Γράφει η Έλενα Ντάκουλα *
Σεπτέμβριος! Ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου, ο πιο γλυκός μήνας του χρόνου με τα μοναδικά χρώματα του ουρανού, τα υπέροχα πρωϊνά αλλά μελαγχολικά δειλινά, ο ένατος μήνας του ισχύοντος Γρηγοριανού ημερολόγιου, αλλά ο έβδομος του αρχαίου δεκάμηνου ρωμαϊκού, πριν προστεθούν ο Ιανουάριος και Φεβρουάριος, εξ ου και η ονομασία του (από το λατινικό αριθμητικό septum = επτά).
H δε 1η Σεπτεμβρίου, από τα ρωμαϊκά χρόνια, θεωρείτο μία σημαντική ημερομηνία. Την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού, εκείνη την ημέρα, προσδιοριζόταν το ετήσιο ποσό που οι Ρωμαίοι πολίτες, έπρεπε να καταβάλουν στο κράτος, ως φόρο γης, ώστε να καλύπτονται τα έξοδα συντήρησης των στρατιωτών, η θητεία των οποίων διαρκούσε 15 έτη. Ο φόρος αυτός, διατάχθηκε να εισπράττεται κάθε 15 χρόνια και ο επαναλαμβανόμενος δεκαπενταετής αυτός κύκλος έμεινε γνωστός ως «ίνδικτος» ή «ινδικτιών», λέξη προερχόμενη από την λατινική «indictio», που σημαίνει διαταγή/ορισμός.
Η πολιτική αυτή είσπραξης των φόρων διατηρήθηκε στο Βυζάντιο καθώς και την Καθολική εκκλησία. Ετσι, η 1η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως η αρχή του οικονομικού αλλά και του εκκλησιαστικού έτους, το οποίο ολοκληρωνόταν στις 31 Αυγούστου. Η χρήση των ινδικτιώνων γενικεύτηκε στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου και πρώτο έτος αυτής, λογαριάζεται το 312 μ.Χ. Ακόμη και σήμερα η εκκλησία εξακολουθεί να εορτάζει την 1η Σεπτεμβρίου ως την «Αρχή της Ινδίκτου».
Στο σημείο αυτό αξίζει ν’ αναφερθεί ότι με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου από το 1989 καθιερώθηκε η 1η Σεπτεμβρίου, ως μέρα προσευχής και ικεσίας για την προστασία και τη σωτηρία του περιβάλλοντος
Σε ορισμένα δε μέρη, η 1η Σεπτεμβρίου ονομαζόταν παλιά «Καλοχρονιά» ή «Αρχιχρονιά», και η 31η Αυγούστου «Κλειδοχρονιά» και σήμαινε το «κλείδωμα» του χρόνου.
Ο Σεπτέμβριος έχει διάφορες ονομασίες στο λαϊκό καλεντάρι, προερχόμενες από τις ασχολίες στην ύπαιθρο αλλά και τις θρησκευτικές γιορτές του μήνα, όπως Τρυγομηνάς ή Τρυγυτής (λόγω του τρύγου), Σταυριάτης ή Σταυρίτης (λόγω της γιορτής της Υψωσης του Τιμίου Σταυρού), Ορτυκολόγος (λόγω που περάσματος των ορτυκιών που αποδημούν). Η δε ονομασία, «χρονογράφος» που ακούγεται σε μερικά μέρη, συνδέεται με μία πρόληψη, σύμφωνα με την οποία πιστεύεται ότι τον μήνα αυτό ο χάρος «γράφει» όσους πρόκειται να πεθάνουν κατά τη διάρκεια του έτους και για να τον ξορκίσουν οι νοικοκυραίοι, κάθε 1η Σεπτεμβρίου, σπάνε ρόδια στην είσοδο των σπιτιών τους.
Μέχρι και τα τελευταία προπολεμικά χρόνια η 1η Σεπτεμβρίου ήταν η μέρα που οι Αθηναίοι συνήθιζαν ν’ αλλάζουν σπίτι. Όπως γράφει ο Ε. Σκιαδάς, στα «Αθηναϊκά» Η πόλη μεταβαλλόταν σε ένα θέατρο με τετράτροχα και δίτροχα αμάξια, σούστες και κάρα που μετέφεραν στοίβες επίπλων από το ένα σπίτι στο άλλο και από τη μία συνοικία στην άλλη. Τα πάντα βρίσκονταν σε αέναη κίνηση. Πρόκειται για ένα καθαρά αθηναϊκό έθιμο, το οποίο γεννήθηκε ταυτόχρονα με την ανακήρυξη των Αθηνών ως Πρωτεύουσας και Καθέδρας του Ελληνικού Βασιλείου και επιβίωσε περισσότερο από έναν αιώνα.
Και φυσικά ο Γιώργος Σουρής, με την καυστική πένα του, δεν μπορούσε ν’ αφήσει ασχολίαστη αυτή την κατάσταση: «Και πάλιν ο Σεπτέμβριος…. τα ίδια και τα ίδια, / Μαλτέζοι και Μανιάτιδες, φωναίς και κουβαλίδια. / Τι πάταγος διαβολικός, τι χάος κυκεώνος, Μετοικεσία γίνεται της νέας Βαβυλώνος / και τρέχουν όλοι σαν τρελλοί κι’ αλλάζουν όλοι σπήτι, ως που να παν μια και καλὴ μες’ στου Δρομοκαΐτη»
Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας των μεταναστεύσεων των πουλιών. Οι φωλιές διαφόρων περιοχών πρασίνου της Αθήνας, αδειάζουν από τους «ιπτάμενους» κατοίκους της που αποδημούν σ’ άλλη γη, σ’ άλλα μέρη για να επιστρέψουν ξανά, μετά από μερικούς μήνες.
Λέγεται ότι πάνω από 200 είδη πτηνών – επιδημητικά και αποδημητικά εμφανίζονται – περιοδικά και μόνιμα – στον αττικό ουρανό, έχοντας βρει μία θέση στο δομημένο περιβάλλον της πόλης.
Τα συναντάμε στον Εθνικό Κήπο, σε άλση, ρεματιές, πάρκα, λόφους, αρχαιολογικούς χώρους, πάνω στα δένδρα, σε θάμνους, ακόμη και στα μπαλκόνια μας. Με την παρουσία και το κελάϊδισμά τους προσφέρουν μία διαφορετική νότα ζωντάνιας και ομορφιάς στην πολύβουη πρωτεύουσα.
Στους μόνιμους «φτερωτούς» κατοίκους, μεταξύ άλλων, ανήκουν τα περιστέρια, οι δεκοχτούρες, τα κοτσύφια, οι ευφυείς καρακάξες με την μακριά εντυπωσιακή ουρά, τα μικρόσωμα σπουργιτάκια, τα πράσινα παπαγαλάκια που γλύτωσαν από την αιχμαλωσία και προσαρμόστηκαν στο αστικό περιβάλλον, δίνοντας μία ξωτική πινελιά στη πόλη κ.ά.
Ο νυχτόβιος Γκιώνης, με την χαρακτηριστική λαλιά που ακούγεται τα βράδια του καλοκαιριού, ο πανέμορφος Τσαλαπετεινός με το μεγάλο λοφίο και τα έντονα σχέδια στα φτερά, τα αηδόνια με την μαγευτική φωνή, τα χελιδόνια επιλέγουν μαζί με άλλα είδη, πιο ζεστές χώρες για τις κρύες μέρες και νύχτες του χειμώνα, αλλά με τον ερχομό τους, σηματοδοτούν την έναρξη της πιο όμορφης εποχής του χρόνου, που είναι η Ανοιξη.
Ο Σεπτέμβριος είναι κι ο μήνας της επιστροφής των μαθητών στα σχολεία, ο μήνας των πανηγυριών, των παζαριών, των εμπορικών εκθέσεων, της έναρξης αθλητικών πρωταθλημάτων και τηλεοπτικών παραγωγών αλλά και ο μήνας των αναχωρήσεων των παιδιών που διαλέγουν, ως τόπο φοίτησης πόλεις της Ευρώπης ή της Αμερικής.
Έτσι, οι «φωλιές» των σπιτιών αδειάζουν, μέχρι να ξαναγεμίσουν, κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών. Όμως, εδώ και αρκετά χρόνια, όλο και περισσότεροι φοιτητές αποφασίζουν να παραμείνουν στο εξωτερικό, μετά το πέρας των σπουδών τους. Οι συνθήκες εργασίας και οι επαγγελματικές ευκαιρίες εκεί, σε σύγκριση με αυτές της Ελλάδας, υπερτερούν και δυστυχώς το φαινόμενο brain drain, σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση, αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, με οικονομικές αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις για την χώρα μας, εν αντιθέσει με τα οφέλη (brain gain) που αποκτούν οι χώρες υποδοχής.
Ο Σεπτέμβριος είναι επίσης ο μήνας των αποφάσεων για νέα ξεκινήματα, για αλλαγές, για νέους στόχους. Με γεμάτες τις μπαταρίες από τις καλοκαιρινές διακοπές αλλά και με σύμμαχο τον γλυκό καιρό του Σεπτεμβρίου, ο μήνας αυτός προσφέρεται για ένα restart, έχοντας πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι ποτέ δεν είναι αργά για κάτι και ότι η ηλικία είναι: just a number!
Πηγές:
https://www.taathinaika.gr/oi-metakomiseis-tis-1is-septemvriou-kai-to-dystychos-eptochefsamen/
- Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα https://justanumber.gr/ και αναδημοπσιεύεται με την συγκατάθεση της αρθρογράφου.
