Μετά την παρουσίαση της προσωπογραφίας του Μανώλη Αθανασιάδη, θα κλείσουμε με την προσωπογραφία ενός από τους πιο αξιόλογους Δωδεκανησίους στην Αμερική.
Νικόλαος Γ. Μαυρής (1899-1978)
Ο Νικόλαος Μαυρής γεννήθηκε το 1899 στο Zagazig της Αιγύπτου, όπου είχαν εγκατασταθεί οι γονείς του, προερχόμενοι από την Κάσο. Το 1918 ο Μαυρής ήλθε στην Αθήνα όπου σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1923 επέστρεψε στην Αίγυπτο εξασκώντας το επάγγελμα του παθολόγου για δύο χρόνια. Το 1925 πήγε στο Παρίσι όπου ειδικεύτηκε στην οφθαλμολογία και παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα φιλολογίας και νομικής.
Στο διάστημα της διαμονής του στην Αθήνα, ο Μαυρής ήρθε σε επαφή με τους Δωδεκανησίους που αγωνιζόταν εναντίον της Ιταλικής κατοχής της Δωδεκανήσου και ζητούσαν την ενσωμάτωσής τους με την Ελλάδα. Επιστρέφοντας στην Αίγυπτο και επηρεασμένος από αυτές τις ιδέες συνέβαλε στην ίδρυση της «Κεντρικής Επιτροπής Δωδεκανησίων Αιγύπτου». Παράλληλα με την δημοσίευση άρθρων στις εφημερίδες και διπλωματικές επαφές και ενέργειες πρόβαλε τα μαρτύρια που υπέφεραν οι Δωδεκανήσιοι από τους Ιταλούς.
Το 1936 επανήλθε στην Αθήνα εργαζόμενος ως οφθαλμίατρος και συγχρόνως αγωνιζόταν για την επίλυση του Δωδεκανησιακού προβλήματος, υπηρετώντας και ως πρόεδρος του «Κεντρικού Συλλόγου Δωδεκανησίων Αθηνών». Παράλληλα συνεργαζόταν με την Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη για θέματα που είχαν σχέση με τα Δωδεκάνησα, και ασχολήθηκε με ιστορικά θέματα εκδίδοντας το τρίτομο «Ιστορικόν Αρχείον Κάσου».
Το 1940 ο Μαυρής μετακόμισε στην Αμερική, εγκαταστάθηκε στην Νέα Υόρκη και ήρθε σε επαφή με την «Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής» (ΔΝΑ) που από το 1934 είχε αναλάβει τον αγώνα για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου και ενσωμάτωση της με την Ελλάδα. Στις 30 Οκτωβρίου 1940, δυο μέρες μετά την επίθεση της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδας, ο Μαυρής με την συνεργασία της ΔΝΑ ίδρυσε το «Εθνικό Δωδεκανησιακό Συμβούλιο Αμερικής» (ΕΔΣΑ) στο οποίο προσχώρησαν όλοι οι Δωδεκανησιακοί σύλλογοι Αμερικής και ανάλαβε τον Δωδεκανησιακό αγώνα.
Πρόεδρος του ΔΣ του ΕΔΣΑ ανέλαβε Μαυρής, με μέλη της εκτελεστικής επιτροπής τους Μανώλη Κουλουκουντή και Αντώνη Παπαδάκη και γραμματέα τον Μανώλη Αθανασιάδη. Ο Μαυρής ήρθε σε επαφή με τους Κασίους εφοπλιστές Μανώλη Κουλουκουντή, Αντώνη Παπαδάκη, Νικόλαο Ρεθύμνη και Νικόλαο Νικολάου (πεθερός του Μαυρή) οι οποίοι πρόσφεραν ως πρώτη δόση $15.000 (ισοδυναμούσαν με 1500 χρυσές λίρες, σημερινής αξίας ενός εκατομμυρίου δολαρίων). Με αυτά τα χρήματα το ΕΔΣΑ άνοιξε γραφεία στο Rockefeller Center με δύο γραμματείς.
Παράλληλα ο Μαυρής, με ραδιοφωνικές εκπομπές και την δημοσίευση άρθρων και επιστολές σε αμερικανικές εφημερίδες προσπάθησε να ενημερώσει τους Αμερικανούς πολιτικούς και την κοινή γνώμη για τα Δωδεκάνησα και να τους επηρεάσει υπέρ της απελευθέρωσης της Δωδεκανήσου από την Ιταλική κατοχή. Επίσης ενέργησε να προβληθεί το αίτημα των Δωδεκανησίων στο αμερικανικό Υπουργείο των Εξωτερικών καθώς και σε πρεσβείες ευρωπαϊκών χωρών, έτσι ώστε να δημιουργηθεί θετικό κλίμα που θα οδηγούσε το ζήτημα σε ευνοϊκή έκβαση μετά το τέλος του Πολέμου.
Για το ίδιο σκοπό ο Μαυρής έγραψε αρκετά βιβλία όπως “The Greek Dodecanese” και “Sforza vs. Sforza” και μέσω του ΕΔΣΑ έκδωσε «The Dodecanesians are not Enemy Aliens» και “The Great Glory and Glamor of the Dodecanese” του David Moore Robinson καθηγητή στο Johns Hopkins University. Το “The Greek Dodecanese” και το “The Great Glory …” αναφέρονται στην Ελληνικότητα της Δωδεκανήσου και περιλαμβάνουν τις θέσεις και απόψεις Αμερικανών πολιτικών, ακαδημαϊκών και άλλων διανοουμένων στο Δωδεκανησιακό πρόβλημα.
Μετά την Ιαπωνική επίθεση εναντίον του Pearl Harbor, η Γερμανία και Ιταλία κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Αμερικής και το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης επέβαλε την εγγραφή των Γερμανών και Ιταλών στους καταλόγους των υπηκόων εχθρικών χωρών, και τους απαγορευόταν να μετακομίσουν και να εργάζονται σε επιχειρήσεις που είχαν σχέση με την άμυνα και τον πόλεμο.
Αυτό δημιούργησε προβλήματα για τους Δωδεκανησίους, οι οποίοι αν και Έλληνες εθεωρούντο Ιταλοί υπήκοοι. Στις 21 Φεβρουαρίου 1942, ο Μαυρής υπέβαλε υπόμνημα στο υπουργείο Δικαιοσύνης, στο οποίο αναφερόταν η ιστορία της Δωδεκανήσου και οι αγώνες εναντίον της Ιταλικής κατοχής. Τρεις μέρες αργότερα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Francis Biddle απάλλαξε τους Δωδεκανησίους από τον χαρακτηρισμό τους ως Ιταλών υπηκόων. Το ΕΔΣΑ συγκέντρωσε τα ντοκουμέντα, τη σχετική αλληλογραφία, το υπόμνημα και με το ιστορικό του όλου θέματος εξέδωσε βιβλιαράκι με τον τίτλο «The Dodecanesians are not Enemy Aliens», κάνοντας πιο γνωστό και προωθώντας το Δωδεκανησιακό πρόβλημα στην Αμερική.
Επίσης, ο Μαυρής μέσω του ΕΔΣΑ κατόρθωσε να αποσπάσει δήλωση από τον πρώην υπουργό των εξωτερικών της Ιταλίας Sforza, που είχε καταγγείλει την συμφωνία Titoni Βενιζέλου. Ο Sforza έκαμε κάποια μεταβολή, αλλά όταν πιέστηκε να διευκρινίσει δήλωσε ότι η Ιταλία πρέπει να παραιτηθεί από κάθε διεκδίκηση στα Δωδεκάνησα. Το ΕΔΣΑ εξέδωσε σε χιλιάδες αντίτυπα το «Sforza contra Sforza», που αναφερόταν στην Ιστορία της Δωδεκανήσου, στην συμφωνία Titoni Βενιζέλου, στην καταγγελία της συμφωνίας και στις νέες δηλώσεις του Sforza.
Στις 24 Οκτωβρίου 1943 το EΔΣA οργάνωσε στη Νέα Υόρκη ΠανδωδεκανησιακόΣυνέδριο, στο οποίο μετείχαν αντιπρόσωποι Δωδεκανησιακών οργανώσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και 12 άλλες χώρες: Αγγλία, Αυστραλία, Ελλάδα, Μέση Ανατολή, Αίγυπτο, Αργεντινή, Βραζιλία, Ουρουγουάη, Νότια Αφρική, Ροδεσία, Βελγικό Κονγκό και Ανατολική Πορτογαλική Αφρική. Οι οργανώσεις του εξωτερικού, που λόγω του πολέμου δεν μπορούσαν να παραστούν, όρισαν αντιπροσώπους.
Μηνύματα συμπαράστασης έστειλαν επιφανείς κληρικοί, πολιτικοί, καθηγητές, διανοούμενοι και πολλές ελληνικές και ξένες οργανώσεις. Το Συνέδριο, στο οποίο αναφέρθηκαν εκτενώς το ραδιόφωνο και εφημερίδες, υιοθέτησε ιστορικό υπόμνημα το οποίο απεστάλη στο Αμερικανικό Κογκρέσο, στους αρχηγούς των μεγάλων δυνάμεων και στο διεθνή τύπο. Μεταξύ των άλλων εξέφραζε την ευγνωμοσύνη σε όσους συμπαραστέκονταν στον αγώνα των Δωδεκανησίων και ζητούσε από τις Μεγάλες Δυνάμεις και τα υπόλοιπα έθνη, την συμβολή τους για να ικανοποιηθεί το αίτημα για εθνική αποκατάσταση.
Όταν, το 1946, έγινε γνωστή η σύνθεση της αμερικανικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι, το ΕΔΣΑ με πρόεδρο τον Μαυρή έσπευσε να την εφοδιάσει με όλα τα διαφωτιστικά στοιχεία και υπομνήματα σχετικά με τα Δωδεκάνησα. Ταυτόχρονα, φίλα προσκείμενοι Αμερικανοί έκαναν σχετικές ομιλίες σε πανεπιστήμια και σε ραδιοφωνικά προγράμματα με αποτέλεσμα να δημοσιεύονται σχεδόν κάθε μέρα σ’ εφημερίδες άρθρα και επιστολές που υποστήριζαν την επιστροφή των νησιών στην Ελλάδα.
Χωρίς αμφιβολία, η επίμονη αυτή προσπάθεια του ΕΔΣΑ πέτυχε το στόχο της. Ο πρεσβευτής της Ελλάδας, Αλέξης Κύρου, στη Διάσκεψη της Ειρήνης έγραψε: «Όταν επρόκειτο να συζητηθούν οι ελληνικές διεκδικήσεις, οι αμερικανοί εμπειρογνώμονες ζήτησαν από την ελληνική αντιπροσωπεία να τους πληροφορήσει λεπτομερώς περί αυτών, προσθέτοντας χαρακτηριστικώς: ‘εκτός από το Δωδεκανησιακό, δια το οποίο μας έχουν ήδη πλήρως ενημερώσει οι εν Αμερική συμπατριώτες σας’».
Μετά την επίσημη Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα η Δωδεκάνησος αποτελεί την «Γενική Διοίκηση Δωδεκανήσου». Την μέχρι τότε Στρατιωτική Διοίκηση αντικατέστησε η πολιτική Διοίκηση με πρώτο Γενικό Διοικητή τον Νικόλαο Μαυρή. Στις 5 Μαΐου ο Μαυρής ορκίστηκε στην Αθήνα και στις 15 του ίδιου μήνα έφτασε στη Ρόδο αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του. Μετά την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου τα προβλήματα των νησιών ήταν μεγάλα, μετά από έξη αιώνες σκλαβιάς και ιδιαίτερα με την ιταλική κατοχή. Ο Μαυρής έδειξε απεριόριστο ενδιαφέρον με εντυπωσιακή η ικανότητα, ενδιαφερόταν για τα προβλήματα του κάθε νησιού που επισκεπτόταν τακτικά.
Στις βουλευτικές εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου του 1951 εκλέχτηκε βουλευτής Δωδεκανήσου. Αργότερα από τον Δεκέμβριο 1952 μέχρι τον Απρίλιος 1954, διετέλεσε ξανά Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου.
Το 1956 ο Μαυρής μετακόμισε στην Αθήνα όπου ασχολήθηκε με την βιβλιογραφία υπηρετώντας ως πρόεδρος της «Δωδεκανησιακής Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας». Εξέδωσε δύο από τους τρεις τόμους της «Δωδεκανησιακής Βιβλιογραφίας» και τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Ο Μαυρής πέθανε στην Αθήνα το 1978. Το πλουσιότατο Αρχείο του Νικολάου Μαυρή δωρίσθηκε στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών το 1987.
Σύσταση: Με την παρούσα δημοσίευση τελειώνουμε με τις προσωπογραφίες 15 Καρπαθίων και δυο επίλεκτων Δωδεκανησίων για τους οποίους είχαμε αρκετές πληροφορίες. Υπάρχουν ακόμη αρκετές δεκάδες άλλων Δωδεκανησίων, ακόμη και άλλων Καρπάθιων, της Αμερικής που στο πέρασμα τους απ’ αυτή την ζωή άφησαν με το έργο τους δείγματα προς μίμηση και παραδειγματισμό. Πιστεύουμε και ελπίζουμε ότι και άλλοι συμπατριώτες μας που κατέχουν περισσότερες πληροφορίες θα αναλάβουν την παρουσίαση των προσωπογραφιών και των άλλων αξιόλογων συμπατριωτών μας από όλα τα νησιά της Δωδεκανήσου και να εκδοθούν σε βιβλίο για τους γνωρίσει το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό.
Dodecanese Personalities in America
By Manolis Cassotis
After the presentation of the personality of Manolis Athanasiadis, we will close with the personality of one of the most notable Dodecanese in America.
Nicholas G. Mavris (1899-1978)
Nicholas Mavris was born in 1899 in Zagazig, Egypt, where his parents had settled, coming from Kasos. In 1918, Mavris came to Athens where he studied at the Medical School of the University of Athens. In 1923, he returned to Egypt, practicing as a pathologist for two years. In 1925, he went to Paris where specialized in ophthalmology and at the same time attended courses in philology and law.
During his stay in Athens, Mavris encountered the Dodecanese who were fighting against the Italian occupation of the Dodecanese and were demanding their integration with Greece. Returning to Egypt and influenced by these ideas, he contributed to the establishment of the “Central Committee of the Dodecanese of Egypt”. Along with the publication of articles in newspapers and diplomatic contacts and actions, he highlighted the tortures suffered by the Dodecanese at the hands of the Italians.
In 1936 he returned to Athens working as an ophthalmologist and at the same time he fought for the solution of the Dodecanese problem, serving as president of the “Central Association of the Dodecanese of Athens”. At the same time, he collaborated with Eleftheroudakis Encyclopedia on issues related to the Dodecanese. He also dealt with historical issues, publishing the three-volume “Historical Archive of Kasos”.
In 1940, Mavris moved to America, settled in New York and encountered the “Dodecanese Youth of America” (DYA), which since 1934 had undertaken the struggle for the liberation of the Dodecanese and its integration with Greece. On October 30, 1940, two days after Italy’s attack on Greece, Mavris, with the cooperation of the DYA, founded the “National Dodecanese Council of America” (NDCA), which was joined by all the Dodecanese societies in America and took up the Dodecanese struggle.
Mavris became chairman of the board of directors and of the executive committee of the NDCA, with Manolis Kouloukountis and Anthony Papadakis as members of the executive committee and Manolis Athanasiadis as secretary. Mavris contacted the Kassian shipowners Manolis Kouloukountis, Anthony Papadakis, Nicholas Rethymnis and Nicholas Nikolaou (Mavris’ father-in-law) who offered as first installment of $15,000 (worth 1500 British gold pounds, equivalent to one million dollars today). With this money, the NDCA opened offices in Rockefeller Center with two secretaries.
At the same time, Mavris, through radio broadcasts and the publication of articles and letters in American newspapers, tried to inform American politicians and public opinion about the Dodecanese and to influence them in favor of the liberation of the Dodecanese from the Italian occupation. He also tried to present the request of the Dodecanese to the American Department of State as well as to embassies of European countries, to create a positive climate that would lead to a favorable outcome after the end of the War.
For the same purpose, Mavris wrote several books such as “The Greek Dodecanese” and “Sforza vs. Sforza” and through the NDCA were published “The Dodecanesians are not Enemy Aliens” and “The Great Glory and Glamour of the Dodecanese” by David Moore Robinson, professor at Johns Hopkins University. “The Greek Dodecanese” and “The Great Glory …” refer to the Greekness of the Dodecanese and include the positions and opinions of American politicians, academics and other intellectuals on the Dodecanese problem.
After the Japanese attack on Pearl Harbor, Germany and Italy declared war on America and the US Department of Justice imposed the registration of Germans and Italians on the lists of enemy nationals, and they were prohibited from moving to and working in businesses related to defense and war.
This created problems for the Dodecanese, who, although Greek, were considered Italian citizens. On February 21, 1942, Mavris submitted a memorandum to the Ministry of Justice, which referred to the history of the Dodecanese and the struggles against the Italian occupation. Three days later, the Minister of Justice Francis Biddle exempted the Dodecanese from their classification as Italian citizens. The NDCA collected the documents, the relevant correspondence, the memorandum and with the history of the whole issue published a booklet entitled “The Dodecanesians are not Enemy Aliens”, making the Dodecanese problem better known and promoting it in America.
Also, Mavris, through the NDCA, managed to extract a statement from the former Italian Foreign Minister Sforza, who had denounced the Titoni-Venizelos agreement. Sforza made some changes, but when pressed for clarification, he stated that Italy must renounce all claims to the Dodecanese. The NDCA published thousands of copies of Mavris’s “Sforza contra Sforza”, which referred to the History of the Dodecanese, the Titoni-Venizelos agreement, the denunciation of the agreement and Sforza’s new statements.
On October 24, 1943, the NDCA organized a Pan-Dodecanese Congress in New York, attended by representatives of Dodecanese organizations from the United States and 12 other countries: England, Australia, Greece, Middle East, Egypt, Argentina, Brazil, Uruguay, South Africa, Rhodesia, Belgian Congo and Portuguese East Africa. Organizations abroad, which could not attend due to the war, appointed representatives.
Messages of support were sent by prominent clergymen, politicians, professors, intellectuals and many Greek and foreign organizations. The Congress, which was extensively reported by the radio and newspapers, adopted a historic memorandum which was sent to the American Congress, the leaders of the great powers and the international press. Among other things, it expressed gratitude to those who supported the struggle of the Dodecanese and asked the Great Powers and other nations for their contribution to satisfy the demand for national restoration.
When, in 1946, the composition of the American delegation at the Paris Peace Conference became known, the NDCA, chaired by Mavris, rushed to provide it with all the enlightening information and memoranda regarding the Dodecanese. At the same time, friendly Americans gave relevant speeches at universities and on radio programs, resulting in articles and letters in newspapers almost every day supporting the return of the islands to Greece.
Without a doubt, this persistent effort by the NDCA achieved its goal. The Greek ambassador, Alexis Kyrou at the Peace Conference wrote: «When the Greek claims were to be discussed, the American experts asked the Greek delegation to inform them in detail about them, adding characteristically: ‘except for the Dodecanese, about which your compatriots in America have already fully informed us’».
After the official incorporation of the Dodecanese into Greece, the Dodecanese constituted the “General Administration of the Dodecanese”. The Military Administration that had existed until then was replaced by a civil Administration with Nicholas Mavris as the first General Governor. On May 5, Mavris was sworn in Athens and on the 15th of the same month arrived in Rhodes and took up his duties. After the liberation of the Dodecanese, the problems of the islands were great, after six centuries of slavery and especially with the Italian occupation. Mavris showed unlimited interest with impressive ability, he was interested in each island’s problems, which he visited regularly.
In the parliamentary elections of September 9, 1951, he was elected MP for the Dodecanese. Later, from December 1952 to April 1954, he again served as General Governor of the Dodecanese.
In 1956 Mavris moved to Athens where he became involved in bibliography, serving as president of the “Dodecanese Historical and Folklore Society”. He published two of the three volumes of the “Dodecanese Bibliography” and was honored by the Academy of Athens. Mavris died in Athens in 1978. Nicholas Mavris’ rich archive was donated to the American School of Classical Studies in 1987.
Recommendation: With this publication we end with the portraits of 15 Κarpathians and two selected Dodecanese for whom I have enough information. There are still several dozen other Dodecanese, even other Karpathians, from America who, in their passage through this life, left examples for imitation and exemplary work. We believe and hope that other compatriots who possess more information will undertake the presentation of the portraits and other notable Dodecanese from all the islands of the results will be published in a book for the wider reading public to know.
