Οδοιπορικό στον μαρτυρικό τόπο και κόσμο που παρά τις αντιξοότητες επιμένει ελληνικά

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Αν και πέρασαν δύο εβδομάδες από το προσκύνημα στις Σχωριάδες του Πωγωνίου της Βορείου Ηπείρου, εν τούτοις στο νου μου έρχεται και παρέρχεται η ομιλία του προέδρου της ιστορικής Αδελφότητας Σχωριαδιτών «Η Γέννησις της Θεοτόκου» Αλκιβιάδη Νταλέ και η αναφορά του στον ρόλο της μητριάς και της μάνας προς τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου. 

«Μια λαϊκή παροιμία λέει ‘Το φρόνιμο και έξυπνο αρνί βυζαίνει σε δύο μάνες’. Σήμερα εμείς οι Πωγωνίσιοι και φρόνιμο και σοφό αρνί είμαστε. Έχουμε και μάνα και μητριά. Δεν απολαμβάνουμε όμως την έγνοια και τη μητρική αγάπη ούτε της μίας, ούτε της άλλης. Τα κέντρα εξουσίας και των Τιράνων και της Αθήνας, η τοπική και περιφερειακή διοίκηση σφυρίζουνε αδιάφορα και αγνοούν την ύπαρξη μας».

Πρόκειται για μια πικρή αλήθεια και για ένα μεγάλο παράπονο το οποίο εισέπραξαν ο γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο Λάμπρος Κακίσης, ο περιφερειάρχης Αργυροκάστρου Αστρίτ Αλία, ο Μητροπολίτης Αργυροκάστρου Δημήτριος και ο πρόεδρος της ΚΕΑΔ και συνάμα βουλευτής Βαγγέλης Ντούλε.

Το Πωγώνι και η Ζαγοριά του νομού Αργυροκάστρου  είναι αραδιασμένα στους πρόποδες της Νεμάρτσικας και του Μπουρέτου. Αν και απέχουν λιγότερα από είκοσι χιλιόμετρα από την εθνική Οδό Κακαβιάς – Αργυροκάστρου, και λίγα χιλιόμετρα από τη διάβαση των Δρυμάδων, εν τούτοις ζουν σε πλήρη απομόνωση λόγω του χωματόδρομου και των υπολοίπων υποδομών.

«Η κατάσταση στο τόπο μας μοιάζει με τη πολύ επιβαρυμένη κατάσταση ενός ασθενή που προορίζεται να πεθάνει. Εμείς όμως αρνούμαστε να το αποδεχτούμε και θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε με οποιοδήποτε κόστος εδώ στα άγια και Ιερά πατρικά μας χώματα», επεσήμανε εν μέσω χειροκροτημάτων ο πρόεδρος της Αδελφότητας που, όπως έγραψαν οι Αναμνήσεις» γιόρτασε αισίως τη 250ή επέτειο της ιδρύσεώς της.

Αν και στα ρεπορτάζ των «Αναμνήσεων» για τα πολιτιστικά γεγονότα του Δεκαπενταυγούστου  αναφερθήκαμε σε επί μέρους ζητήματα θεώρησα χρέος αγαπητοί αναγνώστες να μοιραστώ μαζί σας μερικές σκέψεις από το πρόσφατο ταξίδι στην Ελλάδα και στη Βόρειο Ήπειρο.

Ιόνια Οδός

Η Ιόνια Οδός και η Εγνατία Οδός είναι δύο από τις νεότερες και μεγαλύτερες οδικές αρτηρίες που ολοκληρώθηκαν την περίοδο των Μνημονίων και οι οποίες έχουν αλλάξει άρδην τα δεδομένα. Έχουν μικρύνει τις αποστάσεις και σε πέντε περίπου ώρες μπορείς από το Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος να φτάσεις στο Τελωνείο της Κακαβιάς, τη μεγαλύτερη πύλη εισόδου προς τη Βόρειο Ήπειρο.

Η εθνική Οδός Αθηνών – Πατρών, η γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου και η Ιόνιος Οδός έχουν περισσότερα διόδια από όσα έχει η Οδός I-95 που συνδέει τις Βορειοανατολικές με τις Νοτιοαντολικές Πολιτείες των ΗΠΑ και το κόστος των διοδίων μιας διαδρομής από την Αθήνα μέχρι και Ιωάννινα ξεπερνά τα 45 ευρώ. Αν σ’ αυτά συνυπολογίσεις και τις τιμές των καυσίμων θα συμπεράνεις ότι για να επιστρέψουν με τις οικογένειές τους στη Βόρειο Ήπειρο χρειάζεται να ξοδέψουν τουλάχιστον 200 ευρώ σε διόδια και καύσιμα.

Αυτό σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση έχουν αλλάξει τα δεδομένα και οι εν λόγω οδικές αρτηρίες ήταν σχεδόν άδειες και δεν χρειαζόταν να κάνεις ελιγμούς για να αποφύγεις τα μποτιλιαρίσματα.

Σε όλη τη διαδρομή από την Αθήνα μέχρι και τη Βόρειο Ηπείρο, η οποία έγινε στις αρχές Αυγούστου καθώς επίσης και στην επιστροφή δεν συναντήσαμε νταλίκες και άλλα φορτηγά με ότι αυτό συνεπάγεται.

Στο Τελωνείο της Κακαβιάς υπήρχαν μόνο ιδιωτικής χρήσεως οχήματα και τα λεωφορεία των ελληνικών και ελληνοαλβανικών εταιρειών που εκτελούν καθημερινά δρομολόγια από την Αθήνα μέχρι και τα Τίρανα με εισιτήρια της τάξεως των 25 ευρώ για μονή διαδρομή και με εκπτώσεις για τις πολλαπλές διαδρομές.

Η κατάργηση της βίζας για τους Αλβανούς υπηκόους ένεκα του εκσυγχρονισμού του συστήματος έκδοσης βιομετρικών διαβατηρίων, καθώς επίσης και της ένταξης της Αλβανίας στη Συμφωνία Σέγκεν έχουν αλλάξει τα δεδομένα και το πιο σημαντικό έχουν αλλάξει την συμπεριφορά τόσο των ταξιδιωτών, όσο και των αστυνομικών και τελωνειακών και στα δύο τελωνεία και στους ελέγχους διαβατηρίων.

Η κίνηση στην Εθνική Οδό Κακαβιάς – Αργυροκάστρου ήταν στους ίδιους περίπου ρυθμούς με την κίνηση στην Ιόνιο Οδό και όσο πλησίαζες το Αργυρόκαστρο άλλο τόσο αισθανόσουν τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης της γενέτειρας όχι μόνο στη Βόρειο Ήπειρο, αλλά και γενικότερα στην Αλβανία.

Αρνητικές και μάλλον ανεπανόρθωτες συνέπειες είχε και η προ έξι περίπου ετών απόφαση της συγκυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου να κόψουν τις συντάξεις των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου.

Οι ηλικιωμένοι που κατοικούσαν στην Αθήνα και στις άλλες μεγαλουπόλεις υποχρεώθηκαν να επιστρέψουν στα χωριά τους και να ζήσουν με την πενιχρή σύνταξη που λάμβαναν από το αλβανικό κράτος.

Το ενεργητικό δυναμικό των εν Ελλάδι Βορειοηπειρωτών και κυρίως η πρώτη γενιά εργάζονταν στις οικοδομές οι άνδρες και οικιακές βοηθοί οι γυναίκες. Το πάγωμα της οικοδομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα τους οδήγησε σε απόγνωση.

«Ελλείψει χρημάτων, στάση εμπορίου» και η Βόρειος Ήπειρος υπέστη το δικό της πλήγμα. Η οικοδομική εργασία πάγωσε και σε πολλά χωριά βλέπεις ημιτελή διώροφα και τριώροφα κτίρια.

Ωστόσο σε αρκετά χωριά συνεχίζεται η οικοδομική δραστηριότητα, η οποία οφείλεται στα εμβάσματα των Βορειοηπειρωτών της Αμερικής, που επιστρέφουν και ανακαινίζουν τα πατρικά τους, καθώς επίσης και στα ελάχιστα αποθέματα που υπήρχαν στα σεντούκια.

Τάξη και ασφάλεια

Τα πρόσφατα γεγονότα ανήμερα της 28^ης Οκτωβρίου 2018 στους Βουλιαράτες της Βορείου Ηπείρου και η εν ψυχρώ δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα, η πυρπόληση των γαλανόλευκων, οι διαρρήξεις σπιτιών σε αρκετά χωριά της Βορείου Ηπείρου,  ο πρόσφατος βανδαλισμός του μνημείου του Θύμιου Λώλη στην Κρανιά του Δήμου Φοινικέων, η κατεδάφιση του ναού στις Δρυμάδες και άλλα περιστατικά το οποία προέβαλαν και οι «Αναμνήσεις» δεν πτοούν τους εναπομείναντες Βορειοηπειρώτες και αισθάνονται πιο ασφαλείς από ποτέ στον τόπο τους.

Θετικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση έπαιξαν και οι αλλαγές που συντελέστηκαν τα τελευταία χρόνια στο αστυνομικό σώμα και ειδικά οι ρητές εντολές προς τους τροχονόμους να μην ενοχλούν τα οχήματα με ξένες πινακίδες.

Την  προηγούμενη δεκαετία οι αστυνομικοί έστηναν μπλόκα και με διάφορα προσχήματα αποσπούσαν χρηματικά ποσά κυρίως από τους οδηγούς με ελληνικές πινακίδες. Οι Βορειοηπειρώτες που γνώριζαν καλύτερα τη νοοτροπία των αστυνομικών έδιναν το χαράτσι στον τροχονόμο και συνέχιζαν ανενόχλητοι το ταξίδι μέχρι το επόμενο μπλόκο.

Τέτοιου είδους φαινόμενα δεν υπάρχουν πλέον και η τροχαία ενδέχεται να σταματήσει τον οδηγό μόνο για υπερβολική ταχύτητα, η οποία ελέγχεται με ραντάρ, είτε για σημαντικές παραβάσεις του διεθνούς κώδικα οδικής κυκλοφορίας.

Θετικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση έπαιξε και η έλευση τουριστών από τις γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς επίσης από τη Γερμανία και την Αγγλία.

Επενδύσεις

Εισερχόμενος κανείς από τη διάβαση της Κακαβιάς μέχρι και το Αργυρόκαστρο διαπιστώνει ότι έχουν γίνει επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα (γεωργία και κτηνοτροφία), οι οποίες οδήγησαν στη δημιουργία υπερσύγχρονων τυροκομικών μονάδων, όπως η Gjiropharm στα Βρυσερά, η οποία παράγει φέτα, κεφαλοτύρι, κεφαλογραβιέρα, παστεριωμένο γάλα, ξυνόγαλο και διάφορες ποικιλίες γιαουρτιού.

Η “Gjiropharm” αποτελεί μια κοινοπραξία Ελλαδιτών και Ελλήνων Βορειοηπειρωτών.

Στις δύο πλευρές της εθνικής Οδού συναντά κανείς μεγάλα κέντρα εισαγωγής και διανομής ελληνικών προϊόντων, ξυλουργεία, εργοστάσια παραγωγής χαρτιού υγείας και όχι μόνο, εργοστάσια αναψυκτικών, λατομεία και γενικότερα κέντρα εστίασης.

Μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις είναι εκείνη του ομίλου “Agna” η οποία φέρει την υπογραφή των Βορειοηπειρωτών. Μεταξύ αυτών και το εργοστάσιο εμφιάλωσης του μεταλλικού νερού της Γλύνας. Πρόκειται για ένα ιαματικό νερό το οποίο έχει ευεργετικές ιδιότητες για τους νεφροπαθείς διότι διαλύει τις πέτρες. 

Το νερό αυτό είναι ανθρακούχο και έχει στην κυριολεξία κατακτήσει την αλβανική αγορά. Πρόσφατα στον ίδιο χώρο ανέγειραν και ένα από τα πιο σύγχρονα εργοστάσια μπύρας στα Βαλκάνια και τώρα πλέον ετοιμάζονται να εκμεταλλευτούν τα ακαλλιέργητα χωράφια της Γλύνας και των περιχώρων για την παραγωγή της βύνης (κριθαριού) και του λυκίσκου, που ως γνωστόν αποτελούν την πρώτη ύλη της ζυθοποιίας.

Ο εν λόγω όμιλος ιδρύθηκε το 1991 από τους Βασίλη Νάτση, Κώστα Σωτήρη, Γρηγόριο Τζουμάκα και Γεώργιο Ζωίδη και σήμερα εν έτη 2019 δραστηριοποιείται και στην αγορά ακινήτων.

Η εταιρεία «Elka» με έδρα επίσης τα Βρυσερά ιδρύθηκε από τον Ελευθέριο Κάλο το 1993 ως εταιρεία εισαγωγής και διανομής ελληνικών προϊόιντων. Με την πάροδο του χρόνου έχτισε ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο το οποίο παράγει κρουασάν, διάφορα είδη κονσέρβων και αρκετά είδη σνάκ.

Τα προϊόντα των εν λόγω εταιρειών έχουν κατακτήσει την αγορά της Αλβανίας και κατ’ επέκταση των Βαλκανίων.

Οι εν λόγω εταιρείες και οι άλλες εταιρείες των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου διακρίνονται για την  εταιρική ευθύνη. Εξ άλλου αν δείτε προσεκτικά τα στιγμιότυπα από την πολιτιστική εκδήλωση «Στης Δερόπολης τον Κάμπο» θα διαπιστώσετε ότι όλες οι προαναφερόμενες εταιρείες ήταν χορηγοί της.

Βορειοηπειρώτες της Αμερικής

Μεγάλοι και σταθεροί επενδυτές είναι οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου οι οποίοι ζουν  και εργάζονται στην Αμερική. Πολλούς από αυτούς τους, όπως αναφέραμε και στα σχετικά ρεπορτάζ, τους συναντήσαμε και στα πανηγύρια και στα γλέντια.

Επισκέπτονται όσο πιο συχνά μπορούν τον τόπο τους και με τα εμβάσματά τους δεν βοηθούν μόνο τους γονείς και τα αδέλφια, αλλά και τους άλλους συγγενείς που φυλάσσουν Θερμοπύλες.

Άλλοι ανακαινίζουν τα πατρικά τους σπίτια, άλλοι χτίζουν νέα και έτσι ενισχύεται η οικοδομική δραστηριότητά και τα χρήματά τους διαχέονται και ενισχύουν τις τοπικές κοινωνίες.

Τα κοινωφελή έργα σε πολλά χωριά φέρουν την υπογραφή των ομογενών της Αμερικής. Μεταξύ αυτών μπορούμε να αναφέρουμε το Μουσείο της Σωπικής και τον άγαλμα της Δροπολίτισσας τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από τον Μιχάλη Σέρβο που διαμένει στη Φλόριδα.

Πολλά άλλα έργα έγιναν με την γενναιοδωρία των τοπικών συλλόγων και της ίδιας της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής.

Νομοταγείς πολίτες

Οι Βορειοηπειρώτες είναι νομοταγείς πολίτες. Αν και δεν έχουν εισοδήματα από τα αγροκτήματά τους και τα βοσκοτόπια, εν τούτοις καταβάλλουν κάθε χρόνο τους φόρους ακινήτου περιουσίας. Αν και δεν διαμένουν όλον τον χρόνο πληρώνουν τους λογαριασμούς του νερού και του ηλεκτρικού ρεύματος για όλον τον χρόνο, διότι δε θέλουν να δώσουν αφορμές.

Παράλληλα αγωνίζονται και για την κατοχύρωση των περιουσιών τους και την καταγραφή τους στο Κτηματολόγιο, διότι θεωρούν ότι το περιουσιακό είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που σχετίζονται με το μέλλον του μαρτυρικού εκείνου τόπου.

Αν και η συντήρηση των περιουσιών είναι πολυδάπανη και η καταβολή φόρων συνεπάγεται πολλών εκατοντάδων δολαρίων το χρόνο, εν τούτοις ουδείς μέχρι και ετούτη την ώρα δεν προέβη στην απάρνηση είτε στην πώληση των περιουσιών.

Υπάρχουν εκατοντάδες περιπτώσεις, όπως αυτή του πρώην προέδρου της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής του Μενέλαου Τζέλιου που διεκδίκησε δικαστικά τις περιουσίες του και έχτισε το πατρικό του σπίτι στην Πολύτσιανη, το κεφαλοχώρι του Πωγωνίου, στο οποίο πρέπει να φτύσεις αίμα για να φτάσεις.

Και δεν αρκείται μόνο με αυτό συνεχίζει τον αγώνα για να εξασφαλίσει τα απαιτούμενα κονδύλια για την κατασκευή του δρόμου, που θα αλλάξει τα δεδομένα και θα βγάλει από την απομόνωση το Πωγώνι

Εκκλησίες

Ένα από τα μνημειώδη έργα στη Βόρειο Ήπειρο και κατ΄ επέκταση στην Αλβανία είναι οι Ιεροί ναοί οι οποίοι έχουν ανεγερθεί και συνεχίζουν να ανεγείρονται από την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας και τον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων, Διρραχίου και πάσης Αλβανίας, κ. Αναστάσιο. Ο Μητροπολιτικός Ναός Αργυροκάστρου, ο Καθεδρικός Ναός των Τιράνων και δεκάδες άλλοι ναοί αποτελούν πραγματικά κοσμήματα.

Ένα όμως από τα μεγαλύτερα έργα του κ. Αναστασίου είναι η αναστήλωση της πίστης και η προετοιμασία της νεότερης γενιάς των κληρικών.

Δεκαπενταύγουστος

Τον Αύγουστο τα χωριά και οι πόλεις της Βορείου Ηπείρου πλημμυρίζουν από τους Βορειοηπειρώτες που επιστρέφουν από την Ελλάδα, την Αμερική και από τις άλλες χώρες του κόσμου για το καθιερωμένο ετήσιο προσκύνημα και αναβάπτισμα.

Οι πλατείες πλημμυρίζουν από παιδιά τα οποία έχουν γεννηθεί στην αλλοδαπή και τα οποία παίζουν ανέμελα και δημιουργούν φιλίες. Τα βράδια συμμετέχουν στα γλέντια που διοργανώνονται σε όλα τα χωριά και τα οποία κρατούν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.

Η εικόνα τους περισσότερους μήνες του χρόνου δεν είναι η ίδια. Οι ηλικιωμένοι – ως επί το πλείστων -και οι νεότεροι που φυλάσσουν Θερμοπύλες μόλις αρχίζουν τα πρωτοβρόχια βιώνουν την μοναξιά και την απομόνωση.

Παρά ταύτα επιμένουν. Καλλιεργούν τους κήπους, τα αμπέλια, διατηρούν και ζωντανά όχι μόνο για να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες και να είναι αυτάρκεις, αλλά και για να εφοδιάσουν τα παιδιά τους που διαμένουν στην Ελλάδα.

Ο πληθυσμός των μονίμων κατοίκων είναι αντιστρόφως ανάλογος με την απόσταση του χωριού από τις εθνικές οδούς.

Τον χειμώνα

Ο χειμώνας στη Βόρειο Ήπειρο με εξαίρεση τη Χειμάρρα, τους Αγίους Σαράντα, τα Εξαμίλια και αρκετά χωριά του Βούρκου είναι δύσκολος. Οι ηλικιωμένοι που έχουν δικά τους σπίτια και διαμερίσματα στην Ελλάδα, καθώς επίσης και εκείνοι που τα παιδιά τους έχουν δυνατότητα φιλοξενίας μόλις βγάλουν το τσίπουρο και το κρασί αμπαρώνουν τα σπίτια τους και αναχωρούν για την Ελλάδα με την υπόσχεση να επιστρέψουν το Πάσχα εάν και εφόσον το επιτρέψει η υγεία τους.

Οι εν Ελλάδι εργαζόμενοι επιστρέφουν μόνο για περιστάσεις εκτάκτου ανάγκης και κυρίως για να κηδέψουν τους νεκρούς. Ο δημογέροντας ενός χωριού θέλοντας να περιγράψει τις δυσκολίες του χειμώνα δήλωσε στις «Αναμνήσεις» ότι το χειμώνα μόνο νεκροφόρες ανηφορίζουν στα χωριά τους.  

Ακόμη και στα χωριά στα οποία την περίοδο του χειμώνα υπάρχουν δέκα με δέκα πέντε άτομα υπάρχει αλληλεγγύη και ο ένας ενδιαφέρεται για τον άλλον. Οι νεότεροι φροντίζουν για τους ηλικιωμένους για να έχουν ψωμί και τρόφιμα καθώς επίσης και ξύλα για τη σόμπα είτε και το τζάκι. 

Τηλεπικοινωνίες

Οι τηλεπικοινωνίες στα χωριά πλησίον των μεγάλων πόλεων και των μεγάλων οδικών αρτηριών είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι στα ορεινά χωριά. Υπάρχουν ορεινά χωριά στα οποία λαμβάνουν μόνο σήμα κινητής τηλεφωνίας χωρίς σύνδεση με το διαδίκτυο.

Υπάρχουν και άλλα όπως στην Άνω Επισκοπή στην οποία για να επικοινωνήσεις με τον υπόλοιπο κόσμο πρέπει να βγεις στην απέναντι ράχη, στην Αγκουρίλα.

Υπάρχουν επίσης χωριά, όπως το Σελλειό και το Κλεισάρι  που ενώ είναι περιτριγυρισμένα από βουνά και βλέπουν «μια χούφτα ουρανό» που λέει και ο λαός έχουν δωρεάν Wi-Fi. O Νεκτάριος Δήμος, ο οποίος ασχολείται με την κινητή τηλεφωνία εγκατέστησε μια κεραία στο σπίτι του διότι ήθελε να επικοινωνεί με τους γονείς του Δημήτρη και Δήμητρα που διαμένουν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου στο χωριό.

Η κεραία αυτή παρέχει και σύνδεση με το διαδίκτυο και έχει Wi – Fi το οποίο το έχει ονομάσει «kalo Kalokairi» και το οποίο το έχει αφήσει ελεύθερο για τα παιδιά και τα εγγόνια του χωριού όταν επιστρέφουν.

Ο Δημήτρης και η Δήμητρα Δήμου φιλοξένησαν τις «Αναμνήσεις» και τους παρείχαν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν με τον υπόλοιπο κόσμο και να προβάλλουν τα ρεπορτάζ από τη Βόρειο Ήπειρο.

Και δεν παρείχαν μόνο καφέ και νερό κάτω από την σκιά της τεράστιας καρυδιάς που είχαν στην πλακόστρωτη αυλή του σπιτιού τους, αλλά ενδιαφέρονταν και διάβαζαν και οι ίδιοι την ειδησεογραφία των «Αναμνήσεων».

Τουρισμός

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες στις παράκτιες περιοχές άνθισε και ο τουρισμός. Την προηγούμενη δεκαετία τα Σαββατοκύριακα η Δρόπολη, το Αργυρόκαστρο και οι άλλες περιοχές κατακλύζοντας από τους Ηπειρώτες και άλλους Ελλαδίτες οι οποίοι προσπαθούσαν να ξεφύγουν από το κλεινόν άστυ και να περάσουν ευχάριστα δαπανώντας ελάχιστα χρήματα.

Την περίοδο της κρίσης στη γενέτειρα αυτό το ρεύμα ανακόπηκε με συνέπεια πολλά εστιατόρια της περιοχής να μαραζώσουν και άλλα να κλείσουν.

Εξαίρεση αποτελούν τα Εξαμίλια, οι Άγιοι Σαράντα, τα χωριά της Χειμάρρας και η Αυλώνα τα οποία στην κυριολεξία εφέτος έχουν βουλιάξει από τον τουρισμό.  Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής από τη Δρόπολη μέχρι και τους Αγίους Σαράντα και από τους Αγίους Σαράντα στη Χειμάρρα, στον Εθνικό Δρυμό του Λογαρά και στην Αυλώνα υπήρχαν μποτιλαρίσματα. Σε πολλές παραλίες υπήρχε το αδιαχώρητο.

Το μεγαλύτερο μέρος των τουριστών προέρχονταν από την Ιταλία, τη Γερμανία, την Βρετανία, ακόμη και από τις Σκανδιναβικές χώρες. Πολλοί από αυτούς ήταν ξενιτεμένοι και πολλοί άλλοι ασχολούνται με τον εξερευνητικό τουρισμό.

Οι παράκτιες περιοχές της Βορείου Ηπείρου ακμάζουν, ενώ οι άλλες περιοχές αναστενάζουν διότι οι υποδομές και κυρίως οι χωματόδρομοι τους έχουν βγάλει εντελώς από τον τουριστικό χάρτη.

Και για να αντιληφθεί κανείς το δράμα των αποκλεισμένων χωριών αρκεί να αναφέρουμε ότι πολλά από αυτά απέχουν πέντε και δέκα χιλιόμετρα από τις μεγάλες οδικές αρτηρίες και το πιο πολύ μια ώρα μακριά από τα καταγάλανα νερά του Ιουνίου.

Οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου έχουν επενδύσει στις υποδομές και οι εσωτερικοί δρόμοι στα περισσότερα χωριά στρώθηκαν με τσιμέντο με τις δωρεές των αδελφοτήτων στη γενέτειρα και από την Αμερική.

Οι κεντρικές αρτηρίες όπως λόγου χάρη Πολύτσιανη – Λιμπόχοβο, είτε Πολύτσιανη Δρυμάδες δεν μπορούν να υλοποιηθούν με εράνους αλλά με κρατικές δαπάνες, είτε με τη συγχρηματοδότηση του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα.

Η ολοκλήρωση του οδικού δικτύου θα συμβάλει τα μέγιστα στην τουριστική ανάπτυξη της Βορείου Ηπείρου, διότι συνδυάζει το απαράμιλλο φυσικό κάλλος, τις μικρές αποστάσεις μεταξύ θάλασσας και βουνό και έχει όλες τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της εναλλακτικής μορφής τουρισμού.  

Οι περιοχές αυτές απέχουν μία το πολύ δύο ώρες από το αεροδρόμιο «Βασιλιάς Πύρρος» των Ιωαννίνων και στην χειρότερη των περιπτώσεων τέσσερις ώρες από τον διεθνή αερολιμένα του Ρίνασι στα Τίρανα.

Τίρανα ή Αθήνα

Οι Βορειοηπειρώτες που διαμένουν στην Αμερική ως επί το πλείστων μοιράζονται το χρόνο μεταξύ της Βορείου Ηπείρου και της Ελλάδας. Και αυτό οφείλεται σε δύο ουσιαστικούς λόγους. Ο πρώτος με την ύπαρξη των αδελφών και άμεσων συγγενών στις μεγαλουπόλεις της Ελλάδας και ο δεύτερος με την ιερή υποχρέωση να μεταλαμπαδεύσουν στα παιδιά και στα εγγόνια τους την αγάπη για την Ελλάδα και τα ελληνικό πολιτισμό.

Τις δύο προηγούμενες δεκαετίες οι περισσότεροι κινούνταν μέσω Αθηνών αφ’ ενός μεν λόγω των απ΄ ευθείας πτήσεων,  αφ’ ετέρου δε λόγω της ανασφάλειας και του φόβου που επικρατούσε στα Τίρανα και στις άλλες περιοχές.

Την τελευταία πενταετία τα πράγματα άλλαξαν άρδην και πολλοί μεταβαίνουν με ενδιάμεσες πτήσεις στα Τίρανα, αφ’ ενός μεν διότι υπάρχει ασφάλεια, αφ’ ετέρου δε διότι μπορεί να ενοικιάσουν αυτοκίνητα σε χαμηλότερες τιμές από ό,τι στην Αθήνα.

Η Hertz, η Enterprise και οι άλλες πολυεθνικές εταιρείες που εδρεύουν στα Τίρανα παρέχουν τη δυνατότητα στους οδηγούς να ταξιδέψουν με ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο στην Ελλάδα και σε άλλες όμορες χώρες. Οι ίδιες εταιρείες στην Ελλάδα απαγορεύουν ρητά την έξοδο των οχημάτων εκτός της χώρας.

Ακόμη και να ενοικιάσει κανείς αυτοκίνητο στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» δεν μπορεί να ολοκληρώσει το ταξίδι. Είναι υποχρεωμένος να αφήσει το αυτοκίνητο στις συνοριακές διαβάσεις με όλους τους κινδύνους που συνεπάγονται.

Εκ πρώτης όψεως πρόκειται για ένα ασήμαντο ζήτημα. Στην πράξη όμως πρόκειται για ένα ουσιώδες ζήτημα που αφορά την ελληνική οικονομία και τον ίδιο τον ελληνικό τουρισμό, διότι εάν δεν υπάρχει ανάγκη οι συμπατριώτες μας δεν θα μπουν στον κόπο να περάσουν τα σύνορα και να μεταβούν στην Ελλάδα.

Σ΄ αυτό οφείλεται και ο μαρασμός των χωριών πλησίον της εθνικής Οδού Κακαβιάς – Ιωαννίνων.

Παλαιότερα που υπήρχε ο συνωστισμός στο τελωνείο και στην Κακαβιά οι Βορειοηπειρώτες που ταξίδευαν από και προς τα Ιωάννινα ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν μια στάση στα εστιατόρια του Καλπακίου και των άλλων χωριών. Τώρα πλέον που η μετακίνηση στα σύνορα είναι άνετη ούτε καν σκέφτονται να κάνουν στάση, διότι το Αργυρόκαστρο η πλησιέστερη με τα σύνορα μεγάλη πόλη με τα Ιωάννινα απέχουν λιγότερο από μιάμιση ώρα.