ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. «Η κλιματική αλλαγή είναι ίσως η μεγαλύτερη απειλή και ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα για να επιλύσει η παγκόσμια κοινότητα», δήλωσε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης που παραχώρησε στις «Αναμνήσεις» η ερευνήτρια και συνάμα καθηγήτρια, Δρ. Αναστασία Ρωμανού.
Η Δρ. Ρωμανού, όπως έγραψαν οι «Αναμνήσεις» είναι ειδήμων στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, της υπερθέρμανσης του πλανήτη, του φαινόμενου του θερμοκηπίου και εργάζεται στο Ινστιτούτο Γκόνταρντ της ΝΑΣΑ στη Νέα Υόρκη, ενώ το Σάββατο, 29 Φεβρουαρίου 2020 θα μιλήσει σε εκδήλωση που διοργανώνουν από κοινού η Ιόνιος Πολιτιστική Ομοσπονδία σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Νέας Υόρκης.
Η εκδήλωση, όπως έγραψαν οι «Αναμνήσεις», θα λάβει χώρα στις 7.00 μ.μ. στο Σταθάκειο Κέντρο στην Αστόρια και έχει ως στόχο την ενημέρωση της ομογένειας τόσο για τα θέματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην Ελλάδα και κατ’ επέκταση σε όλον τον κόσμο, όσο και για τα προγράμματα υποτροφιών της NASA για μαθητές λυκείου, φοιτητές και σπουδαστές.
Η Δρ. Ρωμανού απάντησε σε μια σειρά ερωτήσεων που αφορούν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και της αλληλεξάρτησης των αγορών με την ανεξέλεγκτη εξόρυξη, διακίνηση και εισαγωγή πρώτων υλών από τις πιο απομακρυσμένες γωνιές του πλανήτη από βιομηχανίες που δεν λειτουργούν πλέον τοπικά αλλά ταυτόχρονα σε όλα τα μέρη του κόσμου, της υπερκατανάλωσης προϊόντων βιομηχανικής παραγωγής, της έκλυσης του διοξειδίου του άνθρακα από τη παραγωγή ενέργειας, της αλόγιστης χρήσης της καλλιεργήσιμης γης και πολλών άλλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην κλιματική ανισορροπία που απειλεί την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη.
Παραθέτουμε το πλήρες κείμενο της αποκλειστικής συνέντευξης της Δρος Αναστασίας Ρωμανού στις «Αναμνήσεις»:
Ερώτηση: Πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση με την κλιματική αλλαγή;
Απάντηση: Η κλιματική αλλαγή είναι ίσως η μεγαλύτερη απειλή και ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα για να επιλύσει η παγκόσμια κοινότητα. Ο λόγος είναι διπλός. Αφενός η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να μη γίνεται αντιληπτό στη καθημερινή μας ζωή άμεσα, γιατί οι επιπτώσεις της επισκιάζονται από τις καιρικές μεταβολές. Αφετέρου, για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος θα πρέπει να συμφωνήσουν και να συνταχθούν οι πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο, κάτι που προφανώς είναι πολύ δύσκολο αφού πρυτανεύουν συχνά τα ιδιοτελή, οικονομικιστικά και εθνικά συμφέροντα.
Ερώτηση: Τι επιστημονικά στοιχεία θα μπορούσες να μας παρουσιάσεις, κατανοητά στο μέσο αναγνώστη που δεν έχει εξειδίκευση στο σύνθετο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής;
Απάντηση: Η επιστημονική κοινότητα έχει αποδείξει ότι η επιφάνεια της Γης έχει θερμανθεί 1 βαθμό Κελσίου κατά μέσο όρο τα τελευταία 100 χρόνια και αυτή η αύξηση συνεχίζεται σταθερά. Σε κάποιες περιοχές η αύξηση είναι της τάξης των 4-5 βαθμών, στην Ευρώπη της τάξης των 3 βαθμών. Αιτία της είναι η μεγάλη αύξηση αερίων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και τα οξείδια του αζώτου, που παγιδεύουν την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου και κρατούν ζεστή την επιφάνεια του πλανήτη μας και γι’ αυτό αποκαλούνται «αέρια του θερμοκηπίου».
Τα τελευταία 60 χρόνια η συγκέντρωση των αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα της γης έχει αυξηθεί κατά πολύ εξαιτίας ανθρώπινων δραστηριοτήτων, όπως η χρήση ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, λιγνίτη, φυσικό αέριο) που ελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα, η τεράστια ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και της χρήσης φυσικού αερίου που ελευθερώνουν μεθάνιο και οξείδια του αζώτου αλλά και η μετατροπή δασών σε βοσκοτόπια και κατοικήσιμες περιοχές που δεν απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Ερώτηση: Υπάρχει σύγκριση της σημερινής κλιματικής κατάστασης με άλλες γεωλογικές περιόδους στα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνων της γήινης σφαίρας;
Απάντηση: Το κλίμα της γης μεταβαλλόταν πάντα λόγω της μεταβολής της τροχιάς του πλανήτη μας γύρω από τον ήλιο και επομένως της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στην επιφάνεια. Πρόκειται για τους κύκλους Μιλάνκοβιτς. Όμως οι διαδικασίες αυτές είναι πολύ αργές και παίρνουν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια για να μεταβάλλουν τη θερμοκρασία κατά 1-2 βαθμούς Κελσίου. Ωστόσο, τα τελευταία 100 χρόνια, η ανθρωπογενής παρέμβαση έχει προσθέσει μια ακόμα μεταβολή στο κλίμα, λόγω των εκλύσεων των αερίων θερμοκηπίου, η οποία πλέον είναι συγκρίσιμη και τείνει να ξεπεράσει τις μεταβολές που έχουμε δει στο παρελθόν λόγω φυσικών διεργασιών.
Ερώτηση: Το φαινόμενο «Δίπολο» του Ινδικού Ωκεανού, το ινδικό αντίστοιχο του Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό Ωκεανό, κατά πόσο σχετίζεται με τις ανεξέλεγκτες πυρκαγιές στην Αυστραλία και συγχρόνως φονικές πλημύρες στην Αφρικάνική Ήπειρο;
Απάντηση: Τα φαινόμενα αυτά είναι φυσικά φαινόμενα τα οποία πάντοτε συνέβαιναν και επηρεάζουν το κλίμα της Γης, πότε αυξάνοντας και πότε μειώνοντας την επιφανειακή θερμοκρασία. Επηρεάζουν τον καιρό, μπορεί να ευθύνονται αν κάποιες χρονιές είναι πιο θερμές από άλλες αλλά δεν εξηγούν τη μακροπρόθεσμη αυξητική τάση της επιφανειακής θερμοκρασίας της Γης, και συνεπώς δεν επηρεάζουν το κλίμα της Γης μακροπρόθεσμα.
Ερώτηση: Αυτά που ζούμε τα τελευταία χρόνια με ανεξέλεγκτες πυρκαγιές από Σιβηρία μέχρι Αυστραλία, Λος Άντζελες, Αμαζόνιο κλπ… καθώς και φονικές πλημύρες, λιώσιμο πάγων και άλλων ακραίων φαινομένων είναι φυσικά φαινόμενα που επαναλαμβάνονται στον πλανήτη μας ή μήπως γιγαντώνονται επικίνδυνα από την ανθρώπινη δραστηριότητα;
Απάντηση: Είναι σαφώς αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής γιατί τα φυσικά συστήματα δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στην αποσταθεροποίηση του κλίματος. Σε κάποιες περιοχές η υπερθέρμανση οδηγεί σε ξηρασία και ερημοποίηση και σε άλλες περιοχές η υπερθέρμανση συνδέεται με μεγάλη εξάτμιση του νερού που συνεπάγεται έντονες βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες. Συνεπώς η αύξηση στη συχνότητα και ένταση αυτών των φαινομένων δεν είναι φυσική διεργασία αλλά επικίνδυνη μεταβολή λόγω υπερθέρμανσης.
Ερώτηση: Είμαστε στο σημείο που η κατάσταση είναι μη ανατρέψιμη όσο αφορά την κλιματική αλλαγή;
Απάντηση: Η αναστρεψιμότητα της κλιματικής αλλαγής εξαρτάται από το πόσο σύντομα θα αρχίσουμε να μετριάζουμε και πότε θα μηδενίσουμε τις εκλύσεις των αερίων του θερμοκηπίου, δηλαδή πότε θα σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε ορυκτά καύσιμα όπως λιγνίτη, πετρέλαιο, φυσικό αέριο.
Ακόμα και τότε θα χρειαστούν μερικές δεκαετίες ώστε το κλίμα να επανέλθει στα φυσικά του επίπεδα.
Ερώτηση: Κατά πόσο η κουλτούρα που κυριαρχεί, η οργάνωση παραγωγής και η κατανάλωση επηρεάζουν το κλίμα και τη βιόσφαιρα; Υπάρχει εναλλακτική λύση;
Απάντηση: Σαφώς η κλιματική αλλαγή είναι αποτέλεσμα του οικονομικού συστήματος και του τρόπου ζωής της κοινωνίας μας. Η παγκόσμια οικονομία βασίζεται στην ολοένα αυξανόμενη χρήση των ορυκτών καυσίμων για την διαρκή ανάπτυξη και τον άκρατο καταναλωτισμό. Ο καπιταλισμός βασίζεται στην μεγιστοποίηση του κέρδους και την μεγιστοποίηση της χρήσης φυσικών πόρων, χωρίς να ενδιαφέρεται για το περιβάλλον, δημιουργώντας όλο και περισσότερα απόβλητα ενώ επίσης διακρίνεται για την άνιση μεταχείριση των εργαζομένων. Χρειάζεται να αναδείξουμε ένα άλλο μοντέλο βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης, χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως την ηλιακή, την αιολική και άλλες.
Ερώτηση: H Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή αποτελεί την πρώτη οικουμενική, δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα. Είναι αρκετή αυτή η συμφωνία για να αποφευχθεί ο μακροπρόθεσμος στόχος της μη υπερθέρμανσης του πλανήτη;
Απάντηση: Η Συμφωνία του Παρισιού του 2015 ήταν ένα πολύ καλό πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, γιατί κατάφεραν να συμφωνήσουν οι περισσότερες χώρες του κόσμου. Ωστόσο, η εναρμόνιση με τη συμφωνία είναι εθελοντική για κάθε χώρα και δεν προβλέπονται κυρώσεις για κείνες που δεν ακολουθούν.
Η ελπίδα ήταν ότι θα ακολουθούσαν άλλες συνθήκες με περισσότερο αυστηρά μέτρα και πιο συγκεκριμένες προδιαγραφές απο-ανθρακοποίησης της οικονομίας αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ γιατί οι ΗΠΑ απέσυραν την υπογραφή τους το 2016 με την εκλογή του Τράμπ.
Ερώτηση: Με ποιο τρόπο αναστρέφεται η προσέγγιση αυτών που αρνούνται την κλιματική αλλαγή; Πως η επιστημονική κοινότητα θα κατορθώσει να επιμορφώσει, να επηρεάσει και να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που ταλανίζουν τον πλανήτη;
Απάντηση: Νομίζω ότι η επιστημονική κοινότητα κάνει ότι μπορεί. Σημασία έχει να βοηθήσουν πρώτα οι δημοσιογράφοι και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και μετά οι πολιτικοί, οι οποίοι πολλές φορές ενδιαφέρονται περισσότερο για τα συμφέροντα των μεγάλων πετρελαϊκών εταιριών παρά το μέλλον του πλανήτη και υποτιμούν την απειλή της κλιματικής αλλαγής.
Ερώτηση: Ποιο το μήνυμά σας στον ομογενή Ελληνοαμερικανό αναγνώστη των «Αναμνήσεων» σχετικά με την ευκαιρία αυτής της συνομιλίας μας για τη κλιματική αλλαγή;
Απάντηση: Θα ήθελα να ζητήσω την υποστήριξή τους προς τα θέματα που αφορούν το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής στον πλανήτη μας. Θα πρέπει να θέτουν ψηλά στις διεκδικήσεις τους το θέμα της κλιματικής αλλαγής και να μην υποστηρίζουν υποψήφιους που δεν την παίρνουν στα σοβαρά.
Επιπλέον θα ήθελα να ενημερώσω τους Έλληνες μαθητές λυκείου και τους φοιτητές σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας ότι η ΝΑΣΑ προσφέρει πολύ σημαντικές υποτροφίες για πρακτική άσκηση, μάστερ ή διδακτορικά και αν ενδιαφέρονται, να επικοινωνήσουν μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες ή να συμβουλευτούν τον ιστότοπο intern.nasa.gov
Ερώτηση: Πού γεννήθηκες, από που κατάγεσαι στην Ελλάδα; Δυο λόγια για τις μεταπτυχιακές σου σπουδές και την μετέπειτα επιστημονική σου καριέρα.
Απάντηση: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, και σπούδασα Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Έκανα το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο της Φλόριδα και μεταδιδακτορική εργασία πρώτα στο Εθνικό Εργαστήριο του Λος Άλαμος και μετά στο Ινστιτούτο Κουράντ του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Ξεκίνησα να δουλεύω στη ΝΑΣΑ και το Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 2003.
