Εκτός από τους καημούς της ξενιτιάς, τα Καρπαθιακά δίστιχα ασχολούνται και με άλλα θέματα, και ορισμένα απ’ αυτά, όπως το αναφερόμενο, σε δυο 15σύλλαβους στίχους περιλαμβάνεται το απόσταγμα Ιστορίας χιλιάδων ετών.
Στην Νοτιοανατολική Κάρπαθο βρισκόταν το αρχαίο Ποτίδαιον ή και Ποσείδιον που ήκμασε στην Μινωική, Μυκηναϊκή, Κλασική, Ελληνιστική και Βυζαντινή εποχή, μέχρι τον 7ον Μ.Χ. αιώνα που στην περιοχή επικράτησαν οι Σαρακηνοί πειρατές. Οι κάτοικοι του Ποσειδίου, μη έχοντας άλλη επιλογή, για να αποφύγουν τις πειρατικές επιδρομές αποτραβήχθηκαν στο εσωτερικό του νησιού στην οχυρή τοποθεσία Κοράκι. Το μόνο που έμεινε στην μνήμη τους ήταν η ονομασία «Ποσεί» της περιοχής του αρχαίου Ποσειδίου.
Αργότερα επί της Φραγκοκρατίας οι Βενετσιάνοι καθιέρωσαν το Κοράκι ως πρωτεύουσα της Καρπάθου και στην συνέχεια επί Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι του Κορακίου μετακόμισαν στο σημερινό Απέρι (στα Τουρκικά Απέργι σημαίνει πρωτεύουσα).
Στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η πειρατεία περιορίστηκε σημαντικά, ορισμένοι Απερίτες άρχισαν να μετακομίζουν στην περιοχή του αρχαίου Ποσειδίου που στο μεταξύ μετονομάστηκε σε Πηγάδια επειδή οι βοσκοί χρησιμοποιούσαν τα πηγάδια της περιοχής για να ποτίζουν τα ζώα του.
Συγχρόνως με τους Απερίτες άρχισαν να μετακομίζουν στα Πηγάδια και από τα άλλα χωριά και ναυτικοί από γειτονικά νησιά. Mε τον καιρό, εκεί που βρισκόταν το λιμάνι του αρχαίου Ποσειδίου, δημιουργήθηκε ένας πολυπολιτισμικός συνοικισμός σαν μια μικροσκοπική «Νέα Υόρκη», χωρίς ομοιογενή πολιτισμική παράδοση. «Μπαλουξίδες» αποκαλούσαν τους Πηγαδιώτες από τα άλλα χωριά που στα Τουρκικά σήμαινε άνθρωποι του λιμανιού και χαμάληδες.
Το 1892, όταν Μουδίρης (Διοικητής) της Καρπάθου ήταν ο Αρμενικής καταγωγής Οχανές Φερήτ, μετέφερε την έδρα του στα Πηγάδια μαζί με τα Δικαστήρια και την Αστυνομία, στο Απέρι έμεινε η Μητρόπολη και το σχολαρχείο. Στην συνέχεια, τα Πηγάδια από τμήμα του Απερίου αναγνωρίστηκαν ως ανεξάρτητος δήμος με διοικητικά όρια όπου οι κτηματικές περιουσίες ήταν Απερίτικες, αλλά φορολογούμενες από τον δήμο Πηγαδίων.
Όπως ήταν επόμενο, δημιουργήθηκε αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωριών που όλο και μεγάλωνε με την ανάπτυξη των Πηγαδίων λόγω της γεωγραφικής του θέση. Σ’ αυτή την αντιπαράθεση στην πιο δύσκολη θέση βρισκόντουσαν οι Απερίτικης καταγωγής Πηγαδιώτες. Από την μια μεριά είχαν τους φίλους τους που μεγάλωσαν και έπαιξαν μαζί στα Πηγάδια, και από την άλλη τους συγγενείς και τις γνωριμίες τους στο Απέρι.
Πέρασαν τα χρόνια και στο μεταξύ πολλοί Καρπάθιοι μετανάστευσαν στην Αμερική, όπου το κάθε χωριό δημιούργησε ξεχωριστό σύλλογο. Την εποχή εκείνη πρόεδρος του συλλόγου Πηγαδιωτών ο «Ποσειδών» ήταν ο Μανώλης Λαθουράκης, που είχε κάνει εγχείρηση ανοικτής καρδιάς.
Στην χοροεσπερίδα του «Ποσειδώνα» παρευρέθηκαν αρκετοί Απερίτες μαζί με τον Απεριτο-Πηγαδιώτη Γιάννη Λυριστάκη, και όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή μετά το τέλος της χοροεσπερίδας η διασκέδαση συνεχίστηκε με «καθιστό γλέντι» με αυτοσχέδιες μαντινάδες όπου ο Γιάννης Λυριστάκης είπε την ακόλουθη μαντινάδα:
«Μανώλη με μισή καρδιά, πως τα (έ)χεις καταφέρει,
κι ήρθε απόψε το Ποσεί, και (α)ντάμωσε τ’ Απέρι».
Μια μαντινάδα επισφράγισε την «Ειρήνη» μεταξύ των δύο χωριών.
Traditional Carpathian couplets – 6th
By Manolis Cassotis
In addition to the woes of immigrating to foreign lands, the Karpathian couplets also deal with other issues, and some of them, like the one mentioned, in two 15-syllable verses, summarize the essence of thousands of years of history.
In Southeastern Karpathos was the ancient Potidaion or Poseidion which flourished in the Minoan, Mycenaean, Classical, Hellenistic and Byzantine eras, until the 7th century AD when the Saracen pirates prevailed in the region. The inhabitants of Poseidion, having no other choice, to avoid the pirate raids withdrew to the interior of the island in the fortified location Koraki. The only thing that remained in their memory was the name “Posei” of the area of ancient Poseidion.
Later, during the Frankish period, the Venetians established Koraki as the capital of the Karpathos and during the Turkish occupation, the inhabitants of Koraki moved to today’s Aperi (“Apergi” in Turkish means capital).
At the beginning of the 19th century when piracy had greatly reduced, some Aperitans began to move to the area of ancient Poseidion which had meanwhile been renamed Pigadia (Wells) because the shepherds used the wells in the area to water their animals.
At the same time, as the Aperitans, inhabitants from the other villages and sailors from neighboring islands began to move to Pigadia. Over time, where the ancient port of Poseidion was located, a multicultural settlement was created like a miniature “New York” without a homogeneous cultural tradition. “Baluxides” called the Pigadiotes from the other villages, which in Turkish meant people of the port and scumbags.
In 1892, when Mudiris (Governor) of Karpathos was Ohanes Ferit of Armenian origin, he moved his headquarters to Pigadia together with the Courts and the Police, Metropolis and the schools remained in Aperi. Subsequently, Pigadia, previously part of Aperi, was recognized as an independent municipality with administrative boundaries where the real estate belonged to Aperitans but taxed by the municipality of Pigadia.
As expected, confrontation was created between the two villages that kept growing with the development of Pigadia due to its geographical location. In this confrontation, the Pigadiotes of Aperitan origin found themselves in the most difficult position. On one hand they had their friends who grew up and played together in Pigadia, and on the other their relatives and acquaintances in Aperi.
Years passed and, in the meantime, many Karpathians immigrated to America where each village created its society. That year the president of “Poseidon”, Pigadiotans society, was Manolis Lathourakis, who had undergone open heart surgery.
The “Poseidon” dancing party was attended by several Aperitans together with Aperito-Pigadiotian John Lyristakis and, as was customary at that time, after the party ended the celebration continued with a “seated party” with improvised caplets where John Lyristakis sang the following caplet (in free translation):
“Manoli with half heart, how have you managed,
and tonight, to bring Posei, together with Aperi”.
A caplet sealed the “Peace” between the two villages.
