Γράφει ο Κώστας Βέργος *
Ιστορίες προσωπικές που διασταυρώνονται με την ιστορία του κόσμου είναι το πολυ-μεταφρασμένο και βραβευμένο με EMMY βιβλίο «Κάτι Όμορφο Συνέβη» (Something Beautiful Happened) της Ελληνοαμερικανίδας, Ερεικουσιώτισσας Υβέτ Μάνεσσις Κόρπορον.
Μια ανθρώπινη ιστορία της Ερείκουσας και των Εβραίων της Κέρκυρας, στην διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, δίπλα σε μια ιστορία μίσους και φόνου στην Αμερική, 7 δεκαετίες μετά. Η διάσωση μιας οικογένειας Εβραίων και το καλό που μπορεί πάντα να στέκεται θαρραλέα όρθιο μπροστά στο κακό.
Η δολοφονία αγαπημένων προσώπων, το 2014, από το χέρι νεο-ναζί. Οι ταπεινοί όσο και περήφανοι άνθρωποι στην μικροσκοπική ιδιαίτερη πατρίδα εκείνα τα μαύρα χρόνια και οι διηγήσεις της γιαγιάς, χρόνια μετά γύρω από το τραπέζι, στην Νέα Υόρκη, και η συνάντηση όλων αυτών με μια «ιστορική» ιστορία, την Εβραϊκή κοινότητα (των 2000 ψυχών) της Κέρκυρας, που θα αφανιζόταν «τελικά» στο Άουσβιτς.
Ξεκίνησε την έρευνά της η Υβέτ στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος και τον πέριξ κήπο των «Δικαίων των Εθνών», στα Ιεροσόλυμα, για να βρει εκείνη την Εβραϊκή οικογένεια. Και την βρήκε στις 10 Απριλίου 2014. Τρείς μέρες μετά, η Υβέτ θα δεχθεί ένα τηλεφώνημα. Ο 14χρονος ανεψιός της και ο θείος της δολοφονούντο από έναν που φώναζε Χάιλ Χίτλερ. Μέλος της Κου-Κλουξ-Κλαν, ο δολοφόνος, οπαδός της λευκής ανωτερότητας, που πριν πεθάνει ήθελε να σκοτώσει Εβραίους. Η Υβέτ, που μεγάλωνε τα παιδιά της με την γενναία ιστορία της γιαγιάς, έπρεπε τώρα να εξηγήσει πώς ένας Ναζί δολοφόνησε τον εξάδελφό τους στην νέα τους πατρίδα.
Δύο Χριστιανοί, πηγαίνοντας στην Εβραϊκή κοινότητα για ένα παιδικό διαγωνισμό τραγουδιού, δολοφονήθηκαν βγαίνοντας από το αυτοκίνητο. Πώς συνέβη αυτό; Δεν υπάρχουν απαντήσεις. Μόνο αφηγήσεις. Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει το μίσος, τον ρατσισμό, την λευκή ανωτερότητα, μας λέει η συγγραφέας. Πώς να καταλάβεις το Ολοκαύτωμα;
Ως έμπειρη δημοσιογράφος που είναι, η Υβέτ έπρεπε να ασκήσει τις αφηγηματικές της ικανότητες, να δείξει ότι «δεν πρέπει να αφήσουμε το μίσος να έχει τον τελευταίο λόγο». Στο βιβλίο της, η μόνη αναφορά στον δολοφόνο είναι η κατάθεση της μητέρας και κόρης των δολοφονηθέντων. Κοίταξε στα μάτια τον δολοφόνο και του είπε: «Σε λυπάμαι γιατί ποτέ δεν ένιωσες μια μέρα αγάπης στη ζωή σου.»
Ο Εβραίος Σάββας (που πέθανε λίγο πριν την απελευθέρωση) είχε πάρει, στην Ερείκουσα, μαζί με τα τρία παιδιά του, την Ρόζα. Η Ρόζα ήταν το παιδί μιας οικογένειας που ξεκληρίσθηκε από τους Ναζί. Η Ρόζα πήγε στο Ισραήλ με μια κόρη του Σάββα, την Σπέρα. Έψαξε η Υβέτ αυτά τα χρόνια την Ρόζα, την Σπέρα και τα άλλα κορίτσια. Η Ρόζα απέκτησε δύο γιούς, τους οποίους η Υβέτ συνάντησε, και είναι πια όλοι μια οικογένεια. Το πρώτο πρόσωπο που βρήκε στο Ισραήλ ήταν η Μισέλ, εγγονή της Σπέρας.
Όταν της τηλεφώνησε η Υβέτ, η Μισέλ δεν καταλάβαινε. Η γιαγιά της Μισέλ δεν μίλησε ποτέ για αυτά. Την ρώτησε η Υβέτ αν ξέρει κάποια Ρόζα και εκείνη είπε ότι η γιαγιά της αγαπούσε πολύ την Ρόζα, αλλά ποτέ δεν έμαθε ποια ήταν η σχέση τους. Η Μισέλ βοήθησε να βρεθεί η οικογένεια της Ρόζας, δηλαδή οι δυο γιοί της και οι τρεις εγγονές της, στο Ισραήλ. Ούτε αυτοί ήξεραν. Η Ρόζα ήταν και παρέμεινε μέχρι τέλους πληγωμένη και σιωπηλή.
Μετά τον πόλεμο, Ρόζα και Σπέρα μπήκαν σε ένα παράνομο πλοίο για την Παλαιστίνη. Από εκεί, οι Βρετανοί τις γύρισαν στη Κύπρο, όπου έμειναν σε στρατόπεδο για 1,5 χρόνο. Η Σπέρα παντρεύτηκε έναν που δεν αγαπούσε και που την χτυπούσε. Μόνο ως οικογένεια θα έμπαινε στο Ισραήλ. Όταν έφθασαν στο Ισραήλ, τους είπαν να μη βλέπουν πίσω, να ξεχάσουν το παρελθόν. Έτσι ποτέ δεν μίλησαν. Πολλοί εξ άλλου εκεί δεν θα τους πίστευαν. Και όταν έφθαναν στο Ισραήλ δεν ήταν καλοδεχούμενοι. Το Ισραήλ ήταν ένα νέο κράτος που πάλευε για την επιβίωσή του. Ήθελε δυνατούς ανθρώπους. Έβλεπαν τους επιζήσαντες και τους έλεγαν: «Πήγατε σαν πρόβατα επί σφαγήν. Χρειαζόμαστε δυνατούς ανθρώπους εδώ να χτίσουμε την χώρα.»
Το 2017 μαζεύτηκαν όλοι, οικογένειες και Εβραϊκές οργανώσεις, στην Ερείκουσα, για να αποδώσουν την τιμή της Ηθικής Γενναιότητας (Moral Courage Award) στην δίκαιη τοπική κοινωνία. Το 2019 στο Τελ-Αβίβ, η Υβέτ, παρουσία του Νίνο, 94, Εβραιο-Κερκυραίου κατοίκου Ισραήλ, επιζήσαντος του Ολοκαυτώματος, παρουσίασε την Εβραϊκή έκδοση του “Κάτι Όμορφο Συνέβη”. Το βιβλίο μπήκε στα σχολεία του Ισραήλ, και η Ερείκουσα, νησί που δεν βρίσκεις στον χάρτη, έγινε Ισραηλινό γραμματόσημο.
- Οικονομολόγος διεθνολόγος (PhD)
[…] Γράφει ο Κώστας Βέργος*, Αναμνήσεις […]