Από το 1918 μέχρι το 1929, έγιναν ορισμένες δυναμικές προσπάθειες στην Αμερική για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου, όμως από το 1929, λόγω της οικονομικής κρίσης που ενέσκηψε, ο αγώνας είχε σχεδόν νεκρωθεί. Αλλά στις αρχές του 1934, ενώ τα πάντα ησύχαζαν, στον δημοσιογραφικό στίβο εμφανίζεται ο εκ Ρόδου φοιτητής του Columbia University και αργότερα καθηγητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο Μανώλης Σ. Αθανασιάδης. Με σειρά άρθρων στην «Ατλαντίδα» και «Εθνικό Κήρυκα» τέθηκαν τα θεμέλια μιας νέας οργάνωσης που ήταν αποφασισμένη να αγωνιστεί μέχρι την πραγματοποίηση του τελικού σκοπού. Σε προκαταρκτική σύσκεψη οι Αθανασιάδης, Νικόλαος Μανούσης και Δημ. Στρίκης συζήτησαν την ίδρυση Παν-δωδεκανησιακής οργάνωσης, και προσκάλεσαν Δωδεκανησιακούς παράγοντες σε συνεδρίαση στις 29 Μαρτίου.
Ατλαντίδα και Εθνικός Κήρυκας
Δυο μήνες πριν, ο Αθανασιάδης συναντήθηκε με τους διευθυντές του Εθνικού Κήρυκα, Δημήτριο Καλλίμαχο, και της Ατλαντίδας, Βλαδίμηρο Κωνσταντινίδη, και παρότρυναν τον Αθανασιάδη ν’ αναλάβει μια συντονισμένη δημοσιογραφική εκστρατεία για την ίδρυση εθνικής Δωδεκανησιακής οργάνωσης και την συνεχή διαφώτιση επειδή η Ελληνική κυβέρνηση δυσκολευόταν να το πράξει για διπλωματικούς λόγους. Επειδή ο Καλλίμαχος ήταν φανατικός “Βενιζελικός” και ο Κωνσταντινίδης “Βασιλικός”, ο Καλλίμαχος, μεγαλόκαρδα, δέχθηκε πρόταση του Κωνσταντινίδη να διεξαχθεί η εκστρατεία μέσω της Ατλαντίδας, διότι οι Δωδεκανήσιοι είχαν την εσφαλμένη εντύπωση ότι μόνο ο Βενιζέλος και οι οπαδοί του ενδιαφέρονταν για τα νησιά.
Ο Αθανασιάδης υπέβαλε στον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας Νικόλαο Τσεπέρη προφορική έκθεση της συνομιλίας και των σχεδίων. Κατόπιν σχετικής αναφοράς στο Πρεσβευτή Χαράλαμπο Σιμόπουλο, ο Τσεπέρης σύστησε στον Αθανασιάδη, στην δημοσιογραφική εκστρατεία και γενικά σε οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση, να αποφευχθεί κάθε αναφορά στις Ελληνικές αρχές.
Δημοσιογραφική εκστρατεία
Το πρώτο άρθρο δημοσιεύθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1934 και αναφερόταν στο ιστορικό της κατάληψης των νησιών, στο διάγγελμα του στρατηγού Αμέλιο και στις υποσχέσεις του, και στις διάφορες Συνθήκες. Κατέληγε με τον βασικό σκοπό την επείγουσα ανάγκη συσπείρωσης των Δωδεκανησιακών οργανώσεων σε Συνομοσπονδία για συστηματικό αγώνα.
Το δεύτερο άρθρο, της 23ης Φεβρουαρίου, είχε συναισθηματικό χαρακτήρα. Όλοι οι Δωδεκανήσιοι νιώθουν τον ίδιο πόνο, έχουν την ίδια λαχτάρα, τις ίδιες σκέψεις για τη σκλαβωμένη τους πατρίδα. Μιλούσε για τον κίνδυνο του εξιταλισμού της Δωδεκανήσου και κατέληγε: «… το όνειρο θα σβήσει, οι ελπίδες θα χαθούν ενόσω αδρανούμε, ενόσω δεν προθυμοποιούμεθα να εξυπηρετήσουμε τον σκοπό μας ουσιαστικά και συστηματικά με έργα».
Το τρίτο άρθρο, της 23ης Φεβρουαρίου, εξέφραζε την ακράδαντη πίστη ότι μόνο με μια ισχυρή οργάνωση θα μπορούσαμε να ενεργήσουμε τελεσφόρα στη διεθνή κοινή γνώμη.
Το τέταρτο άρθρο, της 4ης Μαρτίου, μιλούσε για την Ιταλική προπαγάνδα και υπέβαλλε σειρά από ερωτήματα και υποδείξεις για την αντιμετώπιση της.
Τα δυο τελευταία άρθρα, της 10ης και 16ης Μαρτίου εκφράζαν την πεποίθηση ότι οι Δωδεκανήσιοι ήταν σε θέση να δημιουργήσουν πανίσχυρη οργάνωση που θα ηγείτο του αγώνα για την απελευθέρωση των νησιών. Το τελευταίο άρθρο έλεγε πως «αν μπορούν οι αδελφοί που ζουν στα νησιά υπό τον βαρύ ζυγό της σκλαβιάς να αψηφούν τις απειλές και να εκδηλώνουν την αγανάκτηση των, πως μπορούμε εμείς που ζούμε σε μια ελεύθερη χώρα να αδρανούμε και αφήνουμε να πιστευτεί ότι η ελληνική μας ψυχή αρνείται να συμπονήσει και να βοηθήσει τους πάσχοντας αδελφούς μας;».
Όπως είπε ο Καλλίμαχος «Το σίδερο άρχισε να κοκκινίζει στη φωτιά. Σε λίγο θα ’ναι έτοιμο να φορμαριστεί. Χρειάζεται τον μάστορα του, τον σιδηρουργό, τη Δωδεκανησιακή οργάνωση».
Η Πρώτη Συνεδρίαση
Η πρώτη συνεδρίαση έγινε στις 29 Μαρτίου στο υπόγειο ενός εστιατορίου της 8ης Λεωφόρου της Νέας Υόρκης υπό την προεδρία του Αθανασιάδη. Παρέστησαν: Δημήτρης Πολυχρονιάδης (Νίσυρος), Δημήτρης Στρίκης (Νίσυρος), Ιωάννης Οικονομίδης (Νίσυρος), Ιωάννης Κοριτσίδης (Νίσυρος), Νικόλαος Μανούσης (Κως), Νικήτας Χατζηνικήτας (Κως), Μιχαήλ Μακρής (Κάρπαθος), Νίκος Καπετανάκης (Κάρπαθος), Νικόλαος Ιωαννίδης (Ρόδος), Μανώλης Αθανασιάδης (Ρόδος), Σωτήρης Σωτηράκης (Καστελόριζο), Γεώργιος Σκυλάς και Γεώργιος Περίδης.
Εκτός αυτών στις επόμενες συνεδριάσεις παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων και οι εξής: Αθανάσιος Ξυνιδής (Σύμη), αδελφοί Νικόλαος και Δημήτριος Παναγιώτου (Κάρπαθος), Δημήτρης Παύλου (Ρόδος), Ευάγγελος Κωνσταντινίδης (Κως), Κώστας Πασαρής (Καστελόριζο), Γεώργιος Κοντεμανώλης (Νίσυρος), Γεώργιος Καζαβής (Νίσυρος), Σταθάκος, Παναγίδης, Νικόλαος Διακανδρέας, Γεργατσούλης (Κάρπαθος) και Πολυχρόνης Παπαδάκης (Κάρπαθος).
Στην συνεδρίαση της 17ης Απριλίου εξελέγη το Διοικητικό Συμβούλιο της Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής: Μανώλης Αθανασιάδης πρόεδρος, Μιχαήλ Μακρής και Νικήτας Χατζηνικήτας αντιπρόεδροι, Πολυχρόνης Παπαδάκης ταμίας, Δημήτρης Στρίκης γραμματέας και σύμβουλοι Νικόλαος Μανούσης, Δημήτρης Πολυχρονιάδης, Νικόλαος Ιωαννίδης, Γεώργιος Σκυλάς, Ιωάννης Κοριτσίδης, Γεώργιος Κοντεμανώλης, Νικόλαος Διακανδρέου και Ιωάννης Οικονομίδης, με Εκτελεστική Επιτροπή τους Μανώλη Αθανασιάδη, Μιχαήλ Μακρή και Νικόλαο Μανούση.
Στις 19 Απριλίου, η ΓΣ αποφάσισε την οργάνωση συλλαλητηρίου και ψήφισε καταστατικό με Ύπατη Στοά και Τμήματα σε άλλες πόλεις, με μια σημαντική διαφορά: η ΔΝΑ εθεωρείτο οργάνωση μυστική, όπως η Φιλική Εταιρεία, με όρκους, συνθήματα, ψευδώνυμα, κλπ. Δεν άργησε όμως να τα καταργήσει όταν έγινε γνωστό ότι το Ιταλικό Προξενείο στη Νέα Υόρκη είχε πλήρη κατάλογο των μελών της και απειλούσε αντίποινα εναντίον των συγγενών που έμειναν στα νησιά.
Με αυτές τις συνθήκες και παρά την νομική της υπόσταση η ΔΝΑ μετετράπη σε επαναστατικό κομιτάτο και σύνταξε νέο καταστατικό μιας σελίδα. Σύμφωνα με το οποίο: «Σκοπός της ΔΝΑ είναι η απελευθερωτική προπαγάνδα υπέρ της Δωδεκανήσου, δια της εκδόσεως μηνιαίου Δελτίου προς διαφώτιση του αμερικανικού κοινού, δια των δημοσιευμάτων στο Ελληνόφωνο και αμερικανικό τύπο ή δια κάθε άλλου μέσου ….». Με την ΔΝΑ συνεργάζονταν και άλλοι Δωδεκανήσιοι που έμεναν και σε άλλες πόλεις της Αμερικής.
Ο «Δωδεκανήσιος»
Με την νέα σύνθεση η ΔΝΑ έπαψε να είναι πολυφωνική, αλλά διατήρησε τις δημοκρατικές διαδικασίες και προχώρησε ένθερμα και αποφασιστικά στην πραγματοποίηση του σκοπού: να διαφωτίσει την αμερικανική κοινή γνώμη με κάθε μέσο και ιδιαίτερα με το μηνιαίο Δελτίο «Δωδεκανήσιος», που έκαμε την πρώτη του εμφάνιση τον Οκτώβριο του 1934 με τον ακόλουθο χαιρετισμό:
«Κατερχόμενος ο ‘Δωδεκανήσιος’ στην κονίστρα του Δωδεκανησιακού αγώνα, απευθύνει αδελφικό χαιρετισμό προς τους απανταχού αγωνιστές του Δωδεκανησιακού αγώνα. Ελπίζει, ότι θα έχει παρά το πλευρό του όλους τους Δωδεκανησίους πατριώτες στις προσπάθειες του δια την ανατολή μιας καλλίτερης αύριο εις την δυστυχή πατρίδα μας και συμπαραστάτες όλους τους Πανέλληνες οι οποίοι πιστεύουν ότι η Δωδεκάνησος ήταν, είναι και πρέπει να παραμείνει Ελληνική».
Ο «Δωδεκανήσιος» εκδιδόταν ελληνικά και αγγλικά για μια δεκαετία, παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που αντιμετώπιζε. Εκδιδόταν με μεγάλες θυσίες των μελών της Διοικητικής Επιτροπής, που ήταν βιοπαλαιστές, μέχρι που ήλθαν να βοηθήσουν οικονομικά οι Δωδεκανησιακοί σύλλογοι και ιδιώτες. Ο «Δωδεκανήσιος» κράτησε αταλάντευτη γραμμή και ουδέποτε μείωσε την μαχητικότητά του. Εξέθετε, επέκρινε, κατέκρινε και στιγμάτιζε τη φασιστική πολιτική και αδιάλειπτα διακήρυττε την ελληνικότητα των νησιών.
Με την βελτίωση των οικονομικών της η ΔΝΑ διεύρυνε περισσότερο τη δράση της με Public relations. Με φυλλάδια στην αγγλική γλώσσα, επιστολές, υπομνήματα και προσωπικές επαφές, η ΔΝΑ κατόρθωσε να δημιουργήσει φιλοδωδεκανησιακό ρεύμα ανάμεσα στο αμερικανικό κοινό και ιδιαίτερα στο Κογκρέσο. Φιλοδωδεκανήσιοι αμερικανοί διανοούμενοι και πολιτικοί δημοσίευσαν άρθρα ή πραγματοποιούσαν ραδιοφωνικές ομιλίες υποστηρίζοντας την αδιαπραγμάτευτη ελληνικότητα των νησιών και την ένωσης τους με την Ελλάδα.
Το Συλλαλητήριο
Στις 3 Φεβρουαρίου 1935 η ΔΝΑ οργάνωσε στο Palm Gardens της Νέας Υόρκης ογκώδες συλλαλητήριο με τη συνεργασία πολλών ελληνοαμερικανικών, αλλά και δεκάδων ξένων αντιφασιστικών οργανώσεων καθώς και τη συμμετοχή διακεκριμένων αμερικανών διανοουμένων. Ο αμερικανικός τύπος ασχολήθηκε με το συλλαλητήριο και έδωσε μεγάλη δημοσιότητα στις αγριότητες των φασιστών στα Δωδεκάνησα. Στο συλλαλητήριο πήραν μέρος πάνω από 5.000 άτομα, υιοθετήθηκε ψήφισμα το οποίο στάλθηκε στο Κογκρέσο, στην Κοινωνία των Εθνών, στους ηγέτες Αμερικής, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας και στις εφημερίδες.
Μεγαλύτερο αντίκτυπο ακόμη είχε εκδήλωση της 30ης Νοεμβρίου 1940 στο ξενοδοχείο Great Northern Hotel της Νέας Υόρκης, με την συμπαράσταση ελληνοαμερικανών, αμερικανικών και αντιφασιστικών οργανώσεων, καθώς και την υλική συμβολή των Κασίων εφοπλιστών Μανώλη Κουλουκουντή, Αντώνη Παπαδάκη και Νικολάου Μαυρή. Στην συνεστίαση προσήλθαν 600 Δωδεκανήσιοι, άλλοι ομογενείς και αρκετοί βουλευτές, γερουσιαστές, καθηγητές πανεπιστημίων και άλλοι διανοούμενοι. Επίσης παραβρέθηκαν εκπρόσωποι Γαλλικών, Τσεχοσλοβακικών, Πολωνικών, Ιταλικών, όπως η οργάνωσης Mazzini Society, και άλλων αντιφασιστικών οργανώσεων.
Επειδή η ΔΝΑ ιδρύθηκε με μοναδικό σκοπό, την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου και την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα, το λάβαρο της ήταν μαύρο και συμβόλιζε την σκλαβιά των νησιών. Έτσι, μετά την απελευθέρωση και την ενσωμάτωση, οι τότε διοικούντες έκριναν ότι έπρεπε να υποσταλεί το μαύρο λάβαρο και, η οργάνωση με τους αγώνες και την δράση της, να περάσει στην ιστορία, η οποία –στο μέλλον- θα της απέδιδε τα εύσημα που της αναλογούσαν.
Αναδιοργάνωση
Όμως, το 1972, μετά την αναδιοργάνωση της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας, “ξεφύτρωσε” και επανιδρύθηκε η Δωδεκανησιακή Νεολαία που συνεργάζεται με την Ομοσπονδία και ασχολείται με πολιτιστικά θέματα και εθνικά προβλήματα. Η Δωδεκανησιακή Νεολαία αποτελεί το φυτώριο των αυριανών στελεχών της Ομοσπονδίας και των τοπικών Δωδεκανησιακών συλλόγων.
Σημείωση: Πριν ιδρυθεί η Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής ιδρύθηκαν οι Δωδεκανησιακές Νεολαίες Αθηνών και Αιγύπτου, που όλες μαζί έγιναν γνωστές ως τα τρία ΑΑΑ (Αθηνών, Αιγύπτου, Αμερικής).
Dodecanese Youth of America pioneer for the liberation of the Dodecanese
By Manolis Cassotis
From 1918 to 1929, some vigorous efforts were made in America for the liberation of the Dodecanese, but by 1929, due to the economic crisis that arose, the struggle was almost dead. But at the beginning of 1934, while everything was quieting down, Manolis S. Athanasiadis, a student at Columbia University from Rhodes and later a professor at the same University, appeared in the journalistic field. With a series of articles in “Atlantis” and “National Herald” the foundations of a new organization were laid which was determined to fight until the realization of the final goal. In a preliminary meeting, Athanasiadis, Nicholas Manousis and Dimetrius Strikis discussed the establishment of a Pan-Dodecanese organization, and invited Dodecanese leaders to a meeting on March 29.
“Atlantis” and “National Herald”
Two months earlier, Athanasiadis met with the directors of the National Herald, Dimitrius Callimachus, and Atlantis, Vladimir Konstantinidis, and they urged Athanasiadis to undertake a concerted press campaign to establish a national Dodecanese organization and continued enlightenment because the Greek government was struggling to do so for diplomatic reasons. Because Callimachus was a fanatical “Venizelic” and Constantinides a “Royalist”, Callimachus, magnanimous, accepted Constantinides’ proposal to conduct the campaign through Atlantis, because the Dodecanese were under the mistaken impression that only Venizelos and his followers were interested in the Islands.
Athanasiadis submitted an oral report of the conversation and plans to the Consul General of Greece, Nicholas Tseperis. Following a relevant report to Ambassador Charalambos Simopoulos, Tseperis advised Athanasiadis, in the press campaign and in general at any other event, to avoid any reference to the Greek authorities.
Press campaign
The first article was published on February 16, 1934 and referred to the history of the occupation of the islands, the speech of General Amelio and his promises, and the various Treaties. It concluded with the basic purpose of the urgent need to unite the Dodecanese organizations into a Confederation for systematic struggle.
The second article, dated February 23, was of an emotional nature. All Dodecanese feel the same pain, have the same longing, the same thoughts about their enslaved homeland. He spoke about the danger of the Italization of the Dodecanese and concluded: “… the dream will be extinguished, the hopes will be lost while we are inactive, while we are not willing to serve our purpose effectively and systematically with actions”.
The third article, dated February 23, expressed the firm belief that only with strong organization could we act effectively on international public opinion.
The fourth article, dated March 4, talked about Italian propaganda, and submitted a series of questions and suggestions for dealing with it.
The last two articles, dated March 10 and 16, expressed the belief that the Dodecanese were able to create a powerful organization that would lead the struggle for the liberation of the islands. The last article said that “if the brothers who live on the islands under the heavy yoke of slavery can defy threats and express their indignation, how can we who live in a free country remain inactive and let it be believed that our Greek soul refuses to sympathize and help our suffering brothers?”
As Callimachus said “the Iron began to redden in the fire. In a little while it will be ready to be shaped. It needs his master, the blacksmith, the Dodecanese organization.”
The first meeting
The first meeting took place on March 29 in the basement of a New York 8th Avenue restaurant chaired by Athanasiadis. Attended: Dimitrius Polychroniadis (Nisyros), Dimitrius Strikis (Nisyros), John Economidis (Nisyros), John Koritsidis (Nisyros), Nicholas Manousis (Kos), Nikitas Hatjinikitas (Kos), Michael Makris (Karpathos), Nick Kapetanakis (Karpathos), Nicholas Ioannidis (Rhodes), Manolis Athanasiadis (Rhodes), Sotiris Sotirakis (Kastelorizo), George Skylas and George Perides.
In addition to these, the following attended the next meetings, among others: Athanasios Xynidis (Symi), brothers Nicholas and Dimitrius Panagiotou (Karpathos), Dimitrius Pavlou (Rhodes), Evangelos Konstantinidis (Kos), Kostas Pasaris (Kastelorizo), George Kondemanolis (Nisyros), George Kazavis (Nisyros), Stathakos, Panagidis, Nikolaos Diakandreas, Gergatsoulis (Karpathos) and Polychronis Papadakis (Karpathos).
At the meeting of April 17, the Board of Directors of the Dodecanesian Youth of America was elected: Manolis Athanasiadis president, Michael Makris and Nikitas Hatjinikitas vice presidents, Polychronis Papadakis treasurer, Dimitris Strikis secretary and advisors Nicholaos Manousis, Dimitrius Polychroniadis, Nicholas Ioannidis, George Skylas, John Koritsidis, George Kondemanolis, Nicholas Diakandreou and John Economidis, with the Executive Committee of Manolis Athanasiadis, Michael Makris and Nicholas Manousis.
On April 19, the General Assembly decided to organize a rally and voted for a charter with a Supreme Lodge and Chapters in other cities, with one important difference: the DNA (Dodecanese Youth Organization) was considered a secret organization, like the Friendly Society, with oaths, slogans, nicknames, etc. But it did not take long to abolish them when it became known that the Italian Consulate in New York had a complete list of its members and threatened reprisals against the relatives who remained on the islands.
With these conditions and despite its legal status, DNA turned into a revolutionary committee and drew up a new one-page charter. According to which: “The purpose of DNA is the liberating propaganda in favor of the Dodecanese, through the publication of a monthly Bulletin to enlighten the American public, through publications in the Greek-speaking and American press or through any other means…”. Other Dodecanese who lived in other cities of America also cooperated with DNA.
The “Dodekanisios“
With the new organization DNA ceased to be polyphonic, but acted democratically and proceeded fervently and decisively to realize the goal: to enlighten the American public opinion by any means and especially with the monthly Bulletin “Dodekanisios”, which made its first appearance in October 1934 with the following salutation:
“‘Dodekanisios’” descending in the arena of the Dodecanese bout, addresses a fraternal greeting to the everywhere fighters of the Dodecanese struggle. Hopes that will have by his side all the Dodecanese patriots in his efforts for the dawn of a better tomorrow in our unhappy homeland and supporters of all Pan-Hellenics who believe that the Dodecanese was, is and must remain Greek”.
“Dodecanisios” was published in Greek and English for a decade, despite the difficult financial conditions it faced. It was issued with great sacrifices by the members of the Administrative Committee, who were economically struggling, until the Dodecanese associations and individuals came to help financially. “Dodecanisios” kept an unshakable line and never reduced his militancy, exposing, criticizing and stigmatizing the fascist policy and continuously proclaimed the Greekness of the islands.
With the improvement of its finances, DNA expanded more its action with Public relations. With pamphlets in the English language, letters, memoranda and personal contacts, DNA managed to create a pro-Dodecanese current among the American public and especially in Congress. Pro-Dodecanese American intellectuals and politicians published articles or made radio speeches advocating the indisputable Greekness of the islands and their union with Greece.
The Rally
On February 3, 1935, DNA organized a massive rally in Palm Gardens, New York, with the cooperation of many Greek American, but also dozens of foreign anti-fascist organizations, as well as the participation of distinguished American intellectuals. The American press covered the rally and gave great publicity to the atrocities of the fascists in the Dodecanese. Over 5,000 people took part in the rally, a resolution was adopted which was sent to Congress, the League of Nations, the leaders of America, England, France and Russia and the newspapers.
An event on November 30, 1940 at the Great Northern Hotel in New York had an even greater impact, with the support of Greek-American, American and anti-fascist organizations, as well as the material contribution of the Kasian shipowners Manolis Kouloukountis, Anthony Papadakis and Nicholas Mavris. The meeting was attended by 600 Dodecanesians, other Greek Americans and several congressmen, senators, university professors and other intellectuals, also representatives of French, Czechoslovak, Polish, Italian, such as the Mazzini Society, and other anti-fascist organizations.
Because DNA was founded with a single purpose, the liberation of the Dodecanese and its integration into Greece, its banner was black and symbolized the slavery of the islands. Thus, after the liberation and integration, its administrators at the time decided that the black banner should be lowered and the organization with its struggles and action should go down in history, which – in the future – would give it the credit it deserves.
Reorganization
However, in 1972, after the reorganization of the Dodecanese Federation, the Dodecanese Youth “sprung up” and was re-established, cooperating with the Federation and dealing with cultural issues and national problems. The Dodecanese Youth is the nursery of tomorrow’s executives of the Federation and the local Dodecanese societies.
Note: Before the Dodecanese Youth of America was founded, the Dodecanese Youth of Athens and Egypt were founded, which together became known as the three AAAs {Athens, Egypt (in Greek), America}.
