Στις 5 Οκτωβρίου 1943, αμέσως μετά την κατάληψη της Κω, ο υποστράτηγος Muller πήρε εντολή να ετοιμαστεί για την κατάληψη της Λέρου, όπου βρισκόταν μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές βάσεις της Μεσογείου.
Αυτή την εποχή οι Ιταλοί είχαν γύρω στους 6.000 άνδρες υπό τον αντιναύαρχο Luigi Mascherra, και οι Βρετανοί είχαν αποβιβάσει στο νησί τα τρία από τα τέσσερα τάγματα της 234ης Ταξιαρχίας, περισσότερους από 2000 άνδρες με διοικητή τον Ταξίαρχο Robert A. Tilney.
Για την κατάληψη της Λέρου, οι Γερμανοί επρόκειτο να χρησιμοποιήσουν τις εμπειροπόλεμες δυνάμεις που χρησιμοποιήθηκαν στην κατάληψη της Κω, αλλά πρώτα έπρεπε να αντικατασταθούν, ως φρουρά, από το τάγμα IX-999 που θα ερχόταν από την Κρήτη. Αυτή την εποχή στην περιοχή του Αιγαίου οι Γερμανοί είχαν την υπεροχή στον αέρα, ενώ οι Βρετανοί κυριαρχούσαν στην θάλασσα.
Μια νηοπομπή που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου από την Κρήτη καταστράφηκε, την ίδια τύχη είχε και η δεύτερη νηοπομπή που ακολούθησε, συνολικά 659 Γερμανοί σκοτώθηκαν. Δεν έχασαν μόνο τους στρατιώτες που προορίζονταν για την κατοχή της Κω, αλλά και τα αποβατικά σκάφη που προορίζονταν για την απόβαση στην Λέρο.
Τρίτη νηοπομπή ξεκίνησε από την Κρήτη με τα φορτηγά Karl και Trapani μεταφέροντας το τάγμα XI-999. Το μεν Karl βυθίστηκε από υποβρύχιο το Torbay στις 16 Οκτωβρίου, το δε Trapani έφτασε στην Κάλυμνο και αποβίβασε τους στρατιώτες που μετέφερε, αλλά καταστράφηκε την νύχτα στις 17/18 Οκτωβρίου από βομβαρδισμούς συμμαχικών πλοίων προερχόμενα από Mandalya επί των Τουρκικών ακτών στον Κόλπο της Κως.
Επίσης το φορτηγό Ingeborg που μετέφερε το τάγμα X-999 βυθίστηκε από το υποβρύχιο Unsparing. Όσοι επέζησαν από τα τρία τάγματα εξοπλίστηκαν και ανέλαβαν την φρούρηση της Κω και Καλύμνου, που την είχαν εγκαταλείψει οι Βρετανοί και οι Ιταλοί δεν προέβαλαν αντίσταση. Στο ίδιο διάστημα η Γερμανική αεροπορία προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στο Βρετανικό ναυτικό.
Η Γερμανία, για να λύσει το πρόβλημα των μεταγωγικών και αποβατικών μέσων, έφερε άλλα πλοία μέσω του Δούναβη, της Μαύρης θάλασσα και των Δαρδανελίων καμουφλαρισμένα ως εμπορικά. Άλλα πλοία μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς σε κομμάτια στον Πειραιά όπου συναρμολογήθηκαν.
Τα πλωτά μέσα και το αποβατικό Τάγμα-II συγκεντρώθηκαν στο Λαύριο απ’ όπου ξεκίνησαν στις 5 Νοεμβρίου για την Λέρο. Παίζοντας με το Βρετανικό ναυτικό τον «γάτη με τον ποντικό» πήγαν στην Πάρο και μετά στη Νάξο απ’ όπου έφτασαν στις 8 Νοεμβρίου στην Αμοργό. Εκεί χωρίστηκαν σε δυο νηοπομπές, η μια τράβηξε προς στην Αστυπάλαια και η άλλη προς την Λέβιθα. Τελικά, στις 10 Νοεμβρίου, και δυο νηοπομπές έφτασαν στην Κω και Κάλυμνο.
Στο μεταξύ, ο υποστράτηγος Muller μετέφερε το στρατηγείο του στην Κάλυμνο και με τους αρχηγούς των μονάδων (Gruppe) κατάστρωσε το ακόλουθο σχέδιο.
Δύο τμήματα του Gruppe-II, προερχόμενα από Κω και Κάλυμνο θα αποβιβάζονταν στο κόλπο Κρυφό και σε δυο όρμους βορειότερα στην ανατολική μεριά του νησιού.
Το Gruppe-III, προερχόμενο από την Κάλυμνο, θα αποβιβάζονταν στο κόλπο Βαγιά στην βόρειο Λέρο.
Ένα τμήμα του Gruppe-II, προερχόμενο την Κάλυμνο, θα αποβιβάζονταν στο κόλπο Γούρνα στο νότιο μέρος του νησιού και στους όρμους Δρυμώνα και Κέφαλο.
Ένα σύνταγμα αλεξιπτωτιστών βρισκόταν έτοιμο στο Τατόι με προορισμό να πέσει στο ύψωμα Ράχη, στο στενότερο μέρος του νησιού, με σκοπό να ανακόψει κάθε επικοινωνία μεταξύ του βορείου και του νοτίου τμήματος του νησιού. Οι Γερμανοί διέθεταν και άλλες εφεδρικές δυνάμεις στην Αθήνα μεταξύ των οποίων και τάγμα αλεξιπτωτιστών που έφεραν από την Ιταλία.
Την επομένη ο στρατηγός Muller θα αποβιβαζόταν στον κόλπο της Αλίνδας με το μηχανικό και το στρατηγείο του.
Από την δική τους μεριά, οι Βρετανοί είχαν γύρω στους 2,000 άνδρες υπό τον ταξίαρχο Tilney, κατανεμημένοι στο βόρειο, κεντρικό και στο νότιο τμήμα του νησιού. Οι Ιταλοί διέθεταν γύρω στους 6,000 υπό τον αντιναύαρχο Mascherpa, κατανεμημένοι γύρω από τους κόλπους Λακκί, Γούρνα και Ξερόκαμπος, και σε όλα τα υψώματα όπου είχαν τοποθετήσει πυροβολαρχίες. Το κύριο μειονέκτημα των αμυνομένων ήταν η υπεροχή της Γερμανικής αεροπορίας.
Το πρωί της 12ης Νοεμβρίου τρία γερμανικά τάγματα αποβιβάστηκαν στην ανατολική πλευρά της Λέρου. Ένα απ’ αυτά τα τάγματα που αποβιβάστηκε στο όρμο του Κρυφού κατέλαβε το στρατηγικό ύψωμα Κλειδί που συνδέει το βόρειο με το νότιο τμήμα του νησιού. Ενώ ένα τάγμα που προοριζόταν να αποβιβαστεί στο βορειοδυτικό τμήμα της Λέρου δέχθηκε πυρά από τις ιταλικές πυροβολαρχίες και αναγκάστηκε να καταφύγει στο Αγαθονήσι.
Ο λόχος που αποβιβάστηκε στην νότια πλευρά του κόλπου της Αλίνδας κατόρθωσε να καταλάβει μέρος της ισχυρής πυροβολαρχίας Lago, την οποία κατέλαβαν οι Γερμανοί την επομένη μετά την απόβαση των αμφίβιων καταδρομών. Στο μεταξύ μετά την ρίψη των αλεξιπτωτιστών στις 13:00 της πρώτης μέρας στην Ράχη, οι Γερμανοί έκοψαν την Λέρο στα δύο.
Ένα τάγμα που δεν τα κατάφερε να αποβιβαστεί στο κόλπο της Γούρνας, αποβιβάστηκε την επομένη στην βόρεια πλευρά του κόλπου της Αλίνδας. Το Βρετανικό ναυτικό δεν μπόρεσε να εμποδίσει τις γερμανικές μεταφορές επειδή κατά την διάρκεια της νύχτας η Γερμανική αεροπορία επιτέθηκε εναντίο μοίρας του Βρετανικού ναυτικού και βύθισε ένα αντιτορπιλικό.
Στις 14 Νοεμβρίου άρχισε η βρετανική αντεπίθεση. Στην προσπάθεια τους να ανακαταλάβουν το Πιτύκι αντιμετώπισαν την ισχυρή αντίσταση των Γερμανών και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν με μεγάλες απώλειες. Τα ίδια αποτελέσματα είχε και η βρετανική προσπάθεια ανακατάληψης του Μεροβιγλίου. Πιο επιτυχής υπήρξε η βρετανική επίθεση εναντίον του Κλειδιού που στέφτηκε με επιτυχία.
Αλλά η τύχη της Λέρου είχε πιά προδιαγραφεί, ενώ οι γερμανικές δυνάμεις συνεχώς ενισχύονται οι βρετανό-ιταλικές αδυνατούν. Το πρωί της 15ης Νοεμβρίου ξεκίνησε βρετανική αντεπίθεση στην περιοχή της Ράχη χωρίς αποτέλεσμα. Αντίθετα το απόγευμα της ίδιας μέρας οι Γερμανοί επιτέθηκαν και κατέλαβαν το Κάστρο των Ιπποτών, ενοποιώντας όλα τα γερμανικά προγεφυρώματα.
Στις 16 Νοεμβρίου οι Γερμανοί επιτέθηκαν στο Μεροβίγλι και έφτασαν έξω από το Βρετανικό στρατηγείο αναγκάζοντας τον ταξίαρχο Tilney να παραδοθεί. Έτσι τερματίστηκε η Μάχη της Λέρου, μια από τις πιο σημαντικές μάχες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην περιοχή της Μεσογείου. Μετά τον πόλεμο, το 1995, το περιοδικό “AFTER THE BATTLE” αφιέρωσε το υπ’ αριθμώ 90ον τεύχος του στην «Μάχη της Λέρου».
Τα αποτελέσματα της Μάχης της Λέρου υπήρξαν οδυνηρά και για τις δυο πλευρές. Στις τέσσερις μέρες που κράτησε η μάχη έχασαν την ζωή τους 200 Βρετανοί, 230 Ιταλοί και 246 Γερμανοί. Επίσης υπήρξαν 280 Βρετανοί και 677 Γερμανοί τραυματίες, και 162 Γερμανοί αγνοούμενοι.
Στο δε διάστημα των δύο περίπου μηνών, που κράτησαν οι πολεμικές συγκρούσεις που σχετίζονται με την Λέρο, συμπεριλαμβανομένης και της βύθισης του ελληνικού αντιτορπιλικού Όλγα, οι Άγγλοι είχαν 250 νεκρούς και 3200 αιχμαλώτους, οι Ιταλοί 400 νεκρούς και 5351 αιχμάλωτους, οι Γερμανοί 520 νεκρούς και το ελληνικό ναυτικό 71 νεκρούς.
Όπως δε συνέβη προηγουμένως στην Μάχη της Κω, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 12 Ιταλούς αξιωματικούς, τον δε αντιναύαρχο Mascherpa παράδωσαν στα υπολείμματα της φασιστικής Ιταλίας, που υπήρχε στην βόρεια Ιταλία υπό τον Μουσολίνι, όπου καταδικάστηκε για απιστία στους πρώην συμμάχους των και εκτελέστηκε.
The Battle for the Dodecanese – The Germans occupy Leros.
By Manolis Cassotis
On October 5, 1943, immediately after the capture of Kos, Lieutenant General Muller was ordered to prepare for the capture of Leros, where one of the largest naval bases in the Mediterranean was located. By this time the Italians had around 6,000 men under Vice Admiral Luigi Mascherra, and the British had landed on the island three of the four battalions of the 234th Brigade, more than 2,000 men under Brigadier General Robert A. Tilney.
For the invasion of Leros, the Germans were going to use the experienced forces used in the invasion of Kos, but first they had to be replaced, as a guard, by the IX-999 battalion that would come from Crete. At this time in the Aegean region, the Germans had superiority in the air, while the British dominated the sea. A convoy that started on October 7th from Crete was destroyed, the second convoy that followed suffered the same fate, a total of 659 Germans were killed. They lost not only the soldiers destined for the invasion of Kos, but also the landing craft destined for the landing on Leros.
A third convoy started from Crete with the cargo boats Karl and Trapani carrying the XI-999 battalion. Karl was sunk by the U-boat Torbay on 16 October, and Trapani reached Kalymnos and disembarked the troops it was carrying, but the boat was destroyed on the night of 17/18 October by Allied bombardment from Mandalya off the Turkish coast in the Gulf of Kos. Also, the cargo boat Ingeborg carrying Battalion X-999 was sunk by the submarine Unsparing. The survivors of the three battalions were armed and took over the garrison of Kos and Kalymnos, which had been abandoned by the British and the Italians offered no resistance. At the same time, the German air force caused great damage to the British navy.
Germany, to solve the problem of transport and landing means, brought other ships through the Danube, the Black Sea and the Dardanelles camouflaged as merchant ships. Other ships were transported by rail in pieces to Piraeus where they were assembled.
The craft and the amphibious Battalion-II were gathered in Lavrio from where they started on November 5th for Leros. Playing “cat and mouse” with the British navy, they went to Paros and then to Naxos, from where they arrived on November 8 in Amorgos. There they split into two convoys, one went to Astypalaia and the other to Levitha. Finally, on November 10, the two convoys arrived at Kos and Kalymnos.
In the meantime, Lieutenant General Muller moved his headquarters to Kalymnos and with the unit leaders (Gruppe) drew up the following plan.
Two sections of Gruppe-II, coming from Kos and Kalymnos, would land in Kryfos Bay and in two bays further north on the eastern side of the island.
Gruppe-III, originating from Kalymnos, would land at Vagia Bay in northern Leros.
A section of Gruppe-II, coming from Kalymnos, would land at Gourna Bay in the southern part of the island and at Drymonas and Kefalos bays.
A regiment of paratroopers was ready at Tatoi with the intention of dropping on Rachi Hill, the narrowest part of the island, with the aim of cutting off all communication between the northern and southern parts of the island. The Germans also had other reserve forces in Athens, including a battalion of paratroopers brought from Italy.
The next day Lieutenant General Muller would land in Alinda Bay with his engineers and staff.
For their part, the British had around 2,000 men under Brigadier General Tilney, distributed in the northern, central and southern parts of the island. The Italians had about 6,000 under Vice-Admiral Mascherpa, distributed around the bays of Lakki, Gourna and Xerokambos, and on all the heights where they had placed artillery. The main disadvantage of the defenders was the superiority of the German air force.
On the morning of November 12, three German battalions landed on the eastern side of Leros. One of these battalions that landed at Kryfos Bay occupied the strategic Kleidi hill that connects the northern and southern parts of the island. While a battalion intended to land in the northwestern part of Leros received fire from the Italian artillery and was forced to take refuge in Agathonisi.
The company landed on the south side of Alinda Bay managed to capture part of the strong Lago artillery, which the Germans captured the day after the landing of the amphibious assaults group. Meanwhile after the paratroopers dropped at 13:00 on the first day at Rachi, the Germans cut Leros in two.
A battalion that failed to land at Gourna Bay landed the next day on the north side of Alinda Bay. The British navy was unable to intercept the German transports because during the night the German air force attacked a British naval squadron and sank a destroyer.
On November 14, the British counterattack began. In their attempt to recapture Pitiki they faced strong resistance from the Germans and were forced to retreat with heavy losses. The British attempt to recapture Meroviglia had the same results. More successful was the British attack on the Kleidi.
But the fate of Leros was already predetermined, while the German forces are constantly being strengthened, the British and Italian are weakening. On the morning of November 15, a British counterattack was launched around Rachi without result. On the contrary, in the afternoon of the same day, the Germans attacked and occupied the Castle of the Knights, uniting all the German fronts.
On November 16th the Germans attacked Merovigli and came outside the British headquarters forcing Brigadier Tilney to surrender. Thus ended the Battle of Leros, one of the most important battles of WWII in the Mediterranean region. After the war, in 1995, the magazine “AFTER THE BATTLE” dedicated its 90th issue to the “Battle of Leros”.
The results of the Battle of Leros were painful for both sides. In the four days that the battle lasted, 200 British, 230 Italians and 246 Germans lost their lives. There were also 280 British and 677 German wounded, and 162 Germans missing. And in the period of approximately two months, which lasted the war conflicts related to Leros, including the sinking of the Greek destroyer Olga, the British had 250 dead and 3200 prisoners, the Italians 400 dead and 5351 prisoners, the Germans 520 dead and the Greeks 71 dead.
As had happened before in the Battle of Kos, the Germans executed 12 Italian officers, and Vice-Admiral Mascherpa was handed over to the remnants of Fascist Italy, existed in northern Italy under Mussolini, where he was convicted of disloyalty to their former allies and executed.
