Στα τέσσερα προηγούμενα άρθρα περιεγράφηκαν οι θέσεις ανωτέρων Ιταλών αξιωματικών και αξιωματούχουν που υπηρετούσαν στην Κάρπαθο, για τα γεγονότα που ακολούθησαν μετά την απόβαση των Συμμάχων στην Σικελία.
Ο συνταγματάρχη Imbriani ισχυρίζεται ότι ήταν διατεθειμένος να αντισταθεί εναντίον των Γερμανών που στις 6 Σεπτεμβρίου 1943 αποβιβάστηκαν στην Κάρπαθο, αλλά αναγκάστηκε να υπακούσει στην διαταγή που έλαβε από τον Ναύαρχο Campioni να παραδώσει την στρατιωτική διοίκηση του νησιού στους Γερμανούς.
Ο αντισυνταγματάρχη Agnesi ισχυρίζεται ότι, μετά την απόβαση των Γερμανών, έλαβε όλα τα μέτρα που το διέταξε ο Imbriani και στη συνέχεια υπάκουσε στην διαταγή του Ναυάρχου Campioni. Όμως πήγε στην Βόρειο Ιταλία, που βρισκόταν υπό τον Μουσολίνι και την προστασία των Γερμανών, αναλαμβάνοντας την διοίκηση του Τάγματος Εργασίας Fuenza.
Ο Ιταλός στρατιωτικός ιερέας κατηγορεί τους αξιωματικούς που, παρά τον όρκο που έδωσαν στον Βασιλέα και την θέληση των στρατιωτών να πολεμήσουν, παραδόθηκαν στους Γερμανούς.
Αντίθετα ο Maresciallo Enrico Penna καταθέτει ότι η πλειοψηφία αξιωματικών και στρατιωτών πίστευε ότι ο πόλεμος είχε χαθεί και ήταν ανώφελη περαιτέρω αντίσταση, και ένιωσαν ανακούφιση στο άκουσμα της ανακωχής, αισθανόμενοι ότι μπορούσαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους.
Εκτός αυτών υπάρχουν και ακολουθούν οι μαρτυρίες και άλλων αξιωματικών που προσθέτουν περισσότερο φως στην κατάσταση που επικρατούσε στην Κάρπαθο.
Επιστροφή στην «Ιθάκη»
Μετά την απόβαση των Συμμάχων στην Σικελία, αίσθημα ανασφάλειας δημιουργήθηκε μεταξύ των Ιταλών που υπηρετούσαν στην Κάρπαθο. Γνώριζαν ότι ερχόντουσαν τα χειρότερα και προτιμούσαν να βρίσκονται στην πατρίδα τους κοντά στους δικούς τους παρά απομονωμένοι στην Κάρπαθο, και όσοι είχαν τα μέσα προσπαθούσαν να βρουν τρόπο και δικαιολογία να επιστρέψουν στην Ιταλία, όπως φαίνεται από τις ακόλουθες μαρτυρίες.
Ο Ιταλός ιερέας αναφέρει: «Τέλεσα λειτουργία στην πλατεία του Διοικητηρίου με τον καπελλάνο Don Luigi Accurso, που αμέσως μετά έφυγε με άδεια και δεν ξαναγύρισε».
O πολιτικός μηχανικός Giuseppe Pizzigoni, που είχε αναλάβει την εκτέλεση τεχνικών έργων στο αεροδρόμιο, γράφει στην γυναίκα του: «Τώρα μόλις έφτασε ο αντικαταστάτης του λοχαγού μας, που έφυγε και αυτός γιατί, όπως μας είπαν, έμαθε ότι ο πατέρας του ήταν πολύ σοβαρά, η ομάδα μας έχει αραιώσει». «Mένουν στην Ιταλία στην ησυχία τους, τυχεροί αυτοί!». «Η ολοκλήρωση των έργων βρίσκεται σε εξέλιξη, ώστε η εδώ παρουσία μου δεν θα ήταν πλέον απαραίτητη. Είναι το πρώτο βήμα και το πιο δύσκολο της επιστροφής μου. Θα κάνω τα πάντα να με στείλουν στο σπίτι μου ή κοντά στο σπίτι μου. Περνώ τις τελευταίες μου μέρες στην Κάρπαθο. Κουράγιο λοιπόν!». Και παρά την λογοκρισία που υπάρχει ως προς τα στρατιωτικά και πολιτικά γεγονότα συμπληρώνει: «Βλέπουμε τους εχθρούς να πλησιάζουν. Βρισκόμαστε σε τεράστια αναστάτωση, αλλά σύντομα θα τελειώσει, και σε κάθε περίπτωση η αλλαγή θα ευχαριστήσει όλους, ανεξάρτητα από το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον….».
Ο ανθυπολοχαγός Michele Memola αναφέρει: «Μια κραυγή χαράς ακούγεται από κάποιον που στεκόταν όρθιος, με είχε πιο πολύ από όλους στην καρδιά του επειδή ήρθε … η αφεντιά μου, σαν να εξαρτιόταν από μένα, να τον αντικαταστήσω να επιστρέψει στην πατρίδα του».
Αrmistizio
Όπως αναφέρει ο Memola, με χαρά δέχθηκαν οι Ιταλοί την ανακοίνωση του Badoglio για την ανακωχή των Συμμάχων με την Ιταλία.
«Βρήκα τον Aldo Patruno πολύ ενθουσιασμένο και χωρίς περιστροφές μου φώναξε:
-Έπεσε ο Μουσολίνι!
Εγώ δεν κατάλαβα και επαναλαμβάνει:
-Ναι, έπεσε ο Μουσολίνι και στη θέση του μπήκε ο Badoglio!
Έμεινα εκστατικός.
-Εδώ, κοίταξε! και μου έδειξε τη φωτογραφία του Badoglio στην θέση που ήταν του Μουσολίνι, ενώ μέσα στον κάλαθο των σκουπιδιών ήταν οι φωτογραφίες του Μουσολίνι κομμένες σε πολύ μικρά κομμάτια».
«Έτρεξα στον Λοχαγό ο οποίος το επιβεβαίωσε ικανοποιημένος με το εξαιρετικό και εντυπωσιακό γεγονός. Έμεινα περισσότερο από ποτέ, έκπληκτος και άφωνος, επέστρεψα στον Patruno, ο οποίος, γεμάτος απερίγραπτη αγαλλίαση, έστειλε ένα τηλεγράφημα γεμάτο ζωντανή χαρά στους γονείς του. Όλοι οι στρατιώτες φάνηκαν ικανοποιημένοι με το νέο καθεστώς και νόμισαν ότι ο πόλεμος δεν θα ήταν μακρύς».
«Οι Γραμματείς, Buannotti και Giovannelli, παρατήρησαν ότι σύμφωνα με τη διακήρυξη του Badoglio, ο πόλεμος θα συνεχιστεί, θα κρατήσουμε το λόγο μας (που δώσαμε στους Γερμανούς) και θα κερδίσουμε».
«Επέστρεψα στο Κάστελλο για να ακούσω ξένες ειδήσεις, ειδικά από τους εχθρούς μας (BBC του Λονδίνου). Μεταδίδουν την προκήρυξη του Badoglio. Η καρδιά μας χτυπάει δυνατά, χάνουμε τη φωνή μας, τα πόδια τρέμουν, και όλοι μουρμουρίζουν “ανακωχή”. Κάποιος προσπαθεί να φωνάξει από χαρά, σαν να επρόκειτο να επιστρέψει στην πατρίδα του, αλλά φρενάρει γιατί κανείς δεν τολμά να ανταποκριθεί με μια θλιβερή και φειδωλή προδοσία στους πρώην συμμάχους μας».
Έρχονται οι Γερμανοί
Στο μεταξύ ήρθαν οι Γερμανοί στην Κάρπαθο και ο Memola μεταφέρθηκε στην Αγία Κυριακή στην επίβλεψη κατασκευής οχυρώσεων. Στο ίδιο ύψωμα, μετά την Μάχη της Κρήτη, υπήρχε Γερμανικό φυλάκιο με ραντάρ που παρακολουθούσε τις Συμμαχικές κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Απ’ εκεί πάνω Ο Memola συνεχίζει:
«Οι Γερμανοί εδώ ήταν πολύ πιο ευγενικοί από αυτούς στο Κάστελλο, έχοντας επίγνωση της αριθμητικής μας υπεροχής. Ένας δεκανέας επαινούσε τον Μουσολίνι και μου έδωσε να καταλάβω το μεγάλο κακό που έκανε ο Badoglio στην Ιταλία, που ήταν καλός στρατηγός, αλλά όχι πολιτικός. Το βράδυ με προσκάλεσαν μαζί με τον υπασπιστή μου να ακούσω την ομιλία του Χίτλερ για την κατάσταση στην Ιταλία. Όταν Χίτλερ αναφερόταν συχνά στον Badoglio, τα πρόσωπα των Γερμανών άλλαζαν μορφή, παραμορφωμένα και απειλητικά. Η ομιλία του ήταν μακρά και κουραστική, εμείς χαζεύαμε στην ησυχία μας».
«Τις τρεις προηγούμενες μέρες δεν υπήρχε κανένα σχόλιο στο (Ιταλικό) ραδιόφωνο για τα γεγονότα της ημέρας, μόνο «ηχηρές και πολεμικές ομιλίες». Με εξέπληξε μια φράση ‘θα είμαστε ικανοποιημένοι με τα αποτελέσματα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου’ (όταν άρχισε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμο η Ιταλία ήταν με την Γερμανία, αλλά αργότερα άλλαξε θέση και πήγε με τους Συμμάχους), που μας έδωσε να καταλάβουμε πως η Ιταλία πάει να παραδοθεί».
«Ο λοχαγός Amenduni μου τηλεφώνησε να σταματήσω τις εργασίες και να απολύσω τους εργάτες. Οι Γερμανοί άρχισαν να παίρνουν θέσεις. Είχαν ένα πολυβόλο και ένα οπλοπολυβόλο, σε μια άλλη θέση υπήρχε το ναρκοπέδιο. Την επόμενη ήρθε το φορτηγό και μας πήρε».
The Italians in Karpathos during the war years Other officers are also speaking
By Manolis Cassotis
The previous four articles described the positions of senior Italian officers and officials serving in Karpathos, on the events that followed the Allied landings in Sicily.
Colonel Imbriani claims that he was prepared to resist the Germans who on September 6, 1943 landed on Karpathos, but was forced to obey the order he received from Admiral Campioni to hand over the military command of the island to the Germans.
Lt. Col. Agnesi claims that, after the Germans landed, he took all the measures ordered by Imbriani and then obeyed Admiral Campioni’s order. But he went to Northern Italy which was under Mussolini and the protection of the Germans, taking command of the Fuenza Labor Battalion.
The Italian military chaplain blames the officers who, despite the oath they gave to the King and the soldiers’ will to fight, surrendered to the Germans.
On the contrary Maresciallo Enrico Penna testifies that the majority of officers and soldiers believed that the war was lost and further resistance was useless, and were relieved to hear of the armistice, feeling that they could return home.
Apart from these, there are and follow the testimonies of other officers that add more light to the situation that prevailed in Karpathos.
Return to “Ithaca”
After the landing of the Allies in Sicily a feeling of insecurity was created among the Italians serving in Karpathos. They knew the worst was coming and preferred to be at home near their own people rather than isolated in Karpathos, and those who had the means tried to find a way and excuse to return to Italy, as the following testimonies show.
The Italian priest reports: “I performed services in the square of the Governor’s Office with the chaplain Don Luigi Accurso, who immediately afterwards left on leave and never returned.”
The civil engineer Giuseppe Pizzigoni who had undertaken the execution of technical works at the airport writes to his wife: “Now the replacement of our captain has just arrived who also left because, as we were told, he learned that his father was very serious, our team has thinned out.” “They live in Italy in peace, lucky them!”. “The completion of the work is in progress, so my presence here will no longer be necessary. It is the first and most difficult step of my return. I will do anything to be sent to my home or near my home. I am spending my last days in Karpathos. Courage then!”. And despite the censorship that exists regarding military and political events, he adds: “We see the enemies approaching. We are in great turmoil, but it will soon be over, and in any case the change will please everyone, regardless of what the future holds…”.
Lieutenant Michele Memola reports: “A cry of joy is heard from someone who was standing, he had me more than anyone in his heart because I came … my excellence, as if it depended on me, to replace him to return to his homeland”.
Αrmistizio
As Memola reports, the Italians gladly accepted Badoglio’s announcement of the Allies’ armistice with Italy.
“I found Aldo Patruno very excited and without hesitation he called out to me:
-Mussolini has fallen!
I did not understand and repeats:
– Yes, Mussolini fell, and Badoglio took his place!
I was ecstatic.
-Here, look! and he showed me the photograph of Badoglio in the place of Mussolini, while in the wastebasket were the photographs of Mussolini cut into very small pieces.”
“I ran to the Captain who confirmed it with satisfaction at the extraordinary and impressive event. Stunned and speechless more than ever, I returned to Patruno, who, filled with indescribable joy, sent a telegram full of lively joy to his parents. All the soldiers seemed satisfied with the new regime and thought that the war would not be long.”
“The Secretaries, Buannotti and Giovannelli, remarked that according to Badoglio’s declaration, the war would go on, we would keep our word (given to the Germans) and win.”
“I returned to Kastello to listen to foreign news, especially from our enemies (London’s BBC). They broadcast Badoglio’s proclamation. Our hearts pound, we lose our voices, our legs tremble, and everyone mutters “truce”. Someone tries to shout from joy, as if he was going to return to his homeland, but he brakes because no one dares to respond with a sad and cheap betrayal of our former allies.”
Germans are coming
In the meantime, the Germans came to Karpathos and Memola was transferred to Saint Sunday to supervise the construction of fortifications. On the same hill, after the Battle of Crete, there was a German outpost with radar monitoring the Allied movements in the Eastern Mediterranean. From there Memola continues:
“The Germans here were much kinder than those at Kastello, aware of our numerical superiority. A corporal praised Mussolini to made me understand the great harm that Badoglio did to Italy, who was a good general, but not a politician. In the evening, I was invited with my assistant to hear Hitler’s speech on the situation in Italy. When Hitler often referred to Badoglio, the faces of the Germans changed form, distorted and menacing. His speech was long and tiring, we were fooling around in our silence.”
“For the previous three days there was no commentary on the (Italian) radio about the events of the day, only ‘loud and belligerent speeches.’ I was surprised by a phrase ‘we will be satisfied with the results of the First World War’ (when the First World War started Italy was with Germany, but later switched sides and went with the Allies), which gave us an idea of how Italy is going to surrendered”.
“Captain Amenduni called me to stop the work and discharge workers. The Germans began to take positions. They had a machine gun and a submachine gun, in another position there was a minefield. The next day the truck came and took us.”
