Του Φώτη Καλιαμπάκου
Ντεμπούτο για την Susanna Mälkki στο ιστορικό μέγαρο.
Για την πρώτη συναυλία της νέας χρονιάς στην πάλαι ποτέ έδρα της ορχήστρας, το Carnegie Hall η Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης επέλεξε την Φιλανδή αρχιμουσικό Susanna Mälkki, η οποία, στο ντεμπούτο της στην ιστορική αίθουσα, εκτός από την Πέμπτη συμφωνία του σημαντικότερου συνθέτη της πατρίδας της Jan Sibelius, κλήθηκε να διευθύνει και δύο σύγχρονα έργα Αμερικανών συνθετών.
Η συναυλία ξεκίνησε με το “An American Port of Call” (1984) του παρόντα στην αίθουσα Adolphus Hailstork (γεν. 1941). Ο γεννημένος το 1941 στην πολιτεία της Νέας Υόρκης Αφροαμερικανός συνθέτης πέρασε ένα μεγάλο διάστημα της ζωής του στο λιμάνι Norfolk της Virginia.
Η προσπάθεια απόδοσης του αμερικανικού τοπίου και της ζωής στις αμερικανικές πόλεις και στην αμερικανική ύπαιθρο, ενίοτε νοσταλγικά, κάποτε απλώς «περιγράφοντας» ή «συνθέτοντας» το τοπίο, κάποτε με τη χρήση ρυθμών ή τραγουδιών από την περιοχή στην οποία αναφέρονται, είναι κάτι που έχει αρκετά μεγάλη παράδοση στο έργο των Αμερικανών συνθετών, και όχι μόνο αν θυμηθούμε και τον Edgard Varèse (1883-1965) του 20ου και 21ου αιώνα, παράδοση προφανώς την οποία γνωρίζει ο Hailstork.
Μια μεγαλύτερη «δόση» από αυτήν την παράδοση είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε στην τελευταία εμφάνιση της Ορχήστρας της Φιλαδέλφειας στη Νέα Υόρκη, η οποία ήταν αποκλειστικά αφιερωμένη σε έργα Αμερικανών συνθετών του 20ου αιώνα και στην οποία θα αναφερθούμε εκτενώς σε επόμενο άρθρο μας.
Ο ίδιος ο Hailstork έχει γράψει και ένα έργο με τον τίτλο: “An American Landscape”.Στο έργο “An American Port of Call” η ορχήστρα, με παράδοση στην ερμηνεία Αμερικανών συνθετών, σε πλήρη σύνθεση με ενισχυμένη παρουσία χάλκινων πνευστών, κάτι που φέτος λόγω της μικρής αίθουσας στην οποία εμφανίζεται συνήθως δεν συμβαίνει πολύ συχνά, απέδωσε με έξοχο τρόπο το πολύπτυχο, ενίοτε δραματικό, ενίοτε τρυφερό έργο, με τους έντονους ρυθμούς και τα ποικίλα ηχοχρώματα σε μια πυκνή ενορχήστρωση επιχειρούσε να αποδώσει μια εικόνα της ζωής του λιμανιού της Virginia. Το έργο, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Carnegie Hall ενθουσίασε το κοινό το οποίο αποθέωσε τον βετεράνο συνθέτη ο οποίος ανέβηκε στη σκηνή για να συγχαρεί την ορχήστρα και την αρχιμουσικό.
Ο John Adams έγινε 75!
Και η αν νοσταλγία και οι αναφορές στο παρελθόν του Hailstork είχαν περισσότερο «τοπικό» χαρακτήρα, το επόμενο έργο πήγαζε περισσότερο από τα μουσικά βιώματα της παιδικής ηλικίας τόσο του συνθέτη όσο και του σολίστα. Ο John Adams, ο οποίος πριν λίγες μέρες γιόρτασε τα 75α του γενέθλια (γεν. 15 Φεβρουαρίου του 1947) ασφαλώς δε χρειάζεται συστάσεις. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους Αμερικανούς συνθέτες με πολύπλευρη συνεισφορά. Ο πατέρας του Adams έπαιζε σαξόφωνο ενώ πολλά παιδικά του ακούσματα προέρχονταν από την Τζαζ. Έτσι το συγκεκριμένο όργανο έχει μεγάλο ρόλο και στην μουσική του Adams, σε συμφωνίες, ακόμα και στη πιο διάσημη ίσως από τις όπερες του: “Nixon in China”. Σε αντίθεση με τον Hailstork, ο Adams δεν βρισκόταν στην αίθουσα για να ακούσει την πρεμιέρα
Από οικογένεια ή δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε από δυναστεία της Τζαζ προέρχεται και ο σολίστας Brandon Marsalis, αδερφός του Wynton, στον οποίο είχαμε αναφερθεί πρόσφατα. https://www.andro.gr/empneusi/wynton-marsalis-concert/
Εκτός από την Τζαζ και την δική αγάπη προς το Rock and Roll, ο Brandon είχε επαφή και με την κλασσική μουσική, πολύ πριν πάρει ο ίδιος μαθήματα, μια και μέχρι τα 19 του, έμενε στο ίδιο δωμάτιο με τον Wynton, ο οποίος τότε αφιέρωνε δύο από τις τρεις ώρες της καθημερινής του εξάσκησης στην τρομπέτα στην κλασσική μουσική. Όπως επίσης ανέφερε ο Brandon τη συνέντευξή του στο κλασσικό ραδιόφωνο της Νέας Υόρκης, στην ιστοσελίδα του οποίου μπορεί κανείς ακόμα να ακούσει τη συναυλία: https://www.wqxr.org/story/new-york-philharmonic-carnegie-hall/?tab=summary, η σύμπραξή του με μια συμφωνική ορχήστρα είναι μια ιδιαίτερη, και ιδιαίτερα τιμητική εμπειρία, διαφορετική από τη Τζαζ, στην οποία ο αυτοσχεδιασμός είναι σε πρώτο πλάνο.
Το έργο του Άνταμς μπορεί να μη μας φάνηκε τόσο συναρπαστικό όσο η Chamber Symphony πριν από λίγες εβδομάδες, είχε ωστόσο ενδιαφέροντα στοιχεία, πολλές ιδέες και «πυκνή» θα λέγαμε υφή, μεταξύ άλλων, στα επαναλαμβανόμενα μοτίβα με τα οποία η ορχήστρα συνόδευε τον σολίστα, εκείνο όμως που κυριάρχησε και γοήτευσε ήταν οι σολιστικές αρετές και ο ιδιαίτερα γλυκός και ευαίσθητος ήχος του Brandon Marsalis!
Διάλειμμα και πάλι…!
Ακολούθησε το διάλειμμα, συνήθεια η οποία επανήλθε στο Carnegie Hall με το νέο έτος, αφού το Φθινόπωρο προτιμήθηκε να αποφευχθούν οι «μη-αναγκαίες» επαφές, κάτι που αρκετές φορές ήταν κουραστικό για το κοινό αλλά πρωτίστως για τους καλλιτέχνες, με το Λεωνίδα Καβάκο Wang να παίζει αμέσως μετά τη σονάτα του Busoni εκείνη του Shostakovich..!
Σιμπέλιους
Εξαιρετική συμφωνική επίδοση, καλή ισορροπία στα γκρουκ των οργάνων, η ανάδειξη των λεπτομερειών, η ευκρίνεια των δυναμικών γραμμών και το ισορροπημένο, ίσως ένα τόνο πιο συγκρατημένο για τα γούστα του υπογράφοντος, πάθος, ειδικά στο αργό μέρος, στην Πέμπτη συμφωνία του Σιμπέλιους, συνέθεσαν μια εξαιρετική συμφωνική επίδοση σε ένα κομμάτι του ρεπερτορίου που τόνισαν τη χημεία μεταξύ της αρχιμουσικού και της ορχήστρας, η οποία ‘έδωσε την ευκαιρία για την αναζωπύρωση των σεναρίων για την επόμενη μέρα της Susanna Mälkki.
Σκηνές από το μέλλον;
Καθώς ο μόνιμος μουσικός της Φιλαρμονικής Jaap van Zweden έχει ανακοινώσει ότι δεν θα επιδιώξει την ανανέωση του συμβολαίου του με την ορχήστρα, το οποίο λήγει στο τέλος της σαιζόν 2023-24, η καλή «χημεία» της αρχιμουσικού με την ορχήστρα σε συνδυασμό με τις άλλες εμφανίσεις της στην πόλη τον παρελθόν έχει ανοίξει μια συζήτηση για την πιθανότητα να δούμε για πρώτη φορά μια γυναίκα αρχιμουσικό στην ηγεσία της Φιλαρμονικής. Προφανώς όλα αυτά είναι μάλλον πρόωρα και οι υποψήφιοι για μια τέτοια θέση ασφαλώς πολύ περισσότεροι της μιας! Πάντως η Susanna Mälkki, η καριέρα της οποίας έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, με κορυφαία εμφάνιση στη Νέα Υόρκη, πριν από λίγα χρόνια την παρουσίαση στη Μετροπόλιταν Όπερα της όπερας “L’Amour de loin” της συμπατριώτισσάς της Kaija Saariaho, σίγουρα θα συνεχίσει να ακούγεται όσο θα διαρκέσει η διαδικασία.
Επιστροφή στην έδρα της το Σεπτέμβριο.
Μέχρι τότε όμως υπάρχουν άλλοι αρκετοί σημαντικοί σταθμοί στην πορεία της ιστορικής ορχήστρας με πιο σημαντική την επιστροφή της στο ανακαινισμένο πια David Geffen (πρώην Avery Fisher και ακόμα παλαιότερα Philharmonic) Hall του Lincoln Center for the Performing Arts στην καρδιά του Μανχάταν. Αν και μια πρώτη ματιά στο χώρο από το μπαλκόνι της γειτονικής όπερας ή από την Lincoln Plaza προς το εσωτερικό της οικοδομής δεν παραπέμπει ακόμα στην πολυαναμενόμενη και εντυπωσιακή στις μακέτες αίθουσα, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες οι εργασίες έχουν προχωρήσει αρκετά και η αίθουσα αναμένεται να υποδεχθεί, κανονικά όπως προβλέπει το επισπευσμένο λόγω της πανδημίας πρόγραμμα, την έναρξη της επόμενης σαιζόν το Σεπτέμβριο.
Συνέχεια των φετινών εμφανίσεων στο Carnegie Hall
Για τη φετινή σεζόν η Φιλαρμονική είναι προγραμματισμένο να πραγματοποιήσει τρεις ακόμα εμφανίσεις στο ιστορικό μέγαρο της 57ης οδού, αυτή τη φορά με το μόνιμο μουσικό της διευθυντή Jaap van Zweden και πάλι με τη σύμπραξη διακεκριμένων σολιστών. Στην πρώτη από αυτές, στις 27 Απριλίου, η ορχήστρα θα συμπράξει με τις αδερφές Labèque. Η Katia και η Marielle Labèque οι οποίες αποτελούν ένα εκπληκτικό πιανιστικό δίδυμο, το οποίο είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε σε παλαιότερη σύμπραξή του με τη Φιλαρμονική, θα ερμηνεύσουν την Αμερικανική πρεμιέρα του έργου “In Certain Circle» του Nico Muhly. Η συναυλια θα περιλαμβάνει επίσης έργα των Claude Debussy και Richard Wagner.
Στις 6 Μαΐου σολίστας στο Stern Auditorium θα είναι, στο Πρώτο Κοντσέρτο του Μπραμς ο Igor Levit, στον οποία θα επανέλθουμε με αφορμή το πρόσφατο ρεσιτάλ του στην ίδια αίθουσα, ενώ στις 10 Ιουνίου με την ορχήστρα θα συμπράξει η Hilary Hahn, στο Κοντσέρτο για Βιολί και ορχήστρα του Samuel Barber.
Διακεκριμένοι αρχιμουσικοί στο ανοιξιάτικο πρόγραμμα.
Από τις συναυλίες της σεζόν στο Alice Tully Hall το οποίο είναι η προσωρινή έδρα της Φιλαρμονικής για φέτος ξεχωρίζουν το επόμενο διάστημα οι εξής συναυλίες.
Πριν δύο εβδομάδες η Φιλαρμονική συνέπραξε με τη νεαρή ταλαντούχο πιανίστα Yuja Wang, η οποία εμφανίζεται τακτικά και με το Λεωνίδα Καβάκο. Η Wang ερμήνευσε το Πρώτο Κοντσέρτο για Πιάνο του Franz Liszt υπό τη διεύθυνση του Τσέχου αρχιμουσικού Jakub Hrůša. Η συναυλία περιλάμβανε επίσης έργα των Kodály και Martinů.
Manfred Honeck
Σήμερα και αύριο τη Φιλαρμονική θα διευθύνει ο διακεκριμένος και ανερχόμενος Αυστριακός αρχιμουσικός Manfred Honeck, ο οποίος μας έχει συνηθίσει να οδηγεί τη Φιλαρμονική σε υψηλές τεχνικές αλλά κυρίες εκφραστικές επιδόσεις. Το όνομα του Honeck είχε ακουστεί και την προηγούμενη φορά για τη θέση του μουσικού διευθυντή της Φιλαρμονικής και μάλλον παραμένει και τώρα στον κατάλογο των υποψηφίων. Ο Honeck ξεκίνησε την καριέρα ως βιολιστής (βιόλα) στη Φιλαρμονική της Βιέννης, στην οποία είναι πρώτο βιολί ο αδερφός του Reiner, προτού επιλέξει να ακολουθήσει την καριέρα του αρχιμουσικού και προφανώς οι εμπειρίες του από την ορχήστρα αλλά και οι συνεργασίες του εκεί με μια σειρά κορυφαίων αρχιμουσικών ήταν καθοριστικές για την εξέλιξή του. Ξεκίνησε την καριέρα του δίπλα στον Claudio Abbado (1933-2014).
O Honeck είναι εδώ και αρκετά χρόνια ο μουσικός διευθυντής της ορχήστρας του Pittsburgh, με την οποία έχει πολλές ηχογραφήσεις, πολλές από τις οποίες ήταν υποψήφιες για Grammy, ενώ ο δίσκος με την Πέμπτη συμφωνία του Σοστακόβιτς και το Adagio για έγχορδα του Samuel Barber κέρδισε το βραβείο το 2018. Ένας πιο πρόσφατος δίσκος της ορχήστρας με έργα του Richard Strauss περιέχει δίπλα στην σουίτα από την όπερα «Ο ιππότης με το Ρόδο» και μια από την όπερα Ηλέκτρα την οποία ενορχήστρωσε ο ίδιος ο Honeck (με τον Tomáš Ille).
Οι συναυλίες του Honeck σήμερα και αύριο το βράδυ στο Alice Tully Hall, με έργα μεταξύ άλλων Mendelssohn και Dvořák θα κάνουν κατά κάποιο τρόπο ένα είδους ανταγωνισμού στους συμπατριώτες του και πρώην συναδέλφους τους από τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης, οι οποίοι εμφανίζονται τις ίδιες ώρες (και την Κυριακή το μεσημέρι) στο Carnegie Hall, πιθανότατα ίσως μάλιστα (μια και η ορχήστρα έχει κανονικά τέσσερις τακτικούς) υπό την καθογίδηση του αδερφού του Reiner από τη θέση του Concertmaster.
Στις αρχές Μαρτίου στο πόντιουμ της Φιλαρμονικής θα ανέβει ο αειθαλής Σουηδός αρχιμουσικός, μια και διανύει το 94ο έτος της ζωής του Herbert Blomstedt! Θα ακολουθήσουν σε δύο προγράμματα οι τέσσερις συμφωνίες του Robert Schumann υπό τον Gustavo Dudamel.
