Γράφει ο Φώτης Καλιαμπάκος **
Μετά το εορταστικό γκαλά το προηγούμενο Σάββατο ανοίγει το βράδυ της Τετάρτης στο ριζικά ανακαινισμένο David Geffen Hall του Lincoln Center for the Performing Arts στην καρδιά του Manhattan η νέα σεζόν της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης.
Προβλήματα ακουστικής
Το 1962 η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης εγκατέλειψε το Carnegie Hall, το οποίο αποτελούσε για χρόνια την έδρα της για να μετακομίσει στο νέο τότε «Philharmonic Hall» του Lincoln Center for the Performing Arts. Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της νέας αίθουσας είχαν εκφραστεί τόσο από την ίδια την ορχήστρα, όσο και από το κοινό παράπονα για την ακουστική της. Η αίθουσα δεν αναδείκνυε τις αρετές μιας ορχήστρας αυτού του επιπέδου.
Έτσι στις αρχές της δεκαετίας του 1970 είχε επιχειρηθεί, με κάποιες σχετικά μικρής κλίμακας παρεμβάσεις, η βελτίωση της ακουστικής. Τα παράπονα όμως συνεχίζονταν ενώ ήταν σαφές, και στον υπογράφοντα που έχει παρακολουθήσει μεγάλο αριθμό συναυλιών στο «Avery Fisher», όπως λεγόταν παλιότερα, και τελευταία David Geffen Hall, ότι η ακουστική δεν ήταν ικανοποιητική, ιδιαίτερα αν την συγκρίνει κανείς με το διάσημο Carnegie Hall, αλλά και με τη γειτονική, χτισμένη την ίδια εποχή, λίγο αργότερα, Metropolitan Opera.
Άλλωστε και η ίδια η Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης ηχούσε πολύ καλύτερα στις επισκέψεις της στο γειτονικό Carnegie Hall. Έτσι πριν από χρόνια αποφασίστηκε μια νέα και αυτή τη φορά ριζική ανακαίνιση της αίθουσας, ένας πλήρης επανασχεδιασμός του εσωτερικού της και αρκετές αλλαγές στους γύρω χώρους, στα ταμεία, τα γραφεία κ.τ.λ.
Το μέγεθος των αλλαγών φαίνεται και από το κόστος που έφτασε τα 550 εκατομμύρια δολάρια ελαφρά λιγότερο από όσο κόστισαν εντελώς καινούριοι συναυλιακοί χώροι ανά τον κόσμο, όπως η Φιλαρμονική του Έλβα στο Αμβούργο ή η δική μας Εθνική Λυρική Σκηνή.
Η αρχική πρόβλεψη για την ανακαίνιση ήταν ότι θα αφήσει «εκτός έδρας» τη Φιλαρμονική για αρκετές σεζόν. Τελικά η πανδημία επέσπευσε τις αποφάσεις, η ανακαίνιση ξεκίνησε αμέσως μετά την επιστροφή στις εργασίες που ακολούθησαν το πρώτο “lock-down” τη Νέα Υόρκη το καλοκαίρι του 2020, η σεζόν 2020-2021 δεν πραγματοποιήθηκε έτσι κι αλλιώς και μόνο η περσινή σεζόν μεταφέρθηκε εν μέρει στο Carnegie Hall και εν μέρει στο γειτονικό, αλλά πολύ μικρότερο τόσο στη σκηνή όσο και στους θεατές Alice Tully Hall.
Μέχρι το καλοκαίρι ένα βλέμμα προς το κτίριο άφηνε αμφιβολίες για το πόσο γρήγορα θα μπορούσε η οικοδομή να μετατραπεί ξανά σε αίθουσα συναυλιών και όταν περνούσε κανείς τα βράδια από εκεί έβλεπε ότι οι εργασίες συνεχίζονταν και τη νύχτα. Τελικά οι εργασίες ολοκληρώθηκαν στην ώρα τους και το προηγούμενο Σάββατο πραγματοποιήθηκε η πρώτη συναυλία στο νέο πια David Geffen Hall.
Αύριο Τετάρτη θα ξεκινήσει εκεί και η πρώτη σειρά συναυλιών της κανονικής περιόδου με τον τίτλο: “The New York Philharmonic Returns Home”. Την ορχήστρα θα διευθύνει ασφαλώς ο μόνιμoς μουσικός της διευθυντής Jaap van Zweden.
Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει το έργο του Ottorino Respighi: “Pini di Roma” (Πεύκα της Ρώμης), με το πολυδιάστατο έργο για μεγάλη ορχήστρα να είναι ίσως και μια ευκαιρία για να δοκιμαστούν αρκετές διαστάσεις της ακουστικής. Ειδικά για την αφορμή των εγκαινίων της αίθουσας η ορχήστρα έχει παραγγείλει το «Oyá, for light, electronics, and orchestra» από του συνθέτη Marcos Balter, το οποίο θα ακουστεί για πρώτη φορά (παγκόσμια πρεμιέρα) και το οποίο και αυτό φαίνεται ότι θα αποκαλύψει κάποιες άλλες διαστάσεις της αίθουσας. Ακόμα ένα νέο έργο, το «Stride» (δρασκελιά-μεγάλο βήμα) της Tania León περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα, ενώ κατά κάποιο τρόπο συμβολικό είναι το έργο του διάσημου Αμερικανού συνθέτη John Adams.
Από την επιλογή του έργου από το 2003 και τοn τίτλο του φαίνεται η επιθυμία της απόδοσης τιμής και της συνέχειας στην Αμερικανική μουσική παράδοση. Το έργο του σύγχρονου σπουδαίου Αμερικανού συνθέτη με το όνομα: “My father knew Charles Ives” είναι το αφιέρωμα του Άνταμς στο σπουδαίο συνθέτη, εκ των θεμελιωτών της αμερικανικής κλασικής μουσικής παράδοσης. Ο πατέρας του Άνταμς δεν γνώριζε πραγματικά τον Charles Ives, ήταν όμως μουσικός και ο Άνταμς βρίσκει ομοιότητες στις δύο προσωπικότητες και ίσως και στη δική του εξέλιξη. Το πρόγραμμα της Τετάρτης θα επαναληφθεί την Πέμπτη 13, Σάββατο 15 και Τρίτη 18 Οκτωβρίου.
Εορτασμών συνέχεια
Μία ακόμα εορταστικού χαρακτήρα συναυλία της φιλαρμονικής για την καινούρια αίθουσα θα πραγματοποιηθεί στις 28 Οκτωβρίου με την πάντα δημοφιλή για τέτοιου είδους αφορμές Ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν. Η συναυλία θα περιλαμβάνει μια ακόμα παγκόσμια πρεμιέρα, το έργου: «You Are the Prelude» της Angélica Negrón και θα φέρει τον , σχετικό με την Ενάτη τίτλο: The Joy: David Geffen Hall Opening Gala.
Πλούσια σεζόν
Το πρόγραμμα στις αρχές Νοεμβρίου επανέρχεται σε δύο έργα από την καρδιά του ρεπερτορίου μια κλασικής ορχήστρας και θα περιλάβει το Κοντσέρτο για πιάνο αριθμός 22 του Μότσαρτ με σολίστα το σπουδαίο πιανίστα Yefim Bronfman, ενώ μετά το διάλειμμα η Φιλαρμονική θα αναμετρηθεί με τη μνημειώδη Εβδόμη συμφωνία του Άντον Μπρούκνερ.
Αμέσως μετά η Φιλαρμονική θα «εξοκείλει» και πάλι από το κλασικό πρόγραμμα και θα συνεχίσει, για πρώτη φορά στην καινούρια αίθουσα την όμορφη παράδοση που τη θέλει να παρουσιάζει ζωντανά την κινηματογραφική μουσική ταινιών ενώ αυτές προβάλλονται στην οθόνη πάνω από την ορχήστρα, κάτι στο οποίο αξίζει λόγω ελληνικού ενδιαφέροντος να επανέλθουμε ξεχωριστά.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
- Οι φωτογραφίες του Cris Lee από τις πρόβες της ορχήστρας στην καινούρια αίθουσα είναι μια ευγενική προσφορά της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης.
** Ο Φώτης Καλιαμπάκος είναι μέλος της Ένωσης Μουσικοκριτικών Βορείου Αμερικής (MCANA).
