Μία βιβλιοθήκη που μετακινείται, που αντί για ράφια έχει σχοινιά με απλωμένα βιβλία, που αντί για καρέκλες και γραφεία έχει μαξιλάρια και μία σκηνή. Αυτή είναι η Πλανόδια Βιβλιοθήκη του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Από το 2013, ένα μέρος της Παιδικής Δανειστικής Βιβλιοθήκης του Δικτύου «έφτιαξε… βαλίτσες» και άρχισε να «επισκέπτεται» σχολεία, άλλες βιβλιοθήκες, χώρους διάφορων φορέων, ξενώνες και δομές φιλοξενίας προσφύγων, με στόχο να προσεγγίσει τα παιδιά 5 έως 12 ετών και να τα φέρει σε επαφή με τα βιβλία, αλλά και με τα δικαιώματά τους.
«Στόχος μας είναι να έρθουν τα παιδιά, αλλά και οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς, κοντά στον κόσμο των βιβλίων. Να μπουν στη διαδικασία να αγαπήσουν το βιβλίο και μέσα από αυτή τη διαδικασία να αναδειχθούν τα δικαιώματα που έχουν τα παιδιά. Να ενημερωθούν, να μάθουν τα δικαιώματά τους και να είναι σε θέση αργότερα να τα προασπίζονται», ανέφερε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Θανάσης Κοτσοβός, βιβλιοθηκονόμος στην Παιδική Δανειστική Βιβλιοθήκη του Δικτύου για τα δικαιώματα του Παιδιού και συντονιστής του προγράμματος «Πλανόδια Βιβλιοθήκη».
Με όχημα ένα βαν και εργαλείο τα βιβλία
Η Πλανόδια Βιβλιοθήκη, μετακινείται με ένα μικρό βανάκι, μέσα στο οποίο χωράει η ιδιαίτερη κατασκευή της Βιβλιοθήκης, ο εξοπλισμός και φυσικά τα βιβλία. Ως «μικρό αδερφάκι» της βιβλιοθήκης του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία περιλαμβάνει περισσότερους από 8.000 τίτλους σε διάφορες γλώσσες, η Πλανόδια Βιβλιοθήκη είναι και αυτή πλούσια, πολυγλωσσική και πολυδιάστατη. Όπως εξήγησε ο κ. Κοτσοβός, υπάρχουν κλασικά, αλλά και αισθητηριακά βιβλία, παραμύθια και κόμικς και υπάρχουν, επίσης, βιβλία σε διάφορες γλώσσες εκτός των ελληνικών: σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές γλώσσες, τα αραβικά, τα φαρσί, κ.ά.. «Είναι πολύ σημαντικό για εμάς κάθε παιδί να μπορέσει να βρει έστω ένα βιβλίο στη δική του γλώσσα», τόνισε. Εξίσου σημαντικό στοιχείο της Πλανόδιας Βιβλιοθήκης είναι ότι διαμορφώνεται συνεχώς: σε κάθε της εξόρμηση, η ομάδα του Δικτύου –ο συντονιστής και 2 ή 3 εκπαιδευτικοί– επιλέγουν μια θεματική, η οποία αντιστοιχεί και σε ένα δικαίωμα και μαζί και τα αντίστοιχα βιβλία που θα χρησιμεύσουν ως εργαλεία.
Ώρα για… εκπαιδευτική δράση
Όταν φτάνει στον προορισμό της και αφού στηθεί από την ομάδα του Δικτύου, η Πλανόδια Βιβλιοθήκη είναι έτοιμη για… εκπαιδευτική δράση. «Αν και η δράση κανονικά αρχίζει μετά το στήσιμο, έχουμε παρατηρήσει ότι από τη στιγμή που θα αρχίσουμε να ξεφορτώνουμε πράγματα από το βαν, μικροί και μεγάλοι μας περιεργάζονται, εντυπωσιάζονται από το σκηνικό και πλέον είναι και αυτό μέρος της εξοικείωσης που επιδιώκουμε», σημείωσε ο κ. Κοτσοβός.
Το ιδιαίτερο, που φέρνει μαζί του το βαν είναι ο εξοπλισμός που θα μετατραπεί σε τρεις γωνιές: μία γωνιά αφήγησης, μία γωνιά παιγνιδιού και μία γωνιά του μοναχικού αναγνώστη. Κοινός παρονομαστής σε όλες αυτές της γωνιές, το βιβλίο: άλλα βρίσκονται κρεμασμένα σε ένα σχοινί, σαν μια αλλιώτικη «μπουγάδα» γνώσης, είτε τοποθετημένα πάνω σε μαξιλάρες, είτε μέσα στη σκηνή, άλλα κλειστά και άλλα ανοιγμένα.
Η δράση ξεκινά με ένα παιχνίδι γνωριμίας, στη γωνιά της αφήγησης. Γίνεται μία συζήτηση για εισαγωγή στην έννοια των δικαιωμάτων και στη συνέχεια, μέσα από παιχνίδια γρίφων ή κρυμμένου θησαυρού γίνεται η γνωριμία με τα βιβλία. Από όλα τα βιβλία, επιλέγεται ένα, με βάση το οποίο θα αναπτυχθεί ένα συγκεκριμένο δικαίωμα. Μπορεί να είναι το δικαίωμα στην Εκπαίδευση, ή στη Διαφορετικότητα, στην Ταυτότητα, την Οικογένεια ή την Καλή Ποιότητα Ζωής. Μέσα από διαδραστική αφήγηση, τα παιδιά αποκτούν ρόλο, βιώνουν τις ανάγκες και μπαίνουν στη θέση του ήρωα του βιβλίου για να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους.
Στη συνέχεια, η δράση μεταφέρεται στη γωνιά του παιχνιδιού και των δημιουργικών δραστηριοτήτων. «Μέσα από εικαστικές δημιουργίες, επιδαπέδια παιχνίδια και θεατρικό παιχνίδι, τα παιδιά έρχονται πιο κοντά στο βιβλίο, ενδιαφέρονται και για άλλα βιβλία, μαθαίνουν για τα δικαιώματά τους και τα κάνουν βίωμα», τόνισε ο κ. Κοτσοβός.
Και μετά, η γωνιά του μοναχικού αναγνώστη. «Κάποια παιδιά έχουν την ανάγκη να αφοσιωθούν μόνα τους και να περιεργαστούν ή να ξεφυλλίσουν ένα βιβλίο και είναι πολύ σημαντικό να μπορούν να το κάνουν, μπαίνοντας στη σκηνή που έχουμε σε αυτή τη γωνιά», εξήγησε ο κ. Κοτσοβός.
Πόσο ελκυστική μπορεί να είναι μία δράση με βιβλία;
Δεν είναι πάντα εύκολο για ένα παιδί του νηπιαγωγείου και του δημοτικού να ασχοληθεί με έννοιες όπως τα δικαιώματα και με δράσεις που περιλαμβάνουν βιβλία. «Το καλύτερο είναι όταν τα παιδιά είναι καχύποπτα και δεν ενθουσιάζονται αρχικά για το διάβασμα. Ωστόσο, με τον παιχνιδιάρικο τρόπο προσέγγισης των βιβλίων, τα κερδίζουμε όλα και φεύγουν ενθουσιασμένα», τόνισε ο κ. Κοτσοβός και συνέχισε: «Ακόμη, με τον διαδραστικό και βιωματικό τρόπο μάθησης, τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι τα δικαιώματα είναι κάτι που τα αφορά άμεσα. Πολλές φορές εκφράζουν τους προβληματισμούς τους και φέρνουν στη συζήτηση νέα πράγματα. Θυμάμαι, σε μία δράση ένα παιδί μίλησε για συμπεριφορές bullying που είχε δεχθεί. Μέσα από τη συζήτηση και τα άλλα παιδιά βρέθηκαν σε θέση να αναγνωρίσουν πιθανά λάθη στη συμπεριφορά τους και το ίδιο το παιδί που εξέφρασε την εμπειρία του βγήκε ενδυναμωμένο από τη συζήτηση αυτή».
Από την Αττική σε όλη την Ελλάδα
Η Πλανόδια Βιβλιοθήκη έκανε δειλά-δειλά το πρώτο της ταξίδι εκτός Αττικής, επισκεπτόμενη τα Κύθηρα. Η περίοδος της πανδημίας ανέκοψε τον σχεδιασμό για νέες εξορμήσεις, αλλά όσο το βαν παρέμενε στη βάση του, η ομάδα του Δικτύου εξέλιξε το πρόγραμμα και σε διαδικτυακή μορφή, η οποία είναι πλέον διαθέσιμη, για να μπορεί να φτάνει η Πλανόδια Βιβλιοθήκη παντού, όταν οι συνθήκες δεν το ευνοούν.
Σήμερα, η Πλανόδια Βιβλιοθήκη ταξιδεύει όλο και περισσότερο: Αμοργός, Πάρος, Ζάκυνθος, Χαλκιδική, Ναύπλιο και Χαλκίδα είναι μερικοί από τους σταθμούς του ταξιδιού της, το οποίο έχει ακόμα μακρύ δρόμο. «Ειδικά στην επαρχία, τα παιδιά “διψούν” για τα βιβλία και βλέπουμε ότι η εμπειρία τους με την Πλανόδια Βιβλιοθήκη είναι πολύ σημαντική», σημείωσε ο κ. Κοτσοβός.
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που από την επαρχία προέκυψε και η ανάγκη για περαιτέρω εξέλιξη του προγράμματος. Πλέον, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής δράσης για τα παιδιά, έχει ενταχθεί και ένα βιωματικό σεμινάριο για τους εκπαιδευτικούς, το οποίο φέρνει σε επαφή τους εκφραστές της τυπικής εκπαίδευσης με μία μορφή μη-τυπικής εκπαίδευσης, ανοίγοντας έτσι νέους ορίζοντες στον τρόπο διδασκαλίας.
Με λίγα λόγια
Το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ένα Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο, που από το 2004 που ιδρύθηκε έχει βασικό στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως αυτά ορίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989) του ΟΗΕ.
Tο πρόγραμμα της Πλανόδιας Βιβλιοθήκης τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. Της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου και εντάσσεται στο Εργαστήρι Πολιτισμού του Δικτύου, το οποίο «μετρά» δέκα χρόνια λειτουργίας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στον ιστότοπο https://ddp.gr/. Για προγραμματισμό δράσης σε σχολείο, βιβλιοθήκη, χώρους με παιδιά και φεστιβάλ, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να τηλεφωνήσουν στο: 2108846590 ή να στείλουν email στη διεύθυνση: t.kotsovos@ddp.gr.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ.
