Από την Ελληνιστική εποχή είναι γνωστή η παρουσία Εβραίων στην Ρόδο. Αργότερα, ο αριθμός τους αυξήθηκε σημαντικά, με την άφιξη πολλών Εβραίων από την Ισπανία που απέλασε η Ιερά Εξέταση και μετακόμησαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 1900, όταν άρχισε η μετανάστευση των Δωδεκανησίων Εβραίων στην Αμερική, οι Εβραίοι της Ρόδου αριθμούσαν γύρω στις 4500-5000, συγκεντρωμένοι μέσα στην “Παλιά Πόλη της Ρόδου”.
Η κατάληψη της εξουσίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τους Νεοτούρκους το 1908 και η κατοχή της Δωδεκανήσου από τους Ιταλούς ανάγκασε πολλούς Εβραίους, μεταξύ των άλλων Δωδεκανησίους, να μεταναστεύσουν. Μεταξύ των 13.485 Δωδεκνησίων που μετανάστευσαν στην Αμερική, στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα, υπήρχαν 1534 Εβραίοι, προερχόμενοι από τη Ρόδο (1521), Κώ (6), Σύμη (5), Κάρπαθο (1) και Πάτμο (1).
Αντίθετα με τους άλλους Δωδεκανησίους που πήγαν στα ανθρακωρυχεία, στα χαλυβουργεία και στους σφουγγαρότοπους του Tarpon Springs, οι περισσότεροι Εβραίοι (που ήσαν αστοί) εγκαταστάθηκαν σε μεγαλουπόλεις όπου υπήρχαν μεγάλες εβραϊκές παροικίες και μπορούσαν να βρούν συμπαράσταση και εργασία: Νέα Υόρκη, Seattle, Los Angeles, Atlanta, New Orleans, Montgomery, Miami, Portland, York PA.
Οι Εβραίοι της Ρόδου, που πήγαν στη Νέα Υόρκη, εγκαταστάθηκαν σε εβραϊκές συνοικίες, όπως αυτή που υπήρχε γύρω από την Rivington Street. Οι άλλοι πήγαν με τραίνο προς την ακτή του Ειρηνικού και εγκαταστάθηκαν στο Seattle και απ’ εκεί, αρκετοί, συνέχισαν νότια προς την Portland και το Los Angeles. Πολλοί άλλοι πήραν το τραίνο προς τις Νότιες πολιτείες και εγκαταστάθηκαν στο Montgomery και απ’ εκεί μετακόμισαν, πρώτα, στην Atlanta και αργότερα στο Birmingham, Miami και New Orleans.
Σήμεραν ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες περισσότεροι από 10.000 Δωδεκανησιακής καταγωγής Εβραίοι, γνωστοί ως Rodelis (Ροδίτικης καταγωγής), που διαμένουν 4000-5000 στην Νέα Υόρκη, 3000 στο Los Angeles, 1500 στην Atlanta, 1000 στην Seattle και οι υπόλοιποι στο Montgomery, Miami, New Orleans και σε άλλες πόλεις.
Οι Δωδεκανήσιοι Εβραίοι, όπως και οι Έλληνες συμπατριώτες τους, ίδρυσαν συλλόγους για να κτίσουν συναγωγές, πολιτιστικά κέντρα και νεκροταφεία, να βοηθήσουν άρρωστους και πτωχούς στην Αμερική και στην Ρόδο, να οργανώνουν κοινωνικές εκδηλώσεις και με κάθε τρόπο να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στα προβλήματα που αντιμετώπιζαν στην νέα τους πατρίδα. Το 1909 στην Seattle, ίδρυσαν τον σύλλογο “Koupa Ozer Dalim Ansce”, με σκοπό να βοηθήσουν τους πτωχούς Εβραίους της Ρόδου και 1910 ιδρύθηκε στην Νέα Υόρκη η “Αδελφότητα των Ροδίων Εβραίων” (“Brotherhood League of Rhodes”).
Το 1912, οι Sephardic Jews του Los Angeles, κυρίως Ρόδιοι, ίδρυσαν τον “Σύλλογος Ειρήνης και Αγάπης” (“Sociedad Ahavat Shalom”) για θρησκευτικούς σκοπούς και για συμπαράσταση προς τους άρρωστους και φτωχούς. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1917, 45 νεαροί Εβραίοι από την Ρόδο ίδρυσαν στην ίδια πόλη τον “Σύλλογο Ειρήνης και Προόδου” (“Sociedad Pas y Progresso”).
Το 1908, οι Ρόδιοι και άλλοι Sephardic Jews ίδρυσαν αδελφότητα στο Montgomery και για πρώτη φορά γιόρτασαν το Rosh Hashanah και Yom Kippur. Λίγο αργότερα, το 1910, οι Ροδίτες Εβραίοι του Montgomery ίδρυσαν τον “Φιλανθρωπικό Σύλλογο” (“Benevolent Society”), με σκοπό να συγκεντρώσουν χρήματα για να βοηθήσουν αρρώστους, πτωχούς και αλλους δεινοπαθούντες συμπατριώτες τους. Το 1910, οι Sephardic Jews της Atlanta, κυρίως Ρόδιοι, ίδρυσαν τον “Σύλλογο Αγάπης και Ειρήνης” (“Lovers of Peace”) και για πρώτη φορά γιόρτασαν Rosh Hashanah και Yom Kippur στο σπίτι του προέδρου Isaac Hazan.
Dodecanese societies in America – Dodecanese Jews
By Manolis Cassotis
The presence of Jews in Rhodes is known since the Hellenistic era. Later, their numbers increased significantly, with the arrival of many Jews from Spain who were expelled by the Inquisition and moved to the Ottoman Empire. In 1900, when the immigration of Dodecanese Jews to America began, the Jews of Rhodes numbered around 4500-5000, concentrated in the “Old Town of Rhodes”.
The seizure of power of the Ottoman Empire by the Young Turks in 1908 and the occupation of the Dodecanese by the Italians forced many Jews, among others Dodecanese, to emigrate. Among the 13,485 Dodecanese who immigrated to America in the first quarter of the 20th century, there were 1534 Jews, coming from Rhodes (1521), Kos (6), Symi (5), Karpathos (1) and Patmos (1).
Unlike the other Dodecanese who went to the coal mines, steel mills, and for sponge diving in Tarpon Springs, most Jews (who were urban) settled in big cities where there were large Jewish communities and they could find support and work: New York, Seattle, Los Angeles, Atlanta, New Orleans, Montgomery, Miami, Portland, York PA.
The Jews of Rhodes, who went to New York, settled in Jewish communities, such as the one around Rivington Street. The others went by train to the Pacific coast and settled in Seattle, and from there, several continued south, to Portland and Los Angeles. Many others took the train to the Southern states and settled in Montgomery and from there moved, first to Atlanta and later to Birmingham, Miami and New Orleans.
Today there are more than 10,000 Jews of Dodecanese origin, known as Rodelis, living in the United States, 4000-5000 residing in New York, 3000 in Los Angeles, 1500 in Atlanta, 1000 in Seattle and the rest in Montgomery, Miami, New Orleans and other cities.
The Dodecanese Jews, like their Greek compatriots, founded associations to build synagogues, cultural centers and cemeteries, to help the sick and poor in America and Rhodes, to organize social events and in every way to be able to cope with the problems they faced in their new homeland. In 1909 in Seattle, they founded the association “Koupa Ozer Dalim Ansce”, with the aim of helping the poor Jews of Rhodes, and in 1910 the “Brotherhood League of Rhodes” was founded in New York.
In 1912, Sephardic Jews of Los Angeles, mainly Rhodians, founded the “Society of Peace and Love” (“Sociedad Ahavat Shalom”) for religious purposes and to support the sick and poor. A few years later, in 1917, 45 young Jews from Rhodes founded the “Society of Peace and Progress” (“Sociedad Pas y Progresso”) in the same city.
In 1908, the Rhodians and other Sephardic Jews founded a brotherhood in Montgomery and for the first time celebrated Rosh Hashanah and Yom Kippur. A little later, in 1910, the Rhodian Jews of Montgomery founded the “Benevolent Society”, with the purpose of raising money to help their sick, poor and other afflicted countrymen. In 1910, the Sephardic Jews of Atlanta, mainly Rhodians, founded the “Lovers of Peace” and for the first time celebrated Rosh Hashanah and Yom Kippur at the home of the President Isaac Hazan.
B”H Bravo, to the publisher/editor, and my friend Dimitri Tsakas bilingual homage to the Rodeslis, the Jews of Rhodes, whose glorious history was written under the ancient Hellenistic era, then the long benevolent Ottoman Turkish occupation, and brief Italian control. Then, and as the Third Reich was teetering, the Germans insisted on evacuating as many of the island’s Jews on a last transport to Auschwitz! The subsequent ceding of the Dodecanese to modern Hellas further underscored the horrible fate of loss: more than 60k Jews perishing in the Holocaust, 87% of their number, the largest percentage loss in all Europe! Perhaps anticipating worse conditions to come, Rodeslis began to emigrate to the New World in search of a more tolerant, less bigoted encounters, more welcoming local populations. They have thrived in every corner of the United States, becoming most conspicuous in the culture of the urbane city of Seattle, WA. In the University of Washington, Dr. Devin E. Naar, a corresponding friend, is the prominent chair of its Sephardic Studies Program, actively pursuing the revival of spoken Ladino, the traditional Judeo-Spanish language of its people living in the Iberian Peninsula before Inquisition and Expulsion in 1492. Wouldn’t be splendid, if, at the heels of Greece resolving to build the frequently hesitated Holocaust Museum in Salonica during the next seven months, that programs in Jewish Studies be curated in major Greek universities? Both initiatives are long overdue as creative educational projects to purge the tragic remnants of two millennia of anti-Semitism in our native land! With fraternal affection, Asher 🙏🔯😊🕍🇺🇸🇬🇷🇮🇱