Ανήμερα της γιορτής του πολιούχου των Σπόων του Αγίου Γεωργίου, στις 3 Νοεμβρίου 1912, στο σπίτι του Χατζηγεωργίου Μαύρου στην Αμερική που γιόρταζε, βρέθηκε μια μεγάλη παρέα Σποϊτών. Μετά τα καθιερωμένα της γιορτής ακολούθησαν κουβέντες για το χωριό και τους ανθρώπους του. Κουβέντες – σταγόνες αγάπης – πού έκαναν το ποτήρι της νοσταλγίας να ξεχειλίζει και που κατέληγαν, σχεδόν πάντα, σε αποφάσεις δηλωτικές του ενδιαφέροντος και της αγάπης τους για την ιδιαίτερη πατρίδα. Έτσι και κείνη την ημέρα η νοσταλγία και η αγάπη υπαγόρευσαν την απόφαση να ενισχυθεί κι από τους Σποΐτες της Αμερικής η προσπάθεια που γινόταν στο χωριό για ανακαίνιση της εκκλησίας του πολιούχου του χωριού. Σχηματίστηκε ερανική επιτροπή που πριν κλείσει χρόνος συγκέντρωσε κι απέστειλε στη Κάρπαθο $387 που αντιστοιχούσαν με 75 χρυσές λίρες.
Επιτροπές
Μερικά χρόνια αργότερα, 1918-1920, σαν συνέχεια της πρώτης ερανικής επιτροπής, δημιουργείται και δεύτερη που λειτούργησε μέχρι το 1927 και με σκοπό την κατασκευή καινούργιου νεκροταφείου. Σ’ αυτή την περίοδο η επιτροπή συγκέντρωσε $1.340 τα οποία απέστειλε στον Δήμο Σπόων. Τρία χρόνια αργότερα, το 1930, ο Μιχαήλ Ηλ. Διακολιός και οι συγγενείς του Ιωάννης Ν. Μοσχονάς και Νικόλαος Πέρρος ή Περίδης, από το Μεσοχώρι, πρωτοστάτησαν στην δημιουργία τρίτης επιτροπής που είχε σαν σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων για την αγορά οικοπέδου για την ανέγερση σχολικού κτιρίου. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα η επιτροπή συγκέντρωσε αρκετά δολάρια τα οποία απόστειλε στον προορισμό τους.
Τέσσερα χρόνια αργότερα συνήλθαν οι Δημήτριος Βασιλαράς, Ιωάννης Ματσάγκος και Κωνσταντίνος Γ. Ματσάγκος οι οποίοι δημιούργησαν τέταρτη επιτροπή με την ονομασία «Ερανική Επιτροπή Σποϊτών Καρπάθου Αμερικής ο Άγιος Γεώργιος» με πρόεδρο τον Δημήτρη Βασιλαρά, ταμία τον Κωνσταντίνο Ματσάγκο, γραμματέα τον Ηλία Γ. Πάχο και μέλος τον Ιωάννη Ματσάγκο. Εντός δυο μηνών η επιτροπή συγκέντρωσε αρκετά δολάρια. Παράλληλα και για τον ίδιο σκοπό λειτουργούσε και άλλη επιτροπή με πρωτεργάτη τον Γεώργιο Μ. Σισαμή. Οι δυο επιτροπές, αν και ενεργούσαν χωριστά, δούλεψαν σκληρά και συγκέντρωσαν το ποσόν που απαιτείτο προκειμένου να κτιστεί το σχολείο των Σπόων.
Στις 14 Μαρτίου 1953 οι Σποΐτες που έμεναν στο Brooklyn με πρωτοβουλία του Μιχαήλ Ι. Διακομιχάλη οργάνωσαν Σποΐτικο γλέντι στην αίθουσα του Hellenic Societies στη Νέα Υόρκη, με σκοπό την επιδιόρθωση της εκκλησίας και του νεκροταφείου και τη μεταφορά νερού από τον Ψυχρό. Το γλέντι σημείωσε επιτυχία και λόγω της μεγάλης συμμετοχής Καρπαθίων και άλλων Δωδεκανησίων. Υπέρ των σκοπών της επιτροπής έγιναν οι ακόλουθες δωρεές: Ηλίας Μ. Βασιλάκης $100, Γεώργιος Δήμαρχος $100, Δημήτριος Βασιλαράς $100, Ευάγγελος Βασιλαράς $50, Γεώργιος Βασιλαράς $50, Νικόλαος Βασιλαράς $50, Βάσος Σισαμής $50, Κωνσταντίνος Τσαμπουνιέρης $50, Βάσος Πάχος $50, Μιχαήλ Π. Βασιλάκης $50 και Εμμανουήλ Σταμπολής $30. Επίσης ο Εμμανουήλ Ν. Λάμπρος, από τα Πηγάδια, δώρισε όλη την μπύρα που καταναλώθηκε εκείνο το βράδυ.
Το 1957, μετά την απόφαση κατεδάφισης και οικοδόμησης εκ νέου της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, σχηματίστηκε άλλη ερανική επιτροπή με πρωτοβουλία των Κωνσταντίνου Χατζηγεωργίου, Γεωργίου Μαύρου και Μιχαήλ Διακολιού με σκοπό την ενίσχυση του έργου. Η έκτη κατά σειρά ερανική επιτροπή, όπως και οι προηγούμενες, συγκέντρωσε αρκετές χιλιάδες δολάρια και πέτυχε το σκοπό της.
Brooklyn
Στο χρονικό διάστημα που ακολούθησε έγιναν προσπάθειες ιδρύσεως Σποΐτικου συλλόγου που επετεύχθη στο Brooklyn της Νέας Υόρκης στην δεκαετία 1965-75. Στις 15 Μαΐου 1965 οι εκεί Σποΐτες αποφάσισαν την ίδρυση του Συλλόγου Σποϊτών Αμερικής ο «Άγιος Γεώργιος» και όρισαν προσωρινό πρόεδρο τον Δημήτρη Ηλ. Βασιλαρά. Τον Ιούνιο του 1966 έφθασε στην Αμερική ο δημοδιδάσκαλος Γεώργιος Β. Χαλκιάς, ο οποίος συνετέλεσε στην αναγνώριση και οργάνωση του Συλλόγου.
Το 1967 εξελέγη το πρώτο ΔΣ με πρόεδρο το Γεώργιο Χαλκιά, ο οποίος υπηρέτησε μέχρι το 1970. Ως πρόεδρος ο Γεώργιος Χαλκιάς υπήρξε ένας από τους βασικούς συντελεστές της ίδρυσης της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας. Εξελέγη πρόεδρος της ΓΣ των αντιπροσώπων, πρόεδρος της επιτροπής καταστατικού και πρόεδρος της επιτροπής νομιμοποίησης της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας από την πολιτεία της Νέας Υόρκης.
Τον επόμενο χρόνο, ενδοσυλλογικές διαφορές προκάλεσαν την ίδρυση και δεύτερου Σποΐτικου συλλόγου, στην ίδια περιφέρεια, με την ονομασία «Αδελφότης Σποϊτών Αμερικής – Ένωση Σπόα Μερτώνα», με κύριο στόχο την οδική σύνδεση του χωριού τους με την Νότιο Κάρπαθο. Μετά από τέσσερα χρόνια και πολλές προσπάθειες κι από τις δυο μεριές και με τις πατρικές συμβουλές του πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Χαλκιά από τον Καναδά, επικράτησε πνεύμα συμφιλίωσης και στις 26 Μαΐου 1974 αποφασίστηκε η ένωση των δυο συλλόγων με βάση τον «Άγιο Γεώργιο».
Έκτοτε ο Σύλλογος συνεχίζει το εθνικό, το πολιτισμικό και κυρίως το κοινωνικό του έργο στην Αμερική και στην Κάρπαθο με την εκτέλεση κοινωφελών έργο στα Σπόα, όπως, για παράδειγμα, την κατασκευή του εκκλησιαστικού υπόστεγου και του ελαιοτριβείου. Το 1975 και 1981 ο Σύλλογος εξέδωσε δυο λευκώματα με πλούσιο ιστορικό και λαογραφικό περιεχόμενο για τα Σπόα και την Σποΐτικη παρουσία στην Αμερική. Πριν από αρκετά χρόνια ο «Άγιος Γεώργιος» απέκτησε ιδιόκτητο κτίριο και λέσχη στο Brooklyn. Ο «Άγιος Γεώργιος» κατέβαλε $10.000 και έγινε μέλος στο Παγκαρπαθιακό Ίδρυμα. Επίσης, το 1981 ο σύλλογος πρόσφερε $6.000 στο έρανο του Μητροπολίτη Νεκταρίου όταν επισκέφθηκε την Αμερική.
Εκτός της Νέας Υόρκης υπάρχουν και άλλοι Σποΐτικοι σύλλογοι στην Αμερική: στο Cleveland OH ο «Άγιος Γεώργιος» και στο Corpus Christi TX ο «Χριστός».
Carolinas
Από την δεκαετία του 1990 άρχισε να δημιουργείται μια καινούργια Σποΐτικη παροικία στην North and South Carolinas, από Σποΐτες που μετακόμισαν από τη Νέα Υόρκη, το Ohio και Texas και επιδόθηκαν με μεγάλη επιτυχία στις επιχειρήσεις εστιατορίων.
Στην αρχή όπως και παλιά, στις μεγάλες γιορτές, οι Σποΐτες της περιοχής μαζεύονταν σε κάποιου συγχωριανού τους το σπίτι για να ευχηθούν και να διασκεδάσουν. Έτσι στις 7 Ιανουαρίου 2005 αρκετοί Σποΐτες βρέθηκαν στο σπίτι του Γιάννη Μιχ. Τσαμπουνιέρη στο Lyman SC για να του ευχηθούν χρόνια πολλά. Εκείνη τη βραδιά, πάνω στο κέφι, ρίχθηκε η ιδέα δημιουργίας Σποΐτικου συλλόγου με την ονομασία «Άγιος Γεώργιος», και μέσα στο χρόνο εκλέγει το πρώτο ΔΣ: πρόεδρος Γιώργος Μηνά Σισαμής, αντιπρόεδρος Γιώργος Μιχ. Τσαμπουνιέρης, Γραμματέας Άννα Ι. Τσαμπουνιέρη, ταμίας Βασίλης Διακομιχάλης και σύμβουλοι Κωνσταντίνος Ι. Διακολιός, Σοφία Κ. Βασιλαρά και Γιώργος Παπαμανώλης.
Ένας από τους κύριους σκοπούς του Συλλόγου είναι διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς και η διάδοσης της στη νέα γενιά. Αγόρασε οικόπεδο στο Wellford SC και σε σύντομο χρονικό διάστημα έκτισε το «Σποΐτικο Σπίτι». Μέσα στην παραδοσιακά διακοσμημένη ευρύχωρη αίθουσα του «Σποΐτικου Σπιτιού» γίνεται η ετήσια χοροεσπερίδα του Συλλόγου στο Thanksgiving weekend, η Βασιλόπιτα, αποκριάτικα και άλλα παραδοσιακά γλέντια. Σ’ αυτές τις εκδηλώσεις λύρα παίζει ο Γιάννης Τσαμπουνιέρης και λαούτο ο αδελφός του Πολυχρόνης. Στην ίδια αίθουσα ο Γιάννης Τσαμπουνιέρης διδάσκει Καρπάθικους χορούς, τραγούδια, λύρα και λαούτο σε τρεις δεκάδες παιδιά. Ένδειξη αυτής της προσπάθειας είναι το πρόσφατο CD του συλλόγου στο οποίο ακούς να παίζουν λύρα και τσαμπούνα και να τραγουδούν με άφθαστη Καρπάθικη προφορά παραδοσιακά τραγούδια και μαντινάδες γεννήματα και θρέμματα της ξενιτιάς.
Αρχίζοντας από το 2023, ο Σύλλογος καθιέρωσε διαγωνισμό μαντινάδας με πρώτο θέμα τους καημούς της ξενιτιάς. Λόγω της ποιητικής συγγενείας που υπάρχει μεταξύ Καρπάθου και Κάσου, ο διαγωνισμός συμπεριλαμβάνει και τα δύο νησιά. Στον Διαγωνισμός συμμετείχαν αρκετοί Καρπαθο-Κασιώτες με 296 μαντινάδες. Στην πρώτη θέση ισοψήφησαν ο Νίκος Παπαγεωργίου (από την Κάσο) και η Μαρία Γ. Σισαμή.
Karpathian Societies in America – Spoa
By Manolis Cassotis
On the day of the feast of Saint George, the patron saint of the Spoa, on November 3, 1912, a large group of Spoitans were gathered at the house of Hatzigeorgiou Mavros in America who was celebrating his name day. After the festivities, there were talks about their village and its people. Conversations – drops of love – which made the glass of nostalgia overflow, and which almost always resulted in decisions expressing their interest and love for their special homeland. So, on that day too, nostalgia and love dictated the decision to strengthen the effort being made in the village to renovate the church of the village’s patron saint by the Spoitans in America. A fundraising committee was formed, which before the end of the year collected and sent to Karpathos $387 which equivalent to 75 golden British pounds.
Committees
A few years later, 1918-1920, as a continuation of the first fundraising committee, a second was created which operated until 1927 and with the purpose of building a new cemetery. In this period the committee collected $1,340 which was sent to the Municipality of Spoa. Three years later, in 1930, Michael Elias Diakolios and his relatives John N. Moshonas and Nicholas Perros or Peridis, from Mesochori, spearheaded the creation of a third committee whose purpose was to collect money for the purchase of a plot for the construction of a school building. Within a short period of time the committee collected several dollars which were sent to their destination.
Four years later, Dimitrius Vasilaras, John Matsagos and Konstantine G. Matsagos met and created a fourth committee called “Fundraising Committee Spoans Karpathians of America, Saint George” with Dimitris Vasilaras as president, Konstantinos Matsagos as treasurer, Elias G. Pachos as secretary and member John Matsagos. Within two months the committee raised several dollars. At the same time and for the same purpose, another committee was operating with George M. Sisamis as the leader. The two committees, although acting separately, worked hard and collected the required amount to build the school of Spoa.
On March 14, 1953, the Spoitans who lived in Brooklyn, on the initiative of Michael J. Diakomihalis, organized a Spoitan feast in the hall of the Hellenic Societies in New York, with the aim of repairing the church and the cemetery and transporting water from Psychros. The feast was also a success due to the large participation of Karpathians and other Dodecanese. The following donations were made Elias M. Vasilakis $100, George Dimarchos $100, Dimitrius Vasilaras $100, Evangelos Vasilaras $50, Nicholas Vasilaras $50, Vasos Sisamis $50, Konstantine Tsampounieris $50, Vasos Pahos $50, Michael P. Vassilakis $50 and Emmanuel Stambolis $30. Also, Emmanuel N. Lambros, from Pigadia, donated all the beer consumed that night.
In 1957, after the decision to demolish and rebuild the church of Saint George, another fund-raising committee was formed at the initiative of Constantine Chatzigeorgiou, George Mavros and Michael Diakolios to support the project. The sixth fundraising committee, like the previous ones, collected several thousand dollars and achieved its goal.
Brooklyn
In the period that followed, efforts were made to establish a Spoitian society which was achieved in Brooklyn, New York in the decade 1965-75. On May 15, 1965, the Stoitans living there decided to establish the “Saint George” Society of Stoitans of America and appointed Dimitris Elias Vasilaras as temporary president. In June 1966, the teacher George V. Halkias arrived in America, who contributed to society’s recognition and organization.
In 1967, the first Board of Directors was elected with George Halkias as president, who served until 1970. As president, George Halkias was one of the main contributors to the establishment of the Karpathian Federation. He was elected chairman of the General Assembly of representatives, chairman of the statute committee and chairman of the legalization committee of the Karpathian Federation from the state of New York.
The following year, intra-associational differences caused the establishment of a second Spoitian society, in the same area, under the name “Brotherhood of Spoitans of America – Union of Spoa Mertona”, with the main goal of connecting their village with South Karpathos by road. After four years and many efforts from both sides, and with the fatherly advice of Protopresbyter Konstantine Halkias from Canada, the spirit of reconciliation prevailed and on May 26, 1974, it was decided to unite the two societies based on “Saint George”.
Since then, the society continues its national, cultural and above all social work in America and in Karpathos by carrying out community service work in Spoa, such as the construction of the church hall and the olive press. In 1975 and 1981, the society published two albums with rich historical and folkloric content about the Spoa and the Spoitan presence in America. Several years ago, “Saint George” acquired a privately owned building and clubhouse in Brooklyn. “Saint George” paid $10,000 and became a member of the Pan-Karpathian Foundation. Also in 1981, the society donated $6,000 to Metropolitan Nektarios’ fundraising when he visited America.
In addition to New York there are other Spoitan societies in America: in Cleveland OH “Saint. George” and in Corpus Christi TX “Christ”.
Carolinas
Since the 1990s, a new Spoitian community began to be created in North and South Carolina by Spoitans who moved from New York, Ohio and Texas and engaged in restaurant business with great success.
In the beginning, as in the past, on the big holidays, the Spoitans of the area would gather at the house of a fellow villager to wish and celebrate. So, on January 7, 2005 several Spoitans found themselves at the house of John Mich. Champunieris at Lyman SC to wish him a happy name day. That evening, during the celebration, the idea of creating a Spoitan society with the name “Saint George” came up and within a year the first Board of Directors was elected: president George Minas Sisamis, vice president George Mich. Tsampounieris, Secretary Anna J. Tsampounieris, treasurer Vassilis Diakomichalis and members Konstantine J. Diakolios, Sofia K. Vassilaras and George Papamanolis.
One of the main purposes of the society is the preservation of the cultural heritage and its dissemination to the new generation. The society bought a lot of land in Wellford SC and in a short period of time built the “Spoitian House”. In the traditionally decorated spacious hall of the “Spoitian House” the annual ball of the society takes place on the Thanksgiving weekend, Vasilopita, Halloween and other traditional feasts. At these events, John Tsampounieris plays the lyre, and his brother Polychronis plays the lute. In the same room, John Tsampounieris teaches Karpathian dances, songs, lyre and lute to three dozen children. An indication of this effort is the society’s recent CD in which you hear them playing the lyre and tsabuna and singing with Karpathian accent traditional songs and “mandinades” by young people born in America.
Starting from 2023, the society established the “mantinada” competition with the first theme of the woes of living far away from where you were born. Due to the poetic kinship between Karpathos and Kasos, the competition includes both islands. Several Karpatho-Kasians participated in the Competition with 296 “mandinades”. Nick Papageorge (from Kasos) and Maria G. Sisamis tied for first place.
