Με το παρόν 9ο δημοσίευμα συνεχίζουμε με Καρπαθιακά δίστιχα που το πέρασμα του χρόνου δεν τα απαλείφει και διατηρούνται ζωντανά.
«Ἔρως ἀνίκατε μάχαν».
Από την εποχή του Ομήρου με την αρπαγή της Ελένης, τα παραδοσιακά τραγούδια, περισσότερο από κάποιο άλλο θέμα συνεχίζουν να ασχολούνται με τον αήττητο έρωτα όπως τον αποκαλεί ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη: «Ἔρως ἀνίκατε μάχαν».
Στην Ρούμελη το πιο γνωστό και διαδομένο δημοτικό τραγούδι είναι της Μαρίας Πενταγιώτισσα:
Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά, και στο Χρυσό κριάρια,
και στης Μαρίας την ποδιά, σφάζονται παλικάρια.
Και οι ναυτικοί που έψαχναν σ’ Ανατολή και Δύση για ένα φιλί τραγουδούσαν:
Ένα καράβι από την Χιό,
με τις βαρκούλες του τις δυο.
Στη Σάμο πήγε κι’ αραξε,
κ’ έκατσε και λογάριασε.
Πόσο κοστίζει το φιλί,
στη Δύση, στην Ανατολή.
Της παντρεμένης τέσσερα,
της χήρας δεκατέσσερα.
Της λεύτερης, είν(αι) το φθηνό,
το παίρνεις με το χωρατό.
Και αυτοί που δεν πήραν ικανοποιητική απάντηση πήγαν στην Αραπιά:
Θα πάω εγώ, στην Αραπιά, να βρω ένα Αράπη,
να τον ρωτήσω, να μου πει, πως πιάνεται η αγάπη.
Από τα μάτια πιάνεται, στα χείλη κατεβαίνει,
κι’ από τα χείλη, στην καρδιά, ριζώνει και δεν βγαίνει.
Όμως την ίδια εποχή οι γονείς διάλεγαν τους γαμπρούς που θα παίρναν οι κόρες τους χωρίς να υπολογίζουν το «Ἔρως ἀνίκατε μάχαν». Αλλά, “Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων άλλα δε θεός κελεύει” όπως δηλώνει και το παραδοσιακό τραγούδι:
Η μάνα μου με δέρνει, καλέ μου και πονώ,
τον άνδρα που θα πάρω, εγώ τον αγαπώ.
Βρε μάνα μη με δέρνεις, καλή μου και πονώ,
τον άντρα που θα πάρω, εγώ τον αγαπώ.
Ψηλά τη χτίζεις τη φωλιά
Το ίδιο και στην Κάρπαθο που οι γονείς διάλεγαν τον γαμπρό ανάλογα με την κοινωνική και οικονομική του κατάσταση. Και όταν σ’ ένα χωριό αναπτύχθηκε αίσθημα αγάπης μιας νέας με ένα νέο κατώτερης κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης, οι συγχωριανοί τους που γνώριζαν τα αυστηρά έθιμα της εποχής, σε κάποιο πανηγύρι του τραγούδησαν:
Ψηλά τη χτίζεις τη φωλιά, και θα λυγίσει ο κλώνος,
και θα σου φύγει το πουλί, και θα σου μείνει ο πόνος.
Αλλά αυτός δεν το έβαλε κάτω και απάντησε:
Ψηλά τη χτίζω τη φωλιά, μ’ είμαι ψηλός και φτάνω.
κ’ εγώ εκείνη π’ αγαπώ, ταίρι μου θα την κάμω.
Τελικά ο κλώνος δεν λύγισε, ο «Ἔρως ἀνίκατε μάχαν» νίκησε.
Traditional Karpathian couplets – 9th
By Manolis Cassotis
With this 9th publication we continue with Karpathian couplets that the passage of time does not erase and are kept alive.
“Love undefeated in battle“.
From the time of Homer and the abduction of Helen, traditional songs more than any other subject continue to deal with the invincible love as Sophocles calls it in Antigone: “Love undefeated in battle”.
In Roumeli, the most famous and widespread folk song is Maria’s Pentagiotissas: (all folk songs and couplets in free translation).
In Salona lambs are slaughtered, and in Chrysos rams,
and on Maria’s apron, young men.
And the sailors searching East and West for a kiss sing:
A caique from Chios,
with its two little boats.
Went to Samos,
and started counting.
How much a kiss costs,
in the West and the East.
The married woman’s four,
the widow’s fourteen.
Single’s woman is cheap,
you can get it with a joke.
And those who did not get satisfactory answer went to Arabia:
I will go to Arabia, to find an Arab,
to ask him, how love is caught.
It starts from the eyes,
and descends to the lips.
And from the lips to the heart,
where it takes root, and never comes out.
But at the same time, the parents were choosing the grooms their daughters would marry, without considering Sophocles’ “Love undefeated in battle”, but according to old saying: “Men’s will, is not God’s desire”, as the traditional song states:
My mother beats me, my dear, it hurts,
the man I will marry, is the one I love.
Come on, my dear mom, don’t hit me, it hurts,
the man I will marry, is the one I love.
To high you build the nest
The same took place in Karpathos, where the bridegroom was chosen according to his social and economic status. And when in a village love developed between a young woman and a young man of lower social and economic status, the fellow villagers who knew the strict customs of the time sang to him at a festival:
You build the nest to high, and the branch will bend,
the bird will fly away, and the pain will remain with you.
But he did not give up and responded:
I built the nest too high, but I am tall, and I can reach it.
and the one I love; will be my mate.
In the end, the branch did not bend, and the “undefeated love” was the victor.
