρίτο κοντσέρτο του συνθέτη, είχε ερμηνεύσει για πρώτη φορά το Δεύτερο με σολίστα τον ίδιο στις 21 Φεβρουρίου του 1935, υπό τη διεύθυνση του Sidney Beer. Ο Rachmaninov είχε εμφανιστεί τρεις μέρες πριν στη Χρυσή Αίθουσα των Φίλων της Μουσικής σε πιανιστικό ρεσιτάλ, κάτι που επανέλαβε και τα τρία επόμενα χρόνια, με την τελευταία του εμφάνιση το Φεβρουάριου του 1938.
Το Δεύτερο κοντσέρτο και οι μελωδίες του έχουν γίνει δημοφιλής και μέσω του κινηματογράφου και τις ταινίας “Brief Encounter” και «Εφτά χρόνια φαγούρα» https://www.youtube.com/watch?v=pCiwEO_6xS0&t=133s με την Marilyn Monroe, ενώ η μελωδίες του έχει χρησιμοποιηθεί στα τραγούδια “Full Moon and Empty Arms” Frank Sinatra https://www.youtube.com/watch?v=dKsdCtsRczY (1945) και το πολύ δημοφιλές και με τη φωνή της Celine Dion, « All By Myself», (1975) με τον συνθέτη του και πρώτο του ερμηνευτή Eric Carmen https://www.youtube.com/watch?v=iN9CjAfo5n0 να αναγκάζεται τελικά να δίνει μέρος (επρόκειτο για αρκετά χρήματα καθώς το τραγούδι είχε τεράστια επιτυχία) των πνευματικών δικαιωμάτων στους διαχειριστές των πνευματικών δικαιωμάτων του Rachmaninov.
Κατά τα άλλα απλώς … Φιλαρμονικής της Βιέννης!
Παρά τις όποιες περιπέτειες, στις οποίες όμως είναι κατά κάποιο τρόπο συνηθισμένα τα μέλη της ορχήστρας, αφού οι αλλαγές αρχιμουσικών δεν είναι και τόσο ασυνήθιστες στο εξαιρετικά επιβαρυμένο πρόγραμμά της, όπως είχε συμβεί ξανά στη Νέα Υόρκη το 2014, από τις πρώτες κιόλας νότες του Κοντσέρτου κυριάρχησε στην αίθουσα ο ξεχωριστός ήχος της ορχήστρας και οι απαράμιλλες ερμηνευτικές της αρετές.
Σε ορισμένα σημεία, κάποια στο Κοντσέρτο και κυρίως στο δεύτερο μέρος της συμφωνίας, ασφαλώς έγινε, αν και όχι σε μοιραίο βαθμό, αισθητή η έλλειψη επαρκών δοκιμών με τον αρχιμουσικό, αφού προς στιγμήν φάνηκε να απειλείται η συνοχή και η απόλυτη ισορροπία μεταξύ των γκρουπ των όμως η εμπειρία των μουσικών και η συνεννόηση μεταξύ τους όχι μόνο απέτρεψαν κάποια «κατάρρευση» της ερμηνείας αλλά κατέστησαν σχεδόν ανεπαίσθητο το θέμα αυτό, αφού η προσοχή όλης της αίθουσας ήταν καθηλωμένη στην υψηλού επιπέδου ερμηνεία με κυρίαρχες δύο διαστάσεις.
Την ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη προσέγγιση κάθε λεπτομέρειας από τη μία, αφού κάθε φράση, κάθε νότα, κάθε «αναπνοή» της ορχήστρας ήταν μελετημένη και διαφοροποιημένη τεχνικά και εκφραστικά, ενώ από την άλλη η λυρική ροή και η εκφραστικότητα του συνόλου ήταν εκπληκτική και, μαζί με τις κορυφαίες και πάλι ερμηνευτικές επιδόσεις των δύο επόμενων συναυλιών, μας θύμισε μια φράση του σπουδαίου Αυστριακού μαέστρου Karl Böhm, ο οποίος θέλοντας σε κάποια πρόβα να επαινέσει τους μουσικούς και τις δυνατότητές τους, τούς είπε: «Κύριοί μου με εσάς αρχίζω, από εκεί που με άλλους τελειώνω»!
Διαδικτυακή μετάδοση
Η ατμόσφαιρα της αίθουσας και η εντύπωσή της ως προς το εντυπωσιακό δεδομένων των συνθηκών αποτέλεσμα, η οποία αποτυπώθηκε στο παρατεταμένο χειροκρότημα στο τέλος, δεν ξέρουμε σε ποιο βαθμό είναι αποτυπωμένη και στην ηχογράφηση, σε κάθε περίπτωση αυτή είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο για την πρώτη, αφιερωμένη στον Ραχμάνινοφ βραδιά, από το κλασσικό ραδιόφωνο της Νέας Υόρκης WQXR, το οποίο και μετέδωσε ζωντανά τη συναυλία. https://www.wqxr.org/story/vienna-philharmonic-orchestra/
Εκστατικός Ραβέλ!
Το πρόγραμμα του Σαββάτου ήταν το μόνο το οποίο περιλάμβανε δίπλα στα ρωσικά και δύο γαλλικά έργα. Το «Πρελούδιο στο απομεσήμερο ενός Φαύνου» του Claude Debussy, και τη σουίτα από το μπαλέτο «Δάφνης και Χλόη» του Μωρίς Ραβέλ. Στο πρώτο ξεχώρισε ο Walter Auer στο φλάουτο ενώ και πάλι η λεπτομερής προσέγγιση, προσέγγιση, ο, χαρακτηριστικός για την ορχήστρα, εκφραστικός ήχος των ξύλινων πνευστών στα πολύ ατμοσφαιρικά έργα και οι αιχμηρές κορυφώσεις των ιδιαίτερα επιτηδευμένων εγχόρδων, δημιούργησαν, ιδιαίτερα στο Ραβέλ, και πάλι μια εκστατική μουσική εμπειρία!
Στο δεύτερο μέρος η συναυλία περιλάμβανε ένα από τα πολύ δημοφιλή κομμάτια του Ρωσικού ρεπερτορίου, με το οποίο η ορχήστρα έχει μια ιδιαίτερη σχέση, αφού επανέρχεται σχετικά συχνά και δίνει το δικό της τόνο στο αριστούργημα του Rimsky-Korsakov: “Scheherazade”. Ο υπογράφων είχε την τύχη το 2013, σε μια αξέχαστη εμπειρία, να παρακολουθήσει πριν από μερικά χρόνια ,μια σειρά δοκιμών της ορχήστρας με το συγκεκριμένο έργο στη Χρυσή αίθουσα των φίλων της Μουσικής στη Βιέννη υπό τον Ρώσο αρχιμουσικό Tugan Sokhiev, (ο οποίος παραιτήθηκε πριν από μερικές ημέρες από το Μπαλέτο Bolshoi και αυτός λόγω της κρίσης).
Η ορχήστρα επανερχόταν τακτικά στο έργο και υπό τον Γκέργκιεφ, μια από αυτές τις συναυλίες από το φεστιβάλ του Salzburg είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο.
Volkhard Steude
Από τις πρώτες νότες του έργου έγινε αμέσως σαφής η ευχέρεια της ορχήστρας στη στιλιστική μετάβαση. Η ερμηνεία ανέδειξε τις δραματικές και εκφραστικές ποιότητες του έργου, ενώ ο εκπληκτικός Concertmaster της ορχήστρας Volkhard Steude μας φάνηκε ότι προσέγγισε το έργο πιο επιτηδευμένα, λιγότερο επιθετικά και «ατίθασα», τόσο από τον προκάτοχό του Rainer Küchl της παράστασης με τον Gergiev) και τον συνάδελφό του Reiner Honeck (αν μας απατά η εντύπωσή μας τόσα χρόνια μετά), που μας είχαν φανεί επίσης στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο πιο δραματικοί, σε ένα προσωπικό ρεσιτάλ υψηλής τεχνικής, το οποίο κορυφώθηκε στην ευκρίνεια και την εκφραστικότητα του φινάλε (το οποίο καμιά φορά δεν ακούγεται καν..) και έστρεψε σχεδόν αποκλειστικά προς αυτόν τα χειροκροτήματα του κοινού αλλά και των συναδέλφων του και του Yannick στο τέλος ενός ακόμα μοναδικού Βιεννέζικου Σαββατόβραδου στο Carnegie Hall.
Στο τέλος της συναυλίας ο Yannick αναφέρθηκε μεταξύ αστείου και σοβαρού σε αυτό που είπε πει και την προηγούμενη βραδιά, λέγοντας: “Mάλλον ξέρετε τι θέλω να πω, όποιος θέλει να ακούσει κάτι περισσότερο θα πρέπει να ξανάρθει αύριο..!
Κοντράστ προσεγγίσεων
Ήταν αναπόφευκτο κατά τη διάρκεια της συναυλίας να έχει κανείς την εντύπωση ότι κάποια από τα στοιχεία της ερμηνείας οφείλονται στον αρχιμουσικό που έκανε τις πρόβες και τις παραστάσεις στην Ευρώπη, δηλαδή τον Gergiev και κάποια σε αυτόν που ήταν στο πόντιουμ, τον Yannick. Στον Gergiev, αλλά και στους μουσικούς της ορχήστρας από μόνους τους, μια και όπως πληροφορηθήκαμε, ούτε και εκείνος είχε λόγω της ασθένειάς του τη δυνατότητα να κάνει επαρκείς πρόβες, πρέπει νομίζω να πιστωθεί η αριστουργηματική «ανάγνωση» των έργων και η στιλιστική τους απόδοση. Ο Yannick από την άλλη πρώτα από όλα επιτέλεσε έναν μουσικό άθλο επιτυγχάνοντας υψηλού επιπέδου ορχηστρικές επιδόσεις με δεδομένες τις συνθήκες που αναφέραμε πιο πάνω, ενώ σίγουρα ήταν εμφανής και η δική του χαρακτηριστική υπογραφή ιδιαίτερα στα τέμπι, σαφώς πιο αργά από αυτά που προτιμά ο Gergiev. Mε τον Yannick να όλα κυλούν πιο «απαλά», πιο λυρικά, χωρίς τις αιχμηρές κορυφώσεις και τις χαρακτηριστικές για το συναρπαστικό σε ορισμένα έργα Ρώσο αρχιμουσικό «εκρήξεις»! Επιπλέον και σε αυτό μάλλον ο Gergiev είναι επηρεασμένος από τη Ρωσική και τη σοβιετική παράδοση, υπάρχει η τάση τα δραματικά ή και τραγικά σημεία των έργων, πιο πολύ στον Τσαϊκόφσκι, αλλά και στον Ραχμάνινοφ και τον Rimsky-Korsakov, να ηχούν πιο ανεπιτήδευτα, πιο «πρωτόγονα» αν μας επιτρέπεται η λέξη, πιο σκληρά, ενώ ο Yannick είναι και εδώ πιο εκλεπτυσμένος, πιο «δυτικός».
Αντίστοιχες σκέψεις και για τους πιανίστες. Με εξαιρετική τεχνική, εκλεπτυσμένο ήχο και αρκετές καθηλωτικές εξάρσεις, ιδιαίτερα στο αργό μέρος, ο Seong-Jin Cho ανταποκρίθηκε, και πάλι δεδομένων των συνθηκών, με επάρκεια στη μεγάλη πρόκληση, φάνηκε να ταιριάζει καλύτερα με την προσέγγιση του Yannick, δεν είχε βέβαια τον «όγκο» και την εκρηκτικότητα του πολύ διαφορετικού και διαφορετικής γενιάς και εμπειρίας, αλλά και σαν ιδιοσυγκρασία, (πιο κοντά εκείνος στον Gergiev και την προσέγγισή του, με τον οποίο άλλωστε έχει ηχογραφήσει το συγκεκριμένο έργο) Denis Matsuev.
Η τελευταία συναυλία ξεκίνησε με αποσπάσματα από το επίσης οικείο στους Philharmoniker από το ρόλο στις παραστάσεις μπαλέτου στην Κρατική Όπερα της Βιέννης έργο του Sergei Prokofiev: «Ρωμαίος και Ιουλιέτα». Με τη σχέση του με το καθεστώς της Μόσχας να είναι πάντα ένα θέμα στη ζωή και την καριέρα του, κάτι που φαίνεται να αποτελεί το πεπρωμένο των μουσικών της Ρωσίας, ο συνθέτης ξεκίνησε να γράφει το έργο λίγο πριν από την επιστροφή του στη Ρωσία. Φαίνεται μάλιστα ότι είχε σκεφτεί να αλλάξει το τέλος, κάνοντας την Ιουλιέτα να ξυπνάει νωρίτερα και το έργο να έχει Happy End! Τελικά και για μουσικούς λόγους, αφού η μουσική στο τέλος κάθε άλλο παρά χαρούμενη είναι, το τέλος του πολύ δραματικού έμεινε τραγικό και η ερμηνεία στην αίθουσα δημιουργούσε συνειρμούς.
Το μοτίβο του πεπρωμένου – Ενός λεπτού σιγή για την Ουκρανία
Ανάμεσα στον Yannick Nézet-Séguin και τον Sir Clive Gillinson, ο επικεφαλής της επικεφαλής της Φιλαρμονικής της Βιέννης Daniel Froschauer πήρε το λόγο αμέσως μετά το διάλειμμα και με μια λιτή ομιλία, αφού εξέφρασε την κάθετη αντίθεση των μουσικών σε κάθε μορφή βίας, επιθετικότητας και πολέμου, ζήτησε καταχειροκροτούμενος να τηρηθεί, μετά την «Παθητική» συμφωνία του Τσαϊκόφσκι, της οποία η τραγική φύση και το αρχικό, χαρακτηριστικό, πολλές φορές χαρακτηριζόμενο «Μοτίβο του Πεπρωμένου» κατά κάποιοι τρόπο ήταν κατάλληλη για την περίσταση, ως ένδειξη της ολόψυχης συμπαράστασης των μουσικών, ενός λεπτού σιγή για τον λαό της Ουκρανίας! https://www.facebook.com/ViennaPhilharmonic/videos/697959884540911/
Μετά την πολλή δηλωτική σιγή, η οποία ακολούθησε την αντίστοιχη κατάληξη της συμφωνίας στη σιγή, το κοινό ξέσπασε σε χειροκροτήματα απελευθερώνοντας την ένταση της συναισθηματικής φόρτισης, η οποία ήταν αισθητή καθ’ όλη τη διάρκεια του συνδεδεμένου με την συνεχιζόμενη τραγωδία, έργου, τονίζοντας με αυτό τον εμφατικό τρόπο τη στάση του απέναντι στα γεγονότα και αποχαιρετώντας παράλληλα τους εξέχοντες επισκέπτες από τη Βιέννη μέχρι την επόμενη φορά, με την ελπίδα οι συνθήκες τότε να είναι καλύτερες, τουλάχιστον αν μη τι άλλο, μια και οι πληγές δεν πρόκειται να κλείσουν γρήγορα, ειρηνικές, τόσο για την Ουκρανία όσο και για τον πλανήτη συνολικά!
