Μετά την απελευθέρωση και ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου και την αποπεράτωση των σκοπών τους, η Δωδεκανησιακή Νεολαίας Αμερικής διαλύθηκε και το Εθνικό Δωδεκανησιακό Συμβούλιο Αμερικής περιόρισε τη δράση του. Έτσι έγινε αναγκαία η δημιουργία νέου παν-δωδεκανησιακού οργανισμού που θα εκπροσωπούσε τη Δωδεκανησιακή παροικία και θα συνέδραμε στα νέα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει η Δωδεκάνησος. Επειδή στη Νέα Υόρκη υπήρχαν ισχυροί τοπικοί σύλλογοι απ’ όλα τα νησιά, κρίθηκε ως πιο εφικτή λύση η δημιουργία Ομοσπονδίας κατά το παράδειγμα άλλων ομογενειακών ομοσπονδιών.
Έτσι, στις 13 Απριλίου 1950 συνήλθαν οι αντιπρόσωποι των Δωδεκανησιακών Συλλόγων και αποφάσισαν την ίδρυση της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας. Ακολούθησε η σύνταξη καταστατικού και, στις 11 Νοεμβρίου, η εκλογή ΔΣ: Κωνσταντίνος Νικολής (πρόεδρος), Λάμπρος Χατζηκώστας (1ος αντιπρόεδρος), Θεόδωρος Σαπουνάκης (2ος αντιπρόεδρος), Ελευθέριος Ζαβόλας (γραμματέας), Πέτρος Πρώιος (ταμίας) και σύμβουλοι Ιωάννης Λαμπαδάριος, Εμμανουήλ Μουχούρτης, Φώτιος Νικητιάδης, Διαμαντής Νοταρίδης, Μιχαήλ Καρακατσάνης, Γεώργιος Μιχαλούτσος, Νικήτας Αγγέλου και Γρηγόριος Γιαννάκης.
Το Μάρτη του 1951 η Ομοσπονδία αναγνωρίστηκε από την πολιτεία της Νέας Υόρκης με την ονομασία «Federation of the Dodecanese Societies of America», και στη συνέχεια ο Λάζαρος Κοντοβερός φιλοτέχνησε το έμβλημα της ομοσπονδίας που παριστάνει 13 νέες ντυμένες με παραδοσιακές ενδυμασίες των νησιών μας μέσα σ’ ένα ελληνικό κλασικό πλαίσιο.
Στις 18 Μαρτίου 1951, σε ξενοδοχείο της Νέας Υόρκη, η Ομοσπονδία οργάνωσε την πρώτη της πολιτιστική εκδήλωση με δείπνο και πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Μεταξύ των άλλων παρευρέθηκαν ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Μιχαήλ και ο αντιπρόσωπος της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη Αλέξης Κύρου. Η Ομοσπονδία συνέχισε την δράση της για αρκετά χρόνια με την εορτή της Ενσωμάτωσης, συμμετοχή στην εθνική παρέλαση της 5ης Λεωφόρου της Νέας Υόρκης, χοροεσπερίδες και με άλλες εκδηλώσεις, αλλά με το πέρασμα του χρόνου η δράση της ατόνησε.
Αναδιοργάνωση
Δυο σημαντικά γεγονότα συντέλεσαν στην αναδιοργάνωση και επαναδραστηριοποίηση της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας: Η αλλαγή του αμερικανικού μεταναστευτικού νόμου το 1965 που επέτρεψε την ομαδική μετανάστευση χιλιάδων Δωδεκανησίων στην δεκαετία 1965-1975 και το γεγονός ότι οι περισσότεροι νέοι μετανάστες εγκαταστάθηκαν στην μητροπολιτική περιφέρεια της Νέας Υόρκης και έδωσαν μεγάλη ώθηση στις υπάρχουσες δωδεκανησιακές παροικίες και στους τοπικούς συλλόγους που ξαφνικά είδαν τα μέλη, τα έσοδα και τις δραστηριότητες τους να πολλαπλασιάζονται.
Συνάμα, οι νέοι μετανάστες είχαν ένα ζωτικό συνδετικό κρίκο μεταξύ τους. Επειδή έζησαν στα Δωδεκάνησα τα χρόνια της Ιταλοκρατίας, του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της Ενσωμάτωσης είχαν τις ίδιες εμπειρίες και κοινό σημείο αναφοράς. Ανεξάρτητα από το νησί της καταγωγής τους, στις συναντήσεις τους είχαν να διηγηθούν γεγονότα που –λίγο πολύ– όλοι είχαν βιώσει κι είχαν χαρεί ή ταλαιπωρηθεί απ’ αυτά, γεγονός που τους ένωνε ψυχικά. Έτσι, η ιδέα της αναδιοργάνωσης της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας βρήκε πρόσφορο έδαφος.
Το 1969, με πρωτοβουλία του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου, άρχισαν οι πρώτες επαφές, ανταλλάγησαν απόψεις, έγιναν οι κατάλληλες ενέργειες και ακολούθησε η σχετική διαδικασία. Μέσα σε λίγους μήνες συντάχθηκε και ψηφίστηκε νέο καταστατικό, εξελέγη νέο Διοικητικό Συμβούλιο με πρόεδρο τον Δημήτρη Παπακωνσταντίνου και διοργανώθηκε η πρώτη χοροεσπερίδα με μεγάλη συμμετοχή και επιτυχία. Σ’ αυτή την χοροεσπερίδα καθιερώθηκε ο θεσμός της εκλογής της Miss Δωδεκάνησος που κράτησε πάνω από μια δεκαετία.
Ενσωμάτωση
Από το 1972 η Ομοσπονδία ξανάρχισε να γιορτάζει την επέτειο της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα με κύριο ομιλητή τον ιατρό Ηλία Χωρατατζή. Οι προετοιμασίες αρχίζουν από ενωρίς, δυο – τρεις εβδομάδες πριν από την ιστορική επέτειο δημοσιεύονται επίκαιρα άρθρα και μελέτες στον ομογενειακό τύπο σχετικά με την ιστορία της Δωδεκανήσου και τους αγώνες για την απελευθέρωση και εθνική αποκατάσταση των νησιών μας. Παρόμοια προγράμματα προβάλλονται από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Στις εκδηλώσεις των Δωδεκανησίων συμμετέχει και γιορτάζει όλη η Ομογένεια την «Μεγάλη Μέρα» για τα Δωδεκάνησα.
Το Σάββατο που είναι πιο κοντά στις 7 Μαρτίου γίνεται η ετήσια χοροεσπερίδα και την επομένη ακολουθεί ο πανηγυρικός εορτασμός της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου. Αρχίζει με δοξολογία, αρτοκλασία και επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των αγωνιστών της Δωδεκανησιακής ελευθερίας, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Δημητρίου στην Αστόρια της Νέας Υόρκης. Ιερουργεί Δωδεκανήσιος μητροπολίτης, αρχιμανδρίτης ή ιερέας και ορισμένες φορές χοροστατεί ο Αρχιεπίσκοπος.
Το πρόγραμμα συνεχίζεται με δεξίωση στο χολ της εκκλησίας, όπου προσφέρονται καφές, αναψυκτικά, γλυκά και παραδοσιακά φαγητά. Την γιορτή τιμούν με την παρουσία τους πολιτικοί και κυβερνητικοί εκπρόσωποι της Αμερικανικής Κυβέρνησης, της πολιτείας και της πόλης της Νέας Υόρκης και αντιπρόσωποι της Ελληνικής και Κυπριακής Κυβέρνησης, όπως και Δωδεκανήσιοι υπουργοί, βουλευτές, νομάρχες και δήμαρχοι που έρχονται από την Ελλάδα.
Το πολιτιστικό πρόγραμμα που ακολουθεί περιλαμβάνει χαιρετισμούς και ομιλίες σχετικές με την ιστορία και την πολιτισμική παράδοση της Δωδεκανήσου και το ιστορικό της ημέρας. Οι κύριοι ομιλητές είναι εκλεκτοί πνευματικοί άνθρωποι, συγγραφείς, λογοτέχνες, καθηγητές, γιατροί, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί, τεχνοκράτες, υπουργοί, βουλευτές και διπλωμάτες Δωδεκανήσιοι ή άλλοι Έλληνες από την Ελλάδα και την Αμερική. Το πολιτιστικό μέρος του προγράμματος πλαισιώνεται με παραδοσιακή μουσική, χορούς, τραγούδια και απαγγελίες.
Οι Δωδεκανήσιοι υπουργοί, βουλευτές και τοπικοί αξιωματούχοι συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις και δείπνα που δίδονται προς τιμή τους, επισκέπτονται τα «Δωδεκανησιακά Σπίτια» των συλλόγων στη Νέα Υόρκη και τις Δωδεκανησιακές παροικίες σε άλλες πόλεις της Αμερικής. Επίσης μέσω των ομογενειακών εφημερίδων, τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων ενημερώνουν την ομογένεια για θέματα Δωδεκανησιακού και γενικού ενδιαφέροντος.
Εθνικά Θέματα
Επειδή η Δωδεκάνησος είναι το τελευταίο κομμάτι του Ελληνισμού που ενσωματώθηκε στον εθνικό κορμό, οι Δωδεκανήσιοι έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία στα εθνικά θέματα. Γι’ αυτό το 1974 που έγινε η απόβαση των Τούρκων στην Κύπρο, οι Δωδεκανήσιοι της Αμερικής και οι σύλλογοι τους, με σημαιοφόρο την Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία, συμμετείχαν στον μεγάλο αγώνα της Ομογένειας υπέρ του Ελληνισμού της μαρτυρικής μεγαλονήσου. Η Ομοσπονδία έλαβε μέρος στις συγκεντρώσεις και στα συλλαλητήρια που έγιναν στην Νέα Υόρκη, την έδρα των Ηνωμένων Εθνών, και στην Washington, ενοικιάζοντας δεκάδες λεωφορεία για την μετάβαση των συμπατριωτών μας στην αμερικανική πρωτεύουσα. Επίσης η Ομοσπονδία με την συνεργασία των τοπικών συλλόγων συγκέντρωσε χιλιάδες δολάρια για την ανακούφιση των θυμάτων της τουρκικής εισβολής.
Για τον ίδιο σκοπό η Ομοσπονδία εργάστηκε για την εγγραφή περισσοτέρων ομογενών στους εκλογικούς καταλόγους και την εκλογή ομογενών και φιλελλήνων πολιτικών. Εκτός από το Κυπριακό η Ομοσπονδία έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον και για το Μακεδονικό, με δυναμική συμμετοχή στα συλλαλητήρια και σε άλλες εκδηλώσεις.
Με το ίδιο πνεύμα, η Ομοσπονδία συμμετέχει ανελλιπώς στην εθνική μας παρέλαση επί της 5ης Λεωφόρου της Νέας Υόρκης με άρμα διακοσμημένο με θέματα παρμένα από την ιστορία της Δωδεκανήσου όπου βρίσκονται κοπέλες ντυμένες με τις τοπικές φορεσιές των νησιών μας. Προηγείται το ΔΣ της Ομοσπονδίας και ακολουθούν τα ΔΣ των τοπικών συλλόγων με τα λάβαρα τους. Το Δωδεκανησιακό συγκρότημα συμπληρώνεται από την Δωδεκανησιακή νεολαία και τις νεολαίες των τοπικών συλλόγων με τα λάβαρα τους και πανό με εθνικά συνθήματα.
Επικοινωνία
Με δημοσιεύσεις στον ομογενειακό τύπο και στις Δωδεκανησιακές εφημερίδες και μέσω της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου, η Ομοσπονδία προσπαθεί να κρατήσει ενήμερους τους απανταχού Δωδεκανησίους για την δράση της και για την Δωδεκανησιακή παροικία. Η Ομοσπονδία εξέδωσε πέντε αναμνηστικά λευκώματα με άρθρα σχετικά με την ιστορία και το λαϊκό πολιτισμό της Δωδεκανήσου και την Δωδεκανησιακή παροικία. Τα τελευταία χρόνια επικοινωνεί με τους συμπατριώτες μας με την χρήση της νέας τεχνολογίας.
Στο διάστημα της προεδρίας του Δημοσθένη Τριανταφύλλου, η Ομοσπονδία, στην προσπάθεια της να φέρει σε επαφή την νέα γενιά με τα νησιά μας, οργάνωνε αρκετά ταξίδια στα Δωδεκάνησα δίνοντας την ευκαιρία σε δεκάδες νέους της παροικίας μας να επισκεφθούν τα νησιά μας και να γνωρίσουν από κοντά τις ρίζες τους και τον τόπο των προγόνων τους. Παντού γίνονταν δεκτοί με αγάπη, όπου οι τοπικοί άρχοντες και παράγοντες των νησιών τους πρόσφεραν απλόχερα την φιλοξενία τους. Οι νέοι μας, εκτός από τη θερμή φιλοξενία, γνώριζαν και τις ομορφιές των νησιών και επέστρεφαν με εντυπώσεις που τους δημιουργούσαν την επιθυμία να ξαναγυρίσουν σ’ αυτά.
Στο διάστημα της προεδρίας της Ματίνας Κουτσού, στον ιερό ναό της Αγίας Αικατερίνης στην Αστόρια τελούνταν ετήσιο Πανδωδεκανησιακό μνημόσυνο στη μνήμη των Δωδεκανησίων της Αμερικής που υπηρέτησαν στους συλλόγους και αγωνίστηκαν για την απελευθέρωση και εθνική αποκατάσταση της Δωδεκανήσου. Στην δεξίωση που ακολουθούσε στην κοινοτική αίθουσα γινόταν αναφορά στη δράση και στο έργο των αειμνήστων συμπατριωτών μας.
Το παρόν ΔΣ υπό τη Μαρία Μαραγκού, παρά τα προβλήματα που δημιούργησε στους συλλόγους η επιδημία του κορονοϊού, κατόρθωσε να κρατήσει την Ομοσπονδία ενεργή συνεχίζοντας τις καθιερωμένες εκδηλώσεις. Επίσης δημιούργησε δεσμούς φιλίας και συνεργασίας με την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου όπου μεταξύ των άλλων ανάλαβε την διανομή και αποστολή σε 50 βιβλιοθήκες στην Αμερική του βιβλίου του Μανώλη Μακρή «Τα Δωδεκάνησα στην Επανάσταση του 1821» του οποίου τα τυπογραφικά της Ελληνικής και Αγγλικής έκδοσης ανάλαβε ο Δημοσθένης Τριανταφύλλου εις μνήμη της συζύγου του.
Από το 1970 που αναδιοργανώθηκε η Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία, πρόεδροι υπηρέτησαν: Δημήτρης Παπακωνσταντίνου (Κως), ιατρός Ηλίας Χωρατατζής (Κάρπαθος), Δημοσθένης Τριανταφύλου (Νίσυρος), Δημήτρης Μαυρομιχάλης (Τήλος), Χριστοφής Κορονέος (Νίσυρος), Θεολόγος Τηλιακός (Πάτμος), Γιάννης Κορδιστός (Κως), Ματίνα Κουτσού (Κάρπαθος), Γιώργος Ανδριώτης (Νίσυρος), Μαρία Μαραγκού (Κάλυμνος).
Dodecanese societies in America – 3rd Dodecanese Federation 75 years of action in America
By Manolis Cassotis
After the liberation and integration of the Dodecanese and the completion of their goals, the Dodecanese Youth of America was dissolved, and the National Dodecanese Council limited its activity. Thus, the need to create a new pan-Dodecanese organization that would represent the Dodecanese community and help with the new problems that the Dodecanese islands had to face became clear. Because in New York existed strong local associations from all the islands, it was judged as a more feasible solution to create a Federation following the example of other Greek American federations.
Thus, on April 13, 1950, the representatives of the Dodecanese Associations met and decided to establish the Dodecanese Federation. This was followed by the drawing up of the constitution and, on November 11, the election of the Board of Directors: Konstantine Nikolis (president), Lampros Chatzikostas (1st vice-president), Theodoros Sapunakis (2nd vice-president), Eleftherios Zavolas (secretary), Petros Proios (treasurer) and advisers John Lampadarios, Emanuel Mouhourtis, Fotios Nikitiadis, Diamantis Notaridis, Michael Karakatsanis, George Michaloutsos, Nikitas Angelou and Gregory Giannakis.
In March 1951 the Federation was recognized by the state of New York under the name “Federation of the Dodecanese Societies of America”, and Lazaros Kontoveros designed the emblem of the Federation representing 13 young women dressed in the traditional costumes of our islands in a Greek classic frame.
On March 18, 1951, in a New York hotel, the Federation organized its first cultural event with a dinner and a rich artistic program. Among others, Archbishop of America Michael and the representative of Greece to the United Nations, Alexis Kyrou, attended. The Federation continued its activity for several years with the celebration of Integration of the Dodecanese, participation in the national parade of New York’s 5th Avenue, dance parties and other events, but with the passage of time its activity weakened.
Reorganization
Two important events contributed to the reorganization and reactivation of the Dodecanese Federation: the change in the American immigration law in 1965 that allowed the migration of thousands of Dodecanese in the decade 1965-1975 and the fact that most of the new immigrants settled in New York metropolitan area and gave a large boost to existing Dodecanese community and local societies suddenly saw their membership, income and activities multiply.
At the same time, the new immigrants had a vital connecting link between them because they lived in the Dodecanese during the years of Italian rule, WWII and the Integration of the Dodecanese, they had the same experiences and a common point of reference. Regardless of their island of origin, at their meetings they had to recount events that everyone had experienced and had been happy or suffered from them, a fact that united them mentally. The reorganization of the Dodecanese Federation found fertile ground.
In 1969, on the initiative of Demetreus Papakonstantinou, the first contacts began, opinions were exchanged, appropriate actions were taken, and the relevant process followed. Within a few months, a new constitution was drawn up and voted, a new Board of Directors was elected with Demetreus Papakonstantinou as president and the first ball was organized with great participation and success. At this prom, the institution of the election of Miss Dodecanese was established, which lasted over a decade.
Incorporation of the Dodecanese
From 1972, the Federation started again to celebrate the anniversary of the Incorporation of the Dodecanese in Greece with Dr. Elias Horatatzis as the main speaker. The preparations start early, two to three weeks before the historical anniversary, articles and studies are published in the Greek American press about the history of the Dodecanese and the struggles for the liberation and national restoration of our islands. Similar programs are shown on television and radio. In this event, the whole Greek America community participates and celebrates the “Great Day” for the Dodecanese.
On the Saturday closest to March 7th, the annual ball takes place, and the next day follows the solemn celebration of the Incorporation of the Dodecanese. It begins with a doxology, an offering and a memorial service in memory of the Dodecanese freedom fighters, at the Cathedral of Saint Demetrius in Astoria, New York. A Dodecanese metropolitan, archimandrite or priest and sometimes the Archbishop officiates.
The program continues with a reception in the church hall, where coffee, soft drinks, sweets and traditional food are offered. The celebration takes place with the presence of the political and governmental representatives of the Federal Government, the state and the city of New York and representatives of the Greek and Cypriot Governments, as well as Dodecanese ministers, parliamentarians, prefects and mayors who come from Greece.
The following cultural program includes greetings and speeches related to the history and cultural tradition of the Dodecanese and the historic event of the day. The main speakers are distinguished intellectuals, writers, professors, doctors, lawyers, educators, technocrats, ministers, parliamentarians and diplomats Dodecanese or other Greeks from Greece and America. The cultural part of the program includes traditional music, dances, songs and recitations.
Dodecanese ministers, parliamentarians and local officials participate in gatherings and dinners given in their honor, visit “Dodecanese Houses” of the societies in New York and Dodecanese communities in other American cities. Also, through the Greek American newspapers, television and radio programs they inform our compatriots on matters of the Dodecanese and Greece in general.
National Issues
Because the Dodecanese is the last part of Hellenism that was integrated into the national body, the Dodecanese have a special sensitivity to national issues. That is why in 1974 when the Turks invaded Cyprus, the Dodecanese of America and their associations, under the banner of the Dodecanese Federation, participated in the great struggle of Homogeny in favor of the Hellenism of the martyred island. The Federation took part in the gatherings and rallies that took place in New York, the headquarters of the United Nations, and in Washington, renting dozens of buses for the passage of our compatriots to the American capital. Also, the Federation, with the cooperation of local clubs, collected thousands of dollars for the relief of the victims of the Turkish invasion.
For the same purpose, the Federation worked for the registration of more Greek Americans in the electoral rolls and the election of compatriots and Philhellenic politicians. In addition to the Cypriot issue, the Federation also showed great interest in the Macedonian issue, with dynamic participation in rallies and other events.
In the same spirit, the Federation participates in our national parade on New York’s 5th Avenue with a float decorated with themes taken from the history of the Dodecanese, where there are girls dressed in the local costumes of our islands. The Board of Directors of the Federation precedes, followed by the Boards of the local societies with their banners and the Youth society of the Federation and the local Dodecanese youth societies with their flags and banners with national slogans.
Communication
With publications in the local press and the Dodecanese newspapers and through television and radio, the Federation tries to keep Dodecanese everywhere informed about its activities and the Dodecanese community in America. The Federation published five commemorative albums, with articles on the history and folk culture of the Dodecanese and the Dodecanese community. In recent years, the Federation has been communicating with our compatriots using the new technology.
During the presidency of Demosthenes Triantafillou, the Federation, in its effort to bring the new generation into contact with our islands, organized several trips to the Dodecanese, giving dozens of young people from our community the opportunity to visit our islands and get to know them, their roots and the birthplace of their ancestors. Everywhere they were received with love, and the local officials generously offered their hospitality. Our young people, in addition to the warm hospitality, also knew the beauties of the islands and returned with impressions that made them want to revisit them.
During the presidency of Matina Koutsou, an annual Pan-Dodecanese memorial service was held in the church of Saint Catherine in Astoria in memory of the Dodecanese of America who served their associations and fought for the liberation and national restoration of the Dodecanese. At the reception followed in the community hall, reference was made to the action and work of our late compatriots.
The current Board under Maria Maragos, despite the problems created by the coronavirus epidemic to the societies, managed to keep the Federation active by continuing the established events. It also created ties of friendship and cooperation with the Dodecanese Institute of Letters and Arts in Greece. Among other things, it undertook the distribution and shipment to 50 libraries in America of the book by Manolis Makris “The Dodecanese in the Revolution of 1821” for which the printing cost of the Greek and English editions were undertaken by Demosthenes Triantafillou in memory of his wife.
Since 1970, when the Federation was reorganized, presidents have served: Demetrius Papakonstantinou (Kos), Doctor Elias Horadatzis (Karpathos), Demosthenes Triantafillou (Nisyros), Demetrius Mavromicharis (Tilos), John Kordistos (Kos), Matina Koutsou (Karpathos), George Andriotis (Nisyros), Maria Maragos (Kalymnos).
