Μετά την απόβαση των Συμμάχων στην Σικελία στις 9 Ιουλίου 1943, ο πόλεμος άρχισε να γυρίζει υπέρ των Συμμάχων και η Τουρκία άρχισε να προσαρμόζεται προς την νέα κατάσταση. Αν και ουδέτερη, μη φοβούμενη εχθρική ενέργεια εκ μέρους της Γερμανίας, άρχισε να επιτρέπει την χρήση των παραλίων της από τους Βρετανούς κατασκόπους που δρούσαν στα Δωδεκάνησα. Σύμφωνα με αναφορές του λοχαγού Leon Stephen και του υπολοχαγού Kenneth John Mackenzie, μεταξύ των Τούρκων αξιωματούχων και παραγόντων που συνεργάζονταν με τους Συμμάχους ήταν και οι ακόλουθοι.
Hamdi Bey
O Hamdi Bey ήταν Διοικητής της Τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών στη Marmaris και στην γύρω περιφέρεια. Η δικαιοδοσία του καταλάμβανε όλο το μήκος της νότιας ακτής μέχρι το ακρωτήριο Κριό, αν και το Κριό βρίσκεται στην δικαιοδοσία του υπεύθυνου στο Bodrum. Ήταν τύπος θλιβερός και πονηρός και τον ενδιέφερε γι’ αυτό που μπορούσε να πάρει. Αν και ήταν πολύ εξυπηρετικός, φοβόταν τις αρχές των άλλων υπηρεσιών (Τελωνείο, Αστυνομία κ.λπ.) και δεν επιθυμούσε να ασχοληθεί πολύ μαζί τους. Είχε αρκετή επιρροή, αλλά όχι πολύ. Ωστόσο, ήταν χρήσιμος στο ότι είχε αρκετούς φίλους και μέσω των κοινωνικών του επαφών μαζί τους μπορούσε να τους επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό. Έδωσε στους Stephen και Mackenzie μια μεγάλη παραγγελία για αγαθά, την οποία είπε ότι θα ήταν διατεθειμένος να πληρώσει αλλά δεν αναμενόταν να το κάνει.
Καπετάν Mendu
Ο Καπετάν Mendu, ηλικίας περίπου τριάντα, ήταν τύπος ομορφόπαιδου αλλά καλός στρατιώτης. Ήταν πολύ φιλικός και πρόθυμος να βοηθήσει τους κατασκόπους με κάθε τρόπο. Επρόκειτο σύντομα να παντρευτεί και τους ζήτησε να του προμηθεύσουν τα αναγκαία υφάσματα για να κάνει πέπλο η νύφη. Ήταν κατηγορηματικός ότι δεν έπρεπε να παρεμβαίνουν στην περιφέρειά του. Ήλεγχε την παράκτια χωροφυλακή από τη Marmaris μέχρι το Bozukkale και μιλούσε γαλλικά.
Διοικητής του Τελωνίου στην Marmaris
Ο Διοικητής του Τελωνίου στη Marmaris ήταν ταγματάρχης, αλλά το όνομα του δεν είναι γνωστό. Ήταν καλός τύπος Τούρκου, τίμιος και ειλικρινής. Ούτε κάπνιζε, ούτε έπινε και ήταν ο τύπος του αξιωματούχου του καθεστώτος που χρησιμοποιούσε μόνο το παλιό τουρκικό αλφάβητο. Ήταν αυτός που διεξήγαγε την έρευνα για τον Medley και η τοποθέτηση του ήταν ειλικρινής και βοηθητική. Θα ήταν εξαιρετικά καταστροφικό αν γινόταν κάποια προσπάθεια να δωροδοκηθεί. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα διάφραγμα για το τηλέφωνο του γραφείου του, γερμανικού τύπου, για το οποίο δεν μπορούσε να προμηθευτεί ανταλλακτικά. Αν μπορούσαν να του προμηθεύσουν ένα πλήρες τηλέφωνο, θα ήταν μεγάλη επιτυχία. Ήταν άνθρωπος που κάλλιστα θα ανταπέδιδε, και η καλλιέργεια σχέσεων και η καλή του θέληση θα σήμαινε πολλά. Μιλούσε μόνο τουρκικά. Τους είπε επίσης ότι δεν υπήρχε λόγος να μην πάμε στη Marmaris για καταφύγιο, αλλά ήταν προφανές ότι θα έκανε πρώτα το καθήκον του αν χρειαζόταν.
Rashid Bey
Ο Rashid Bey ήταν μπεκρής και ζούσε πάνω από τις δυνατότητές του. Είχε καταχραστεί χρήματα που του παρείχε η τουρκική κυβέρνηση για την πληρωμή Τούρκων πρακτόρων, εξοφλώντας με αυτά τα δικά του χρέη και με χρήματα από άλλες πηγές πλήρωνε τους πράκτορες. Αν θα είχε σχέση με τους Βρετανούς, θα εξαρτιόταν από το αν θα είχε από αυτούς μια καλή πηγή εσόδων. Ωστόσο, η επιρροή του φαινόταν να διατηρείται ακόμα καλή και επιτρεπόταν να χρησιμοποιούν τα λιμάνια που τους υπέδειξε για καταφύγια. Δυστυχώς για τους κατασκόπους ο Rashid Bey ανακλήθηκε στη Σμύρνη.
Hassan
Ο Hassan με βάση το Bozukkale είχε μεγάλη επιρροή στην περιοχή και βοηθούσε τους κατασκόπους να χρησιμοποιούν ως αγκυροβόλιο το Ασπρομάτι, μεταξύ Bozukkale και Marmaris. Αλλά λόγω των αυστηρών κανονισμών που επέβαλαν οι Ιταλοί, η αποστολή κατασκόπων στην Ρόδο με επιφανειακά σκάφη ήταν δύσκολη. Κανένα σκάφος δεν επιτρεπόταν να πλησιάσει σε απόσταση δύο μιλίων από την ακτή της Ρόδου. Η βόρεια ακτή είχε ναρκοθετηθεί μέχρι δύο μίλια έξω από την παραλία. Υπήρχε σύστημα επιφυλακών και συσκευών ακρόασης. Κανένα σκάφος δεν επιτρεπόταν να εισέλθει και να εξέλθει στο λιμάνι της Ρόδου. Πρώτα έπρεπε να πάει στην Αλιμιά για εξέταση, απ’ όπου του δινόταν άδεια για το λιμάνι της Ρόδου. Το ίδιο ίσχυε και για τα πλοία που φεύγαν από τη Ρόδο. Πήγαιναν στην Αλιμιά όπου επιθεωρούνταν και μετά αναχωρούσαν με νηοπομπή. Γι’ αυτό οι κατάσκοποι εξέταζαν την πιθανότητα, μέσω του Hassan, να εξασφαλίσουν επαφή με την Ρόδο, χρησιμοποιώντας τον λαθρέμπορο Πατακά.
Περιστατικό με τον υπαξιωματικό Medley στο Tcherce
Το πρωί της 12ης Ιουλίου 1943 τα «Armadillo», «Κωνσταντίνος», «Κατίνα» και «Άγιος Ιωάννης» ήταν αγκυροβολημένα στο Tcherce και ο υπαξιωματικός Medley βγήκε στη στεριά με μια κάμερα για να φωτογραφίσει τα πλοία που ήταν στο λιμάνι. Κατέβαινε από το λόφο όταν συνάντησε έναν Τούρκο χωροφύλακα παρέα με έναν λιμενικό που είχαν πάει σε γάμο και επέστρεφαν και ήταν μάλλον μεθυσμένοι. Ρώτησαν τον Medley τι έκανε και καθώς δεν μπορούσε να μιλήσει τουρκικά, είπαν στον λοχαγό Stephens ότι θα ήθελαν να τον πάρουν στο Φρουραρχείο στο Bozukkale, που απέχει μερικές ώρες περπάτημα, για να ανακριθεί από τον αξιωματικό τους που μιλούσε γαλλικά. Ο Stephens, για να αποφύγει κάποιο πρόβλημα συμφώνησε και ο Medley έφυγε μαζί τους με τα πόδια. Επίσης ο Stephens αποφάσισε να πάει με το «Κατίνα» στο Bozukkale για να μπορεί να επέμβει σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο πρόβλημα.
Μετά την άφιξή τους στο Bozukkale, οι Βρετανοί με την τουρκική χωροφυλακή εξέτασαν τον Medley που τους είπε ότι είχαν σταματήσει λόγω κακοκαιρίας και καθώς κανείς τους δεν είχε πάει στην Τουρκία πριν, ήθελε να βγάλει μια φωτογραφία των πλοίων στο λιμάνι. Αυτό έγινε δεκτό και οι Βρετανοί προσφέρθηκαν να τους αφήσουν την κάμερα, αλλά είπαν ότι θα κρατούσαν μόνο το φιλμ το οποίο τους το άφησαν.
Σύμφωνα με τον Διοικητή του Τελωνείου η υπόθεση δημιουργήθηκε από τον υπερβολικό ζήλο του αστυνομικού, που και πριν είχε δημιουργήσει προβλήματα, και ως εκ τούτου θα μετατίθετο από την θέση του. Ο Διοικητής είπε επίσης ότι δεν θα ανέφερε την υπόθεση στους ανωτέρους του καθώς, προφανώς, επρόκειτο περί λάθους.
Ανάμεσα στους Τούρκους που συνόδευσαν τον Stephens στο Bozukkale ήταν ο Διοικητής του Τελωνείου, ο Διοικητής της τοπικής Χωροφυλακής στο Marmaris και ο Hamdi Bey. Όλοι τους ήταν εξαιρετικά φιλικοί, το θέμα τελείωσε με μια διασκέδαση που έδωσαν στους Τούρκους και κράτησε μέχρι αργά την νύκτα, και με αποτέλεσμα να φύγουν με υποσχέσεις παντοτινής φιλίας και αλκοολικούς λόξιγκας. Τους έδωσαν μια λίστα με πράγματα για να τους φέρουν στην επιστροφή. Ο γενικός τόνος των Τούρκων ήταν ότι θα έκαναν τα πάντα για να τους βοηθήσουν, αρκεί να μην μένουν πολύ σε κανένα λιμάνι φέρνοντας τους σε δύσκολη θέση.
WWII – Cooperation between British spies and Turks – 10th
By Manolis Cassotis
After the Allied landings in Sicily on July 9, 1943, the war began to turn in favor of the Allies and Turkey began to adjust to the new situation. Although neutral, not fearing hostile action on the part of Germany, it began to allow the use of its shores by British spies operating in the Dodecanese. According to reports by Captain Leon Stephen and Lieutenant Kenneth John Mackenzie, Turkish officials and agents working with the Allies included the following.
Hamdi Bey
Hamdi Bey was the Commander of the Turkish Intelligence Service in Marmaris and the surrounding area. His jurisdiction covered the entire length of the southern coast as far as Cape Krio, although Krio was under the jurisdiction of the officer in charge at Bodrum. He was a sad and sly guy, and interested in what he could get. Although he was very helpful, he feared the authorities of the other services (Customs, Police, etc.) and did not wish to deal much with them. He had some influence, but not much. However, he was useful in that he had several friends and through his social contacts with them he could influence them to a great extent. He gave Stephen and Mackenzie a large order for goods, which he said he would be willing to pay for but was not expected to do it.
Captain Mendu
Captain Mendu, aged about thirty, was a handsome man and good soldier. He was very friendly and willing to help the spies in any way. He was soon to be married and asked them to supply him with the necessary fabrics to make a veil for the bride. He was adamant that they should not interfere in his district. He controlled the coast guard from Marmaris to Bozukkale and spoke French.
Commander of Customs in Marmaris
The Commandant of Customs at Marmaris was a major, but his name is not known. He was a good Turkish guy, honest and sincere. He neither smoked nor drank and was the type of regime official who only used the old Turkish alphabet. He was the one who conducted the research on Medley and his position was honest and helpful. It would be extremely disastrous if any attempted to bribe him. All he needed was a diaphragm for his office telephone, a German type, for which he could not get replacements. If they could get him a full phone it would be a big hit. He was a man who would give back and his relationship and goodwill would mean a lot. He only spoke Turkish. He also told them that there was no reason not to go to Marmaris for shelter, but it was obvious that he would do his duty first if necessary.
Rashid Bey
Rashid Bey was a boozer and lived beyond his means. He had misused money provided by the Turkish government to pay Turkish agents paying off his own debts with it and using money from other sources to pay the agents. If he had a relationship with the British, it would depend on whether he got a good source of income from them. However, his influence still seemed to hold good, and spies were allowed to use the ports he pointed out to them for refuge. Unfortunately for the spies Rashid Bey was recalled to Smyrna.
Hassan
Hassan, based at Bozukkale, was very influential in the area and helped the spies to use Aspromati, between Bozukkale and Marmaris, as an anchorage. But because of the strict regulations imposed by the Italians, sending spies to Rhodes by surface vessels was difficult. No vessel was allowed to approach within two miles of the coast of Rhodes. The north shore was mined up to two miles off the beach. There was a system of lookouts and listening devices. No vessel was allowed to enter or leave the port of Rhodes. First, it had to go to Alimia for inspection, from where it was given permission for the port of Rhodes. The same was for ships leaving Rhodes. They would go to Alimia where they would be inspected and then leave in a convoy. That is why the spies were considering the possibility, through Hassan, of securing contact with Rhodes using the smuggler Patakas.
The Incident with Petty Officer Medley at Tcherce
On the morning of July12, 1943, “Armadillo”, “Constantine”, “Katina” and “Saint John” were moored in Tcherce and Petty Officer Medley went ashore with a camera to photograph the ships in the harbor. He was coming down the hill when he met a Turkish grenadier with a portman who had been to a wedding and were returning and were probably drunk. They asked Medley what he was doing, and as he could not speak Turkish, they told Captain Stephens that they would like to take him to Bozukkale, some hours’ walk away, to be interrogated by their French-speaking officer. Stephens, to avoid any trouble, agreed and Medley left with them on foot. Stephens also decided to go with “Katina” to Bozukkale to be able to intervene in case of any problem.
After arriving at Bozukkale, the British with the Turkish officer questioned Medley who told them that they had stopped due to bad weather and, as none of them had been to Turkey before, he wanted to take a picture of the ships in the harbor. This was accepted and the British offered to let them have the camera, but they said they would only keep the film, which they let them have.
According to the Commander of the Customs, the case was created by the excessive zeal of the policeman who had caused problems before and he would be transferred from his position. The Commander also said that he would not report the case to his superiors as it was obviously a mistake.
Among the Turks who accompanied Stephens to Bozukkale were the Commander of the Customs, the Commander of the local Gendarmerie in Marmaris and Hamdi Bey. All of them being extremely friendly, the matter ended with an entertainment given to the Turks which lasted late into the night, and they left with promises of eternal friendship and alcoholic hiccups. They were given a list of things to bring on their return. The general tone of the Turks was that they would do anything to help them, so long as they did not stay too long in any port, putting them in a difficult position.
