Συνεχίζουμε με τις Καρπαθιακές Προσωπογραφίες στην Αμερική: Ηλίας Χωρατατζής (1922-1988)
Ανήμερα των Αγίων Αποστόλων, κτύπησε πένθιμα η καμπάνα της Παναγίας των Μενετών για να διαλαλήσει το θλιβερό μαντάτο: «ο γιατρός Ηλίας Ευαγγέλου Χωρατατζής έφυγε για πάντα από κοντά μας». Ο επιστήμονας, ο πατριώτης και πάνω απ’ όλα ο άνθρωπος που στο πέρασμα του απ’ αυτήν τη ζωή γιάτρεψε ασθενείς με την επιστήμη του και ψυχές με τον ανθρωπισμό του, που υπηρέτησε την πατρίδα του και την κοινωνία, που εκτιμήθηκε και αγαπήθηκε από τους συμπατριώτες του και από όσους τον γνώρισαν, ταξίδεψε στην αθανασία.
Ο Ηλίας Χωρατατζής γεννήθηκε στις Μενετές το 1922 και, όταν τελείωσε το σχολείο του χωριού του, πήγε στον Πειραιά για να συνεχίσει τις γυμνασιακές του σπουδές. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κατά το διάστημα του εμφυλίου πολέμου υπηρέτησε στον Ελληνικό στρατό ως έφεδρος ανθυπίατρος.
Το 1956, αμέσως μετά το γάμο του, με την Ευδοξία Μελλισανού, μετανάστευσε στην Αμερική, όπου άσκησε την ιατρική, πρώτα στην Baltimore και μετά στο South Somerville NJ. Το 1977 επανήλθε στην Ελλάδα για μόνιμη εγκατάσταση και τον Μάη του 1988, ήλθε στην Αμερική για θεραπεία, όπου στις 29 Ιουνίου υπέκυψε στο μοιραίο.
Ο Ηλίας Χωρατατζής υπήρξε εξαίρετος επιστήμονας και υπηρέτησε την ιατρική με αυταπάρνηση. Τον ασθενή δεν τον έβλεπε σαν πελάτη, αλλά σαν αδελφό του. Πολλοί ταξίδευαν δεκάδες μίλια για να τους γιατρέψει, όχι μόνο τον σωματικό, αλλά και τον ψυχικό τους πόνο. Γιάτρεψε εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες Καρπάθιους, αλλά ποτέ δεν πήρε ούτε ένα δολάριο, όπως, αλάνθαστα, αποφάνθηκε η λαϊκή Mούσα.
Η πόρτα σου πάντα ανοικτή, ήτανε εις τα ξένα,
και δωρεά εγιάτρευες, γιατρέ μας τον καθένα.
Στη τσέπη σου δεν χώρεσε, να μπει Καρπάθιου χρήμα,
ήσουν γιατρός μα κι άνθρωπος, κι αυτό πολύ σ’ ετίμα.
Η συλλογική δράση του Ηλία Χωρατατζή υπήρξε μοναδική στα Καρπαθιακά χρονικά και από τις πιο πλούσιες στην Ομογένεια. Στην Αμερική επανίδρυσε τον Σύλλογο Μενεδιατών Καρπάθου «η 5η Οκτωβρίου 1944» και τον υπηρέτησε ως πρόεδρος. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας.
Μαζί με άλλους Δωδεκανησίους επανίδρυσε την Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία, την οποίαν υπηρέτησε ως πρόεδρος. Εργάστηκε για την επανίδρυση του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου το οποίο υπηρέτησε ως πρόεδρος. Υπήρξε πρόεδρος πολλών επιτροπών, όπως της Δωδεκανησιακής επιτροπής για την εκλογή του δημάρχου Hartford CN, George Athanson.
Πριν έλθει στην Αμερική υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Καρπαθιακής Νεολαίας Αθηνών-Πειραιώς και μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα εξελέγη πρόεδρος του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και ο πρώτος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Δωδεκανησιακών Σωματείων Αθηνών-Πειραιώς.
Ήταν λάτρης της Καρπαθιακής πολιτισμικής παράδοσης και έγραψε δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, άρθρα ιστορικού και λαογραφικού περιεχομένου για την Κάρπαθο, την Δωδεκάνησο και τις παροικίες του εξωτερικού. Με ιδιαίτερη άνεση χρησιμοποιούσε την Καρπαθιακή διάλεκτο και ξαναζωντάνεψε πολλούς λαϊκούς τύπους της Καρπάθου. Υπήρξε ο συντάκτης του Δελτίου ο «Ταχυδρόμος των Μενετών» και του ιστορικού λευκώματος του Συλλόγου Μενεδιατών «η 5η Οκτωβρίου 1944». Υπήρξε ο πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής του λευκώματος της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας, «Karpathian Heritage» που βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών.
Ο Ηλίας Χωρατατζής αγαπούσε με παθολογική αγάπη την Κάρπαθο και εργαζόταν ακούραστα για να λυθούν τα προβλήματα της. Τόση ήταν η αγάπη του για το νησί μας, που πολλές φορές δάκρυζε όταν αναφερόταν σ’ αυτό. Όσο αγάπησε την Κάρπαθο, άλλο τόσο αγάπησε και την Καρπαθιακή παροικία της Αμερικής. Εργάστηκε σκληρά για να εξαλειφτούν οι διαφορές που υπήρχαν μεταξύ των Καρπαθίων από τα διάφορα χωριά της Καρπάθου και η σχετική του φιλοσοφία ήταν πως: «Εδώ στην Αμερική όλοι καταγόμαστε από το ίδιο χωριό».
Το 1977, πριν επιστρέψει στην Ελλάδα, η Καρπαθιακή Ομοσπονδία οργάνωσε τιμητικό δείπνο στο Pines Manor του Edison NJ, για να εκφράσει την εκτίμηση της και να ευχαριστήσει τον Ηλία Χωρατατζή για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στην Ομοσπονδία και γενικά σ’ όλη την Καρπαθιακή και Δωδεκανησιακή παροικία και στην Ομογένεια.
Karpathian Personalities in America Elias Horatatzis (1922-1988)
By Manolis Cassotis
We continue with the Karpathian Personalities in America.
Elias Horatatzis (1922-1988)
On the day of the Holy Apostles, the bell of Panagia of Menetes rang mournfully to announce the sad message: “doctor Elias Evangelou Horatatzis has left us forever”. The scientist, the patriot and above all the man who in his passing from this life cured patients with his science and souls with his humanity, who served his country and society, who was appreciated and loved by his countrymen and of those who knew him, he traveled to immortality.
Elias Horatatzis was born in Menetes in 1922 and when he finished his village school, he went to Piraeus to continue high school. He studied medicine at the University of Athens and during the civil war he served in the Greek army as army surgeon.
In 1956, immediately after his marriage to Eudoxia Mellisanou, he immigrated to America where he practiced medicine, first in Baltimore and then in South Somerville NJ. In 1977 he returned to Greece for permanent settlement and in May 1988 he came back to America for treatment, where, on June 29 he passed away.
Elias Horatatzis was an excellent scientist and served medicine with self-sacrifice. He did not see the patient as a client, but as his brother. Many traveled tens of miles to heal, not only their physical but also their mental pain. He healed hundreds, perhaps even thousands of Karpathians, but never received a single dollar, as, infallibly, the popular Muse states (in free translation).
In the foreign land, your door was always open,
And you heal freely, each one of us.
In your pocket could not get any Karpathian money,
You were a doctor as well as a human being, and that was a great honor.
The society activity of Elias Horatatzis was unique in the Karpathian annals and one of the richest in the Greek American community. In America he re-founded the society of Menediatians “October 5, 1944” and served as its president. He was a founding member and president of the Karpathian Federation.
Together with other Dodecanese he re-established the Dodecanese Federation, which he served as president. He worked for the re-establishment of the National Dodecanese Council, which he served as president. He was chairman of several committees, such as the Dodecanese fundraising committee to elect the mayor of Hartford CN, George Athanson.
Before coming to America, he was a founding member and president of the Karpathian Youth of Athens-Piraeus and after his return to Greece he was elected president of the “Karpathian World Association”. He was a founding member and the first president of the Federation of Dodecanese Federation of Athens-Piraeus.
He was a lover of the Karpathian cultural tradition and wrote dozens, if not hundreds, of articles with historical and folkloric content about Karpathos, the Dodecanese and the communities abroad. He used the Karpathian dialect with ease and revived many folk types of Karpathos. He was the editor of the Bulletin “Menetes’ Postman” and the historical album of the Menediatian society “5th of October 1944”. He was the chairman of the editorial committee of the album of the Karpathian Federation, “Karpathian Heritage” which was awarded by the Academy of Athens.
Elias Horatatzis loved Karpathos with a pathological love and worked tirelessly to solve its problems. Such was his love for our island, that he often cried when he mentioned it. As much as he loved Karpathos, he also loved the Karpathian community in America. He worked hard to eliminate the differences that existed between the Karpathians from the different villages of Karpathos and his related philosophy was: “Here in America we all come from the same village”.
In 1977, before he returned to Greece, the Karpathian Federation organized an honorary dinner at Pines Manor in Edison NJ, to express its appreciation and thank Elias Horatatzis for his services to the Federation and in general to the entire Karpathian, Dodecanese and Greek American community.
