ΧΙΟΣ: Επίκαιρη όσο ποτέ ήταν η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, κ. Ελπιδοφόρου στην τελετή αναγόρευσής του ως επιτίμου Διδάκτορα της Σχολής Επιστημών Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, καθώς αναφέρθηκε στον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην αντιμετώπιση των κρίσεων.
Η αναγόρευσή του έλαβε χώρα το πρωί της Δευτέρας, 5 Σεπτεμβρίου 2022, στο κατάμεστο από κόσμο αμφιθέατρο «Γιάννης Καράλης» της Πανεπιστημιακής Μονάδας της Χίου, το οποίο έχει ως ευεργέτες μεταξύ άλλων τα Ηνωμένα Χιακά Σωματεία Αμερικής και Καναδά καθώς επίσης και την Χιακή Ομοσπονδία.
Στην τελετή παρέστησαν ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης, ο οποίος εκπροσώπησε την Κυβέρνηση, ο Περιφερειάρχης Κώστας Μουτζούρης με τη σύζυγό του Δήμητρα, πλήθος αντιπεριφερειαρχών, δεκάδες μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και πολλοί ομογενείς.
Η Πρύτανης του Πανεπιστήμιου Χρυσή Βιτσιλάκη, αποκάλυψε ότι η ιδέα για την εν λόγω αναγόρευση προέκυψε προ ενός έτους μετά την ιστορική επίσκεψη του κ. Ελπιδοφόρου στην Χίο και ανέφερε τους λόγους για τους οποίους η εκλογή του ήταν μια τυπική διαδικασία εφόσον ο τιμώμενος αποτελεί μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας καθώς μεταξύ άλλων έχει διατελέσει και καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.
https://www.youtube.com/embed/TAmemtF6Pic Στην ζωή, το έργο και τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, αναφέρθηκε ο μέχρι πρότινος πρόεδρος του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων καθηγητής Γιώργος Χριστοφάκης, επισημαίνοντας τις ρίζες του Αρχιεπισκόπου από το Βίκι.
Ακολούθησε η τελετή ένδυσης με την τήβεννο του Πανεπιστημίου Αιγαίου ενώ του επίδοσης του διπλώματος του επίτιμου διδάκτορα. Πρόκειται για την ανώτατη διάκριση που μπορεί να απονέμουν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της γενέτειρες σε εξέχουσες προσωπικότητες και το εν λόγω ήταν το τρίτο κατά σειρά που απένειμε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Η ομιλία
Η ομιλία του κ. Ελπιδοφόρου εστιάστηκε στις κρίσεις τις οποίες κλήθηκε στο πρόσφατο παρελθόν να αντιμετωπίσει με επιτυχία το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο κ. Βαρθολομαίος ως ο μακροβιότερος Οικουμενικός Πατριάρχης όλων των εποχών.
Αναφερόμενος στην πρόσφατη διαχείριση της κρίσης της πυρκαγιάς στο Γηροκοµείο του Μπαλουκλή στην Κωνσταντινούπολη, τόνισε ότι σε ελάχιστο χρόνο βρέθηκαν τρόποι µεταφοράς των τροφίµων σε ασφαλή σηµεία και συγκεντρώθηκαν χρήµατα για την ανακατασκευή του. Μόνο η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αµερικής συγκέντρωσε σε διάστηµα λίγων µόλις ηµερών περισσότερα από τριακόσιες πενήντα χιλιάδες δολλάρια από ορθοδόξους και µη της Αµερικής.
Αναφερόμενος στην προστασία του περιβάλλοντος τόνισε ότι «Μια εξωγενής σηµαντικότατη κρίση που πρώτος ανέδειξε θεολογικά ο Οικουµενικός µας Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολοµαίος είναι το σύγχρονο οικολογικό ζήτηµα.
«Η διαχείριση αυτής της κρίσεως αποτελεί ένα ζητούµενο από την παγκόσµια κοινότητα, αλλά προτάσεις σεβασµού του περιβάλλοντος και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώµης έχουν αναπτυχθεί εδώ και αρκετές δεκαετίες από το Οικουµενικό Πατριαρχείο µε την αξιοποίηση της ορθόδοξης θεολογίας και διδασκαλίας για τη δηµιουργία του Θεού,όχι µόνο των χριστιανών αλλά και όλων των θρησκευµάτων, δηµιουργώντας µια πολύτιµη στρατηγική της θεωρητικής αντιµετώπισης του σύγχρονου αυτού προβλήµατος για την ανθρωπότητα».
Εκτενή αναφορά έκανε στην αντιμετώπιση της κρίσης στην Εκκλησία της Κύπρου, της Βουλγαρίας, καθώς επίσης και στην απόφαση για την παροχή της Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία και στην πρόσφατη κρίση με την Ρωσική Εκκλησία.
Πραθέτουμε το πλήρες κείμενο της αναφοράς του στην Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας και την στάση της Ρωσίας:
«Θα ήθελα, όµως, να αναφερθώ και στο ζήτηµα της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Όπως γνωρίζετε, το εκκλησιαστικό σκηνικό στην Ουκρανία αµέσως µετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν εξαιρετικά σύνθετο και εκρηκτικό µε την ύπαρξη αλληλοσυγκρουόµενων και αλληλοκατηγορούµενων δικαιοδοσιών.
Η δικαιοδοσιακή αυτή πολυδιάσπαση συνδεόταν σε µεγάλο βαθµό και µε τα ιδεολογικά ρεύµατα εντός της ουκρανικής κοινωνίας σχετικά µε τον γεωπολιτικό προσανατολισµό της χώρας.
Ο Οικουµενικός Θρόνος επιχείρησε να επιλύσει το ουκρανικό πρόβληµα σε συνεργασία µε το Πατριαρχείο Μόσχας, το οποίο συστηµατικά κωλυσιεργούσε, ανέβαλε, υποβάθµιζε και τελικά διέκοψε τις προσπάθειες επίλυσης.
Στο µεταξύ, το Οικουµενικό Πατριαρχείο συντονίζοντας τις προετοιµασίες για τη σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, οι οποίες βρίσκονταν πλέον στην τελική ευθεία, απέφευγε να έρθει σε ανοικτή ρήξη µε την Εκκλησία της Ρωσίας.
Μετά, όµως, την ανειλικρινή στάση της Μόσχας απέναντι στη Σύνοδο, στην οποία δεν προσήλθε κυριολεκτικά την τελευταία στιγµή, το Οικουµενικό Πατριαρχείο δροµολόγησε τις διαδικασίες για την επίλυση του χρονίζοντος ουκρανικού εκκλησιαστικού προβλήµατος, αποδεχόµενο µάλιστα και σχετική έκκληση από την πολιτική ηγεσία της χώρας.
Συγκάλεσε Ενωτική Σύνοδο στο Κίεβο στις 15 Δεκεµβρίου 2018, προσκαλώντας το σύνολο των εν Ουκρανία ορθοδόξων Ιεραρχών, η οποία προχώρησε στην εκλογή του από Περεγιασλάβ και Μπελάια Τσερκώφ Επιφανίου ως πρώτου Προκαθηµένου της νεοσύστατης αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Στον νεοεκλεγέντα Μητροπολίτη Κιέβου Επιφάνιο παρέδωσε ο Οικουµενικός Πατριάρχης Βαρθολοµαίος τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόµο της αυτοκεφαλίας στο Φανάρι στις 6 Ιανουαρίου 2019.
Το Πατριαρχείο της Μόσχας, ως γνωστόν, σήµερα έχει διακόψει την εκκλησιαστική και διοικητική κοινωνία του τόσο µε το Οικουµενικό Πατριαρχείο όσο και µε τις Εκκλησίες Αλεξανδρείας, Κύπρου και Ελλάδος, οι οποίες αναγνώρισαν την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Το Φανάρι και οι υπόλοιπες τρεις Εκκλησίες δεν ακολούθησαν τη Μόσχα στον παραλογισµό της ακοινωνησίας, αλλά εξακολουθούν να µνηµονεύουν κανονικά τον Πατριάρχη Κύριλλο.
Η Εκκλησία της Ρωσίας σήµερα βρίσκεται αποµονωµένη εντός της ορθόδοξης οικογένειας, δέχεται την οµοβροντία των πυρών της διεθνούς κοινής γνώµης για τη στάση της απέναντι στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και κάνει συνεχή λάθη τακτικής, όπως, επί παραδείγµατι, η αντικανονική εισπήδησή της στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην Αφρική. Η ηγεσία του Πατριαρχείου της Μόσχας οφείλει να επανεκτιµήσει την κατάσταση, να αξιολογήσει τη νέα πραγµατικότητα που έχει αναδυθεί, να εγκαταλείψει τις φαντασιώσεις περί «ρωσικού κόσµου», να σεβαστεί την κανονική τάξη και να ευθυγραµµιστεί µε την ορθόδοξη εκκλησιολογία.
Ολοκληρώνοντας την οµιλία µου, θα ήθελα να υπογραµµίσω δύο σηµεία, τα οποία κατά την ταπεινή µου γνώµη είναι κεφαλαιώδους σηµασίας:
α) Η διαχείριση εκκλησιαστικών κρίσεων δεν είναι µια εύκολη υπόθεση, καθώς παράλληλα µε την εκκλησιαστική διάσταση συνυπάρχουν συχνά και πολιτικές σκοπιµότητες, εθνοφυλετικά προστάγµατα, γεωστρατηγικές ισορροπίες και ποικίλα συµφέροντα και επιδιώξεις.
Ως εκ τούτου, απαιτούνται λεπτοί χειρισµοί, οι οποίοι αφενός θα εµπνέονται και θα θεµελιώνονται στην ορθόδοξη παράδοση και εκκλησιολογία και αφετέρου θα σέβονται τις ιδιαιτερότητες της εκάστοτε περίπτωσης µε γνώση βαθειά των συµπλεκοµένων ποικίλων συµφερόντων.
β) Κοµβικό ρόλο στη διαχείριση των κρίσεων είτε αυτές προέρχονται από εξωτερικούς παράγοντες, είτε οι αιτίες είναι ενδογενείς, διαδραµατίζει ο συνοδικός θεσµός. Η συνοδικότητα δεν αποτελεί ένα ακόµη χαρακτηριστικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά την ίδια την ταυτότητά της.
Η Εκκλησία είναι «συνόδου ὄνοµα» στα κείµενα της παράδοσής µας και όλη η εκκλησιαστική ζωή είναι διαρθρωµένη συνοδικά. Η διαλεκτική του Πρώτου και της Συνόδου που επιτρέπει την αποτελεσµατική και ακώλυτη λειτουργία του θεσµού, η ισότητα των Επισκόπων που κοµίζουν εν Συνόδω την εµπειρία του εκκλησιαστικού σώµατος, το οποίο διακονούν και η “τῶν πλειόνων ψῆφος” που κρατεί κατά τη λήψη των αποφάσεων αποτελούν τους τρεις θεµελιώδεις άξονες που δίνουν τη δυνατότητα στη Σύνοδο να εντοπίζει έγκαιρα, να αποτιµά σφαιρικά και να διαχειρίζεται αποτελεσµατικά κρίσεις και προβλήµατα που ταλανίζουν το εκκλησιαστικό σώµα.
Για να το συνοψίσω µε σύγχρονους όρους, η διαχείριση κρίσεων στο Φανάρι βασίζεται στην έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση, στην ακριβή ανάλυση όλων των παραµέτρων, και τέλος στη συλλογική (συνοδική) αξιολόγηση των παραπάνω και τη λήψη της τελικής απόφασης, το βάρος και η ευθύνη της εκτελέσεως της οποίας βαρύνει πάντοτε τον πρώτο, ο οποίος κρίνεται µε τον τρόπο αυτό ιστορικά για την ποιότητα των ηγετικών του χαρακτηριστικών. 38 Έτσι έζησα και εξακολουθώ να βιώνω προσωπικά την διαχείριση κρίσεων στον υπερχιλιετή θεσµό του Οικουµενικού Πατριαρχείου, κατά την υπερτριακονταετή ευκλεή πατριαρχία Βαρθολοµαίου του Α΄», κατέληξε ο κ. Ελπιδοφόρος.
Η εκδήλωση έκλεισε με τα τραγούδια με παραδοσιακά όργανα που ερμήνευσαν οι μαθητές του Μουσικού Σχολείου Χίου.
Αμέσως μετά παρατέθηκε γεύμα προς τιμή του επιτίμου Διδάκτορα της Σχολής, κ. Ελπιδοφόρου και των εκπροσώπων της Ομογένειας.
