Γράφει ο Nίκος Νικολιδάκης *
Οι Έλληνες μετανάστες στις Η.Π.Α, από τις πρώτες ημέρες της εγκατάστασής τους στη νέα τους πατρίδα, παράλληλα με την αναζήτηση του αμερικανικού ονείρου, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να διατηρήσουν κάθε εθνικό και πολιτιστικό στοιχείο της ελληνικής τους καταγωγής και ταυτότητας.
Με πολυποίκιλες εκδηλώσεις των εθνικοτοπικών σωματείων, με σχολικές γιορτές κατά τις εθνικές επετείους, με ετήσιους χορούς των συλλόγων, σωματείων, οργανισμών κ.λ.π., αλλά κυρίως με τις εθνικές παρελάσεις για την επέτειο της 25ης Μαρτίου. ο απόδημος ελληνισμός επεδίωξε να επιτύχει τη διατήρηση των εθνικών και πολιτιστικών στοιχείων της εθνικής του ταυτότητας.
Έτσι, σε ετήσια βάση ο ελληνισμός που είναι συγκεντρωμένος στις μεγαλουπόλεις της Νέας Υόρκης, του Σικάγου, της Φιλαδέλφειας, της Βοστώνης, αλλά και σε άλλες μικρότερες, διοργανώνει παρελάσεις κατά την ημέρα της εθνικής επετείου.
Η πλέον γνωστή παρέλαση παναμερικανικά, αλλά και σε μεγάλο βαθμό γνωστή τις πέντε τελευταίες δεκαετίες και στην Ελλάδα, αφού προβάλλεται απευθείας από την ελληνική τηλεόραση, είναι η ομογενειακή παρέλαση της Νέας Υόρκης, η οποία τα τελευταία 85 χρόνια έχει αναδειχθεί σε κορυφαία εκδήλωση εθνικής υπερηφάνειας, ομοψυχίας και εθνικής ανάτασης του ομογενειακού πληθυσμού.
Ταυτόχρονα, η μεγαλειώδης αυτή για τον απόδημο ελληνισμό εκδήλωση, αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία προβολής με έναν μοναδικό τρόπο του δυναμικού στοιχείου του Ελληνισμού της ευρύτερης περιοχής της Νέας Υόρκης.
Η παρέλαση αυτή, όπως άλλωστε προκύπτει από ένα πλούσιο έντυπο ιστορικό υλικό, αποτελεί όχι μόνο το εφαλτήριο έκφρασης του δυναμισμού της ομογένειας, αλλά ταυτόχρονα και την κολυμβήθρα αναβαπτισμού της εθνικής συνείδησης και εθνικής ταυτότητας των ομογενών.
Βασικός και κυρίαρχος πάντως στόχος της παρέλασης – μολονότι είναι ο μόνος που δεν ανακοινώνεται ως τέτοιος – είναι η προβολή της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ισχύος της ομογένειας και οι δυνατότητες παρέμβασής της σε πολιτικό και κυβερνητικό επίπεδο στη χώρα διαμονής την Αμερική αλλά και στη γενέτειρα.
Δεν είναι, επομένως, τυχαίο το ότι, στα 85 χρόνια επίσημης διεξαγωγής της εθνικής – όπως χαρακτηρίζεται – παρέλασης, καταβάλλεται ετησίως μεγάλη προσπάθεια ώστε στο «σώμα» των Grand Marshals και των επισήμων της εξέδρας στην 5η Λεωφόρο, να περιλαμβάνονται ηχηρά ονόματα προσωπικοτήτων από την πολιτική σκηνή εδώ και από την Ελλάδα, αλλά και κυβερνητικών αξιωματούχων.
Βασικό μέτρο επιτυχίας, κάθε φορά της παρέλασης μπορεί να θεωρηθεί η παρουσία τέτοιων προσωπικοτήτων, παρουσία η οποία συνακόλουθα θα προκαλέσει μια μαζική συμμετοχή κόσμου, γεγονός που χαρακτηρίζει την επιτυχία οποιασδήποτε εκδήλωσης ως μεγαλειώδη.
Απόδειξη τούτου είναι το γεγονός – όπως διαβάζουμε στις ομογενειακές αλλά και τις αμερικανικές εφημερίδες – ότι, μεταξύ των υψηλών καλεσμένων που έλαβαν μέρος σε διάφορες παρελάσεις, περιλαμβάνονται προσωπικότητες υψηλού κύρους και συμβολισμού από την γενέτειρα και από τις ΗΠΑ.
Μεταξύ αυτών – σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής – συγκαταλέγονται ο στρατηγός John Daniell (23 Μαρτίου 1941), ο πρίγκηπας Πέτρος και η σύζυγός του πριγκίπισσα Ειρήνη (3 Απριλίου 1948), ο δήμαρχος Ο’Dwyer (25 Μαρτίου1949), ο δήμαρχος της Ν. Υόρκης Vincent Impellitteri (30 Μαρτίου 1952), o στρατηγός Roger Browne (27 Μαρτίου 1955), ο βουλευτής Jacob Javits (31 Μαρτίου 1957), ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, στην παρέλαση της 23ης Απριλίου 1961 και 44 χρόνια αργότερα ο ανιψιός του – επίσης πρωθυπουργός – Κώστας Καραμανλής το 2005, καθώς και πλήθος άλλοι επιφανείς, Αμερικανοί και Ελληνοαμερικανοί πολιτικοί.
Σημαντικό, επίσης, είναι το γεγονός της εκτίμησης και αναγνώρισης του κοινωνικού και πολιτικού – πολιτιστικού κύρους των ταγών της ομογένειας και διοργανωτών της παρέλασης την εποχή εκείνη. Έτσι μόνο μπορεί να εξηγηθεί το ασυνήθιστο και απρόσμενο γεγονός ότι, στις 23 Μαρτίου 1931 η δοξολογία πριν την παρέλαση τελέστηκε στον περίλαμπρο και μεγαλοπρεπή Καθεδρικό ναό St. John, του Μανχάταν, o οποίος παραχωρήθηκε τιμητικά από τον καθολικό Αρχιεπίσκοπο για τον σκοπό αυτό, επειδή δεν είχε ακόμη κτισθεί ο καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας στη Ν. Υόρκη.
Εκείνο πάντως που δεν είναι ευρύτερα γνωστό και που αναδεικνύει την ανάγκη για προβολή της εθνικής υπερηφάνειας από την οποία εμφορείται η ομογένεια διαχρονικά, είναι το γεγονός ότι, μολονότι ως επίσημη χρονολογία πρώτης διοργάνωσης της εθνικής παρέλασης θεωρείται το έτος 1938, εντούτοις παρέλαση στη Νέα Υόρκη έχει πραγματοποιηθεί πριν από 130 χρόνια, το έτος 1893!!
Ενδεχομένως, για την ημέρα αυτή δεν είχε ζητηθεί ειδική άδεια για παρέλαση από την πολιτεία, όπως επιβάλλεται σήμερα για την 5η Λεωφόρο, η ομογένεια, πάντως, για λόγους προβολής της, όπως αναλύθηκαν παραπάνω, ζήτησε και τότε επίσημα – σύμφωνα με το σχετικό επισυναπτόμενο δημοσίευμα των New York Times από το Δήμαρχο της Νέας Υόρκης, να υψωθεί στο Δημαρχείο της πόλης η ελληνική σημαία, για να τιμηθεί και από τον Δήμο της Νέας Υόρκης η εθνική γιορτή των ελαχίστων – 300 περίπου – ομογενών στη Νέα Υόρκη.
Η αλληλογραφία μεταξύ του γραφείου του Δημάρχου της Νέας Υόρκης Thomas Francis Gilroy και του Σόλωνα Βλαστού, προέδρου τότε του σωματείου των ομογενών «Αθηνά» και εκδότη αργότερα της εφημερίδας «Ατλαντίς», είναι αποκαλυπτική και απολαυστική συνάμα, όπως μας τη δίνει το άρθρο των New York Times, στις 6 Απριλίου 1893:
«Ευχαρίστως αποδεχόμεθα την τιμητική σας πρόταση, και θα ήμουν ευτυχής αν μπορούσα να ανταποκριθώ σ’ αυτήν», αναφέρεται στην επιστολή του Δημάρχου Thomas Gilroy προς τον πρόεδρο του σωματείου Σόλωνα Βλαστό, «αλλά σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα δεν είναι δυνατόν να προμηθευθούμε ελληνική σημαία».
Η άμεση απάντηση – ανταπόκριση του Σόλωνα Βλαστού δίνει τη λὐση «Mr. Vlastos at once sent word that he will furnish the flag and it will be dully displayed on the city hall today», διαβάζουμε στους New York Times, οι οποίοι ενημερώνουν παράλληλα τους νεοϋορκέζους να μην εκπλαγούν για ποιο λόγο κυματίζει την 6η Απριλίου1893 (παλαιό ημερολόγιο), η ελληνική σημαία στο Δημαρχείο.
Με τον χαρακτηριστικό τίτλο του άρθρου «Greece’s Independence Day – That is why the Greek Flag is floating over City Hall», εξηγεί για το ασύνηθες, προφανώς, για την εποχή εκείνη γεγονός. Στην ίδια επιστολή ο κ. Βλαστός ενημερώνει την υπηρεσία του Δήμου ότι «και Νεοϋρκέζοι ήταν μεταξύ αυτών που πολέμησαν για την ελληνική ανεξαρτησία».
Για την ίδια μέρα, όπως μας πληροφορούν οι New York Times, «μια δεύτερη σημαία κυματίζει μπροστά από το Relmer’s Hall, 475 Pearl Street, όπου 300 Έλληνες συγκεντρώθηκαν να γιορτάσουν την ημέρα αυτή».
Ύστερα από μια ομιλία του Σ. Βλαστού μας περιγράφει ο δημοσιογράφος, «παρέλασαν στην Broadway μέσω των οδών Chambers και Canal» . Στη συνέχεια, μας λέει η εφημερίδα «αφού πήραν το υπέργειο τρένο της εποχής, ήρθαν στην ελληνική εκκλησία (Ευαγγελισμός), στην 53η οδό μεταξύ 8ης και 9ης λεωφόρου, όπου έγινε η Δοξολογία».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δημοσιογράφος παρακολουθεί και περιγράφει στη συνέχεια και το υπόλοιπο πρόγραμμα της ημέρας, σύμφωνα με το οποίο «οι 300 Έλληνες επιστρέφουν στο Relmer’s Hall, παρελαύνοντας μέσω των οδών Roosevelt, Water ,Oliver, Chatham Square και Worth Street.!!».
Αρκετά χρόνια αργότερα, το έτος 1955, διαβάζουμε ξανά στους New York Times, ότι στις 27 Μαρτίου 15.000 περίπου Έλληνες, αψηφώντας το τσουχτερό κρύο -32Ο F- αλλά κυρίως τον άνεμο που φυσούσε με ταχύτητα 90 περίπου χιλιομέτρων, διατράνωσαν στην 5η Λεωφόρο την υπερηφάνειά τους για τη συμμετοχή τους στην παρέλαση για την εθνική ανεξαρτησία της χώρας τους.
Όπως σχολιάζει ο δημοσιογράφος «οι παρελαύνοντες μπροστά από τον Κυβερνήτη και τον Δήμαρχο της Ν. Υόρκης, χαλούν τις σειρές τους, αφού ο ένας μετά τον άλλο τρέχουν να πιάσουν τα καπέλα τους που τα παίρνει ο δυνατός άνεμος!!“.
Στο δημοσίευμα περιλαμβάνεται μια εμβληματική φωτογραφία του άρματος της «Miss Independence» μαζί με τα 5 κορίτσια συνοδούς της και μια ιδιαίτερα κολακευτική και επαινετική λεζάντα για τη γενναιότητα και την αντοχή τους στις δύσκολες καιρικές συνθήκες και το κρύο: «BRAVE 32 DEGREE TEMPERATURE»!!
Μια πληθώρα άλλων δημοσιευμάτων στις ελληνικές ημερήσιες εφημερίδες Ατλαντίς από το 1894 και Εθνικός Κήρυξ από το 1915, μας περιγράφουν τον υπέρμετρο ενθουσιασμό και την εθνική υπερηφάνεια που διακατείχαν τους ομογενείς κατά την περίοδο προετοιμασίας και ιδιαίτερα κατά την ημέρα διεξαγωγής των παρελάσεων.
Στα ομογενειακά επίσης φύλλα προβάλλεται ανελλιπώς και η αναγνώριση του κύρους της ελληνικής κοινότητας από την αμερικανική κοινωνία και την αμερικανική πολιτεία, τα 130 χρόνια εθνικών παρελάσεων στη Νέα Υόρκη.
Μεθαύριο, Κυριακή, 30 Απριλίου 2023, θα πραγματοποιηθεί ξανά η παρέλαση στην 5η Λεωφόρο, όμως ενσυνείδητα θα αποφευχθεί εδώ οποιαδήποτε αναφορά σε αυτήν, όπως επίσης δεν θα γίνει μνεία και για τις πρόσφατες παρελάσεις, ούτε και στην κάθε μορφή προετοιμασίας για την οργάνωση και διεξαγωγή τους.
Δυστυχώς, τα τελευταία 2-3 χρόνια μια πληθώρα δημοσιευμάτων στον έντυπο και ηλεκτρονικό – ομογενειακό τύπο, κάνουν αναφορές σε ίντριγκες, ατομικά συμφέροντα, οικονομικά σκἀνδαλα, λουκέτα στο κτίριο της Ομοσπονδίας(«Ντροπἠ και Ὀνειδος”, Γ. Μελικὀκης, “Εθνικὀς Κἠρυκας , Οκτ.2021»”), για δικαστικές διαμάχες ομογενειακών παρατάξεων και πληροφορίες για εύζωνες που προσκαλούνται φέτος όχι στα πλαίσια της υπηρεσιακής – προξενικής οδού.
Το μήνυμα που αποπνέουν όλα τα παραπάνω, πόρρω απέχει από τα μηνύματα υπερηφάνειας, ευθύνης, ομοψυχίας και ενότητας που πηγάζουν μέσα από τις παρατιθέμενες ιστορικές πηγές για πάνω από έναν αιώνα, τις οποίες πηγές γνωρίσαμε αναδιφώντας την ιστορία του ελληνισμού στην Αμερική.
Στο μέλλον, οι μελετητές – ιστοριοδίφες του ελληνισμού στις ΗΠΑ, θα μείνουν ενεοί και κεχηνότες (άλαλοι – άναυδοι και με ανοιχτό στόμα), όταν θα ανακαλύπτουν μέσα από τις ιστορικές πηγές, τους διαφορετικούς τρόπους στήριξης, καθοδήγησης , προβολής της ομογένειας από τη μια και την πολύπλευρη εκμετάλλευσή της από την άλλη, από τους ταγούς της, από το ἐτος1893 μέχρι το 2023!!
- Ο Νίκος Νικολιδάκης έχει διατελέσει συντονιστής Εκπαίδευσης στα Γενικά Προξενεία της Ελλάδα στη Νέα Υόρκη και στο Σικἀγο και συν τοις άλλοις έχει διδάξει τόσο με τις πρωτοβουλίες του υπέρ της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στην Αμερική, όσο και με την έρευνα σε θέματα που σχετίζονται με την ιστορία του Ελληνισμού της Αμερικής.
