Το 1918 οι Μενεδιάτες του Wheeling WV και της γύρω περιοχής ίδρυσαν ερανική επιτροπή και συγκέντρωσαν το απαιτούμενο ποσό για την αγορά της μεγάλης καμπάνας της Παναγίας των Μενετών. Τρία χρόνια αργότερα, το 1921, στην ίδια πόλη ιδρύθηκε ο Μενετο-Αρκασιώτικος Σύλλογος της Αμερικής, που αποτελεί και την πρώτη επίσημη συλλογική προσπάθεια των δυο αδελφών κοινοτήτων μεταναστών στην Αμερική. Μετά την ίδρυση της ΚΕΠΑ, το 1928, οι Μενεδιάτες έστρεψαν το ενδιαφέρον τους προς αυτήν και ατόνησαν οι δραστηριότητες του Συλλόγου τους, χωρίς πάντως να σταματήσουν την δράση τους οι ερανικές επιτροπές. Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσε ο έρανος του 1928 για την κατασκευή του νέου Νεκροταφείου των Μενετών.
New Kensington PA
Το 1950 συνήλθαν οι Μενεδιάτες του New Kensington PA και αποφάσισαν την επανασύσταση του Συλλόγου τους με έδρα και πάλι το Wheeling και με πρόεδρο τον Γεώργιο Ρήγα. Τα επόμενα χρόνια ο Σύλλογος κατέβαλε προσπάθειες με εράνους προκειμένου να ενισχύσει διάφορα εκτελούμενα έργα στις Μενετές, όπως το υπόστεγο της Παναγίας, τη διαμόρφωση του Ιερού Βράχου και τη ανοικοδόμηση του νέου κωδωνοστασίου της Παναγίας, δωρεάς του Κώστα Παζαρζή.
Παράλληλα ο σύλλογος όρισε Ερανική Επιτροπή για την ανέγερση νέου Δημοτικού σχολείου στις Μενετές. Η Επιτροπή επισκέφθηκε τις Καρπαθιακές παροικίες του New Kensington, Logan, Allentown, Brooklyn, East Liverpool, South Bend, Chicago, Detroit, Wheeling, όπου έμεναν πολλοί Μενεδιάτες, και ζήτησε την συνδρομή τους. Η Επιτροπή επισκέφτηκε δυο και τρεις φορές τις ίδιες πόλεις και πολλοί Μενεδιάτες και ορισμένοι άλλοι Καρπάθιοι έδωσαν και ξανάδωσαν.
Το 1951 η έδρα του Συλλόγου μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη και άλλαξε η ονομασία του σε «5η Οκτωβρίου 1944», σε ανάμνηση της ιστορικής ημέρας της απελευθέρωσης της Καρπάθου που άρχισε από τις Μενετές. Στις 26 Ιανουαρίου 1952, στην αίθουσα του Hellenic Societies στους 24 δρόμους της Νέας Υόρκης, ο Σύλλογος οργάνωσε το πρώτο του και στη συνέχεια καθιέρωσε ετήσιο Μενεδιάτικο γλέντι, με Καρπάθικα όργανα και σπιτικούς μεζέδες.
Το 1954 επανήλθε η έδρα του Συλλόγου στο Wheeling με πρόεδρο τον Γεώργιο Ρήγα. Στο μεταξύ ο Σύλλογος ολοκλήρωσε τον σχολικό έρανο που άρχισε από το 1950 και συγκέντρωσε $16.600. Επειδή τα χρήματα δεν ήταν αρκετά για την οικοδόμηση του σχολείου ο Γεώργιος Ρήγας πρόσφερε $8400 για να συμπληρωθεί το αναγκαίο ποσό των $25.000 που ισοδυναμούσε με 2.500 χρυσές λίρες. Με αυτά τα χρήματα κτίστηκε το σημερινό σχολείο των Μενετών το οποίον ονομάστηκε «Ρήγειον Δημοτικό Σχολείο Μενετών» προς τιμήν του Γεωργίου Ρήγα.
Το 1957 οι Μενεδιάτες της Βαλτιμόρης ίδρυσαν και δεύτερο σύλλογο με την ονομασία «Πρόοδος». Ένα χρόνο αργότερα ενώθηκαν οι δυο σύλλογοι με την ονομασία «5η Οκτωβρίου 1944» με έδρα την Βαλτιμόρη και πρόεδρο τον Παναγιώτη Μελισσηνό. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Σύλλογος ανέπτυξε αξιόλογη δράση με την εκτέλεση κοινωφελών έργων στις Μενετές και την έκδοση του δελτίου «ο Ταχυδρόμος των Μενετών», με συντάκτη τον γιατρό Ηλία Χωρατατζή.
Νέα Υόρκη
Στην δεκαετία 1965-75, με την ομαδική μετανάστευση των Καρπαθίων στην Αμερική, αναπτύχθηκε η Μενεδιάτικη παροικία της Νέας Υόρκης και του New Jersey και ακολούθησε, τον Μάρτη του 1968, η μεταφορά της έδρας της «5η Οκτωβρίου 1944» στη Νέα Υόρκη. Την ίδια χρονιά εκλέχθηκε νέο ΔΣ: πρόεδρος ιατρός Ηλίας Χωρατατζής, αντιπρόεδρος Γεώργιος Σεβδαλής, γεν. γραμματέας Σταμάτης Σακελλαρίδης, ταμίας Βασίλειος Χατζηγεωργίου, σύμβουλοι Μηνάς Χωρατατζής, Εμμανουήλ Λεβέντης, Μιχαήλ Κατωγυρίτης, Γιώργος Γιαννόπουλος και Εμμανουήλ Μανώλακας.
Μέσα σε μια τριετία, υπό την εμπνευσμένη προεδρία του γιατρού Ηλία Χωρατατζή, η «5η Οκτωβρίου 1944» αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο δραστήρια Καρπαθιακά σωματεία της Αμερικής. Ο ιατρός Ηλίας Χωρατατζής απολάμβανε μεγάλη εκτίμηση όχι μόνο μεταξύ των Καρπαθίων αλλά και των Δωδεκανησίων. Δυο από τις μαντινάδες που ειπώθηκαν στο δείπνο που έδωσε η Καρπαθιακή Ομοσπονδία προς τιμή του λέγουν:
– Η πόρτα σου πάντα ανοικτή, ήτανε εις τα ξένα,
και δωρεά εγιάτρευες, γιατρέ μας τον καθένα.
– Στη τσέπη σου δεν χώρεσε, να μπει Καρπάθιου χρήμα,
ήσουν γιατρός μα κι άνθρωπος, κι αυτό πολύ σε ’τίμα.
Εκτός από πρόεδρος της «5η Οκτωβρίου 1944», ιατρός Ηλίας Χωρατατζής εξελέγη πρόεδρος της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας, της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας και του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Αμερικής.
Ο Σύλλογος απέκτησε ισχυρά οικονομικά θεμέλια, ενίσχυσε ηθικά και υλικά στην πρόοδο των Μενετών, βοήθησε αναξιοπαθούντες συμπατριώτες και συνεργάστηκε με τους άλλους συλλόγους σε Παγκαρπαθιακά και Εθνικά θέματα. Μεταξύ των άλλων, ο Σύλλογος ενίσχυσε στην κατασκευή του νέου μηχανοκίνητου ελαιοτριβείου, της πλατείας «5η Οκτωβρίου» στις Μενετές, του τουριστικού περιπτέρου στο Μακρύ Γιαλό, του δρόμου προς το «Λάι» και άλλα σημαντικά έργα για τις Μενετές. Επίσης με την διεξαγωγή εράνων ο Σύλλογος βοήθησε στην ανέγερση νέων μοναστηριών και στην συντήρηση παλαιών καθώς και στη διάνοιξη αγροτικών δρόμων. Το 1971 η «5η Οκτωβρίου 1944» εξέδωσε πανηγυρικό λεύκωμα με πλούσιο ιστορικό και λαογραφικό περιεχόμενο.
Baltimore – Arlington
Το 1976 ιδρύθηκε στην περιφέρεια Baltimore MD – Washington DC – Arlington VA ο σύλλογος Μενεδιατών «Το Σούλι» με ΔΣ: Πρόεδρος Μιχαήλ Μπρας, αντιπρόεδρος Σακέλλης Σακελλιάδης, γραμματέας Μιχαήλ Πρωτόπαπας, ταμίας Γεώργιος Καρελάς, σύμβουλοι Μιχαήλ Σεβδαλής, Ιωάννης Σπανομανωλής και Εμμανουήλ Ρηγοπούλης. Στην αρχή η έδρα του Συλλόγου βρισκόταν στο Arlington και αργότερα μεταφέρθηκε στην Βαλτιμόρη. Ο Σύλλογος δραστηριοποιήθηκε με την οργάνωση χοροεσπερίδων και άλλων εκδηλώσεων. Επίσης το 1977 ιδρύθηκε στο Arlington VA η «Κοίμησης της Θεοτόκου», με πρωτοβουλία του Γεωργίου Ορφανού, πρώην κοινοτάρχη Μενετών.
Karpathian Societies in America – Menetes
By Manolis Cassotis
In 1918 Menediates of Wheeling WV and the surrounding area established a fundraising committee and raised the required amount for the purchase of the large bell of Our Lady of Menetes. Three years later, in 1921, the Meneto-Arkasian society was founded in the same city, which is also the first official society effort of the two brother villages immigrant in America. After the establishment of KEPA, in 1928, Menediates turned their interest towards KEPA and weakened the activities of their society without, however, stopping their committees’ fundraising activity. The fundraising of 1928 for the construction of the new Cemetery was a particular success.
New Kensington PA
In 1950 Menediates of New Kensington PA met and decided to reconstitute their society based again in Wheeling with George Rigas as president. In the following years the society made efforts with fundraisings to strengthen various ongoing projects in Menetes such as the hall of Holy Mother’s church, the reformation of the Holy Rock and the reconstruction of the new bell tower of the Holy Mother, donated by Kostas Pazarzis.
At the same time, the society appointed a Fundraising Committee for the construction of a new Primary school in Menetes. The Committee visited the Karpathian communities of New Kensington, Logan, Allentown, Brooklyn, East Liverpool, South Bend, Chicago, Detroit, Wheeling, where many Menediates lived, and asked for their assistance. The Committee visited the same cities twice and thrice and many Menediates and some other Karpathians gave again.
In 1951, the headquarters of the society moved to New York and its name changed to “October 5, 1944”, in memory of the historic day of the liberation of Karpathos that started from Menetes. On January 26, 1952 at the Hellenic Societies Hall on 24th Street in New York, the Society organized the first and then established its annual Menediatian feast, with Karpathian instruments and traditional homemade food.
In 1954 the headquarters of the society returned to Wheeling with George Rigas as president. In the meantime, the society completed the school fundraising which began in 1950 and collected $16,600. Because the money was not enough for the building of the school, George Rigas donated $8400 to complete the necessary amount of $25,000, equivalent to 2,500 golden British pounds. With this money the school was built which was named “Regian Primary School of Menetes” in honor of George Rigas.
In 1957, Menediates of Baltimore created a second society named “Progress”. A year later, the two societies were united under the name “5th October 1944” based in Baltimore and chaired by Panagiotis Melissanos. In the years that followed, the society developed remarkable activity with the execution of community projects in Menetes and the publication of the newsletter “the Postman of Menetes”, edited by doctor Elias Horatatzis.
New York
In the decade 1965-75, with the group migration of the Karpathians to America, the Menediatian community of New York and New Jersey was developed and, in March 1968, followed the transfer of the headquarters of “October 5, 1944” to New York. In the same year, a new Board of Directors was elected: president doctor Elias Horatatzis, vice president George Sevdalis, general secretary Stamatis Sakellaridis, treasurer Vasilios Hatzigeorgiou, members Minas Horatatzis, Emmanuel Leventis, Michael Katogyritis, George Giannopoulos and Emmanuel Manolakas.
Within three years, under the inspiring presidency of Dr. Elias Horatatzis, “October 5, 1944” emerged as one of the most active Karpathian societies in America. Doctor Elias Horatatzis enjoyed great respect not only among the Karpathians but also among the Dodecanese. Two of the “mantinades” delivered at the dinner given by the Karpathian Federation in his honor say (in free translation):
In the foreign land, your door was always open,
And you heal freely, each one of us.
In your pocket could not get any Karpathian money,
You were a doctor as well as a human being, and that was a great honor.
In addition to being the president of “October 5, 1944”, Doctor Horatatzis was elected president of the Karpathian Federation, the Dodecanese Federation and the National Dodecanese Council of America.
“October 5, 1944” acquired strong financial foundations, strengthened morally and materially the progress of the Menetes and helped distressed compatriots and cooperated with the other societies in Pan-Karpathian and National matters. Among other things, the society contributed to the construction of the new motorized olive press, the “5th October” square in Menetes, the tourist pavilion in Makri Gialos, the road to “Lai” and other projects important to Menetes. Also, by holding fundraising, the society helped in the construction of new monasteries and the maintenance of old ones, as well as in the opening of rural roads. In 1971, “October 5, 1944” published a celebratory album with rich historical and folkloric content.
Baltimore – Arlington
In 1976, the Menediatian society “Souli” was founded in the Baltimore MD, Washington DC and Arlington VA region with Board of Directors: President Michael Bras, vice president Sakellis Sakelliadis, secretary Michael Protopapas, treasurer George Karelas, members Michael Sevdalis, John Spanomanolis and Emmanuel Rigopoulis. First the headquarters of the society was in Arlington and later moved to Baltimore. The society was active in organizing dances and other events. Also in 1977, the “Assumption of the Virgin Mary” was founded in Arlington VA, on the initiative of George Orfanos, former mayor of Menetes.
Η η μεγάλη καμπάνα των Μενετων έγινε στην Βαλτιμορη Αμερικής!