Tης Sylvie Kauffmann (*)
Θυμηθείτε: μετά την πανδημία της Covid-19, θα υπήρχε «ο κόσμος της επόμενης ημέρας». Την άνοιξη του 2020, οι ειδικοί βάλθηκαν να εξετάσουν τις συνέπειες του γιγαντιαίου υγειονομικού, κοινωνικού, οικονομικού, τεχνολογικού και γεωπολιτικού σοκ που είχε υποστεί ο πλανήτης. Και αυτό που τους απασχολούσε ήταν αν οι συνέπειες αυτές θα είχαν χαρακτήρα μετασχηματισμού ή απλής επιτάχυνσης.
Να’μαστε στο 2021, λίγο περισσότερο από έναν χρόνο μετά την εκδήλωση της πανδημίας στην Ευρώπη, και ο κόσμος της επόμενης ημέρας έχει εξαφανιστεί. Το τέλος της κρίσης μετατίθεται διαρκώς. Αλλά βλέπουμε ήδη αυθεντικούς μετασχηματισμούς. Γιατί όσο περισσότερο διαρκεί η κρίση, τόσο ο επιταχυντικός της χαρακτήρας προσλαμβάνει στοιχεία μετασχηματισμού.
Πρώτα απ’όλα στην Ευρώπη – η οποία, ως γνωστόν, κτίζεται πάνω σε κρίσεις. Η ΕΕ θα μπορούσε να έχει διαλυθεί υπό το βάρος της πανδημίας. Αντιθέτως, ενισχύθηκε. Το σχέδιο ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, που υιοθετήθηκε τον Ιούλιο του 2020, είναι μια ένδειξη θετικού μετασχηματισμού σε δύο επίπεδα: λόγω του δρόμου που ανοίγει για τη δημιουργία ενός κοινού χρέους και λόγω του προσανατολισμού που επιβάλλει μεσοπρόθεσμα στις οικονομίες που επωφελούνται. Γιατί ο στόχος αυτού του σχεδίου είναι να καταστήσει αυτές τις οικονομίες πιο πράσινες και πιο ψηφιακές. Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι η Επιτροπή θα έχει λόγο για τα προγράμματα που θα υποβάλουν τα κράτη προκειμένου να επωφεληθούν από αυτά τα ποσά.
Ποιος θα το πίστευε; Ο Μάριο Ντράγκι πρωταγωνιστεί σε αυτόν τον κόσμο της επόμενης ημέρας. Ο πρώην διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συγκρότησε μια κυβέρνηση νέου τύπου, που αποτελείται τόσο από τεχνοκράτες όσο και από πολιτικούς, αριστερούς και δεξιούς, για να μπορέσει να φέρει σε πέρας ακριβώς αυτή την αποστολή: να εφαρμόσει το σχέδιο ευρωπαϊκής ανάκαμψης. Αν τα καταφέρει, το μάθημα του ιταλικού εργαστηρίου μπορεί να αλλάξει την Ευρώπη.
Η τελευταία θα πρέπει να απαντήσει σε ένα ερώτημα που αρχίζει να τίθεται στην ευρωζώνη: πόσον καιρό μπορεί να κρατήσει το δημοσιονομικό «whatever it takes», που έχει τινάξει στον αέρα το σύμφωνο σταθερότητας και το όριο του 3% για το έλλειμμα; Οσο χρειαστεί, μοιάζει να απαντά ο γερμανός υπουργός Οικονομικών.
Το εμβόλιο υπήρξε ένας άλλος παράγων μετασχηματισμού της Ενωσης. Και αντίθετα με τις πρώτες ενδείξεις, ο παράγων αυτός είναι θετικός: αποφασίζοντας να συντονίσει τις παραγγελίες για να εξασφαλίσει μια δίκαιη κατανομή των δόσεων μεταξύ των 27, η Κομισιόν έθεσε τα θεμέλια για την Ευρώπη της υγείας. Και τώρα προετοιμάζεται για την πρόκληση των μεταλλάξεων του ιού. Αυτό που μένει είναι να εξασφαλίσει την ικανοποίηση και των αναπτυσσόμενων χωρών, για να μην αφήσει ελεύθερο αυτό το πεδίο στην Κίνα. Γιατί η υγεία αποτελεί κι αυτή πλέον ένα από τα εργαλεία ισχύος.
Στην Ουάσινγκτον συζητούν για τον κόσμο μετά τον Τραμπ. Ο πρόεδρος Μπάιντεν ξηλώνει ένα μέρος της κληρονομιάς του προκατόχου του και θέλει να ξανακάνει τη χώρα του πρωταγωνίστρια στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Παραλλήλως, στήνει μια διπλωματία σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από τα χρόνια του Τραμπ – αλλά όχι παντού. Όχι απέναντι στην Κίνα, για παράδειγμα. Το Πεκίνο θεωρεί ότι βγήκε κερδισμένο από την κρίση της πανδημίας, αλλά η επιθετικότητά του έχει ενισχύσει τη δυσπιστία των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Σε αυτό το καινούργιο σενάριο, δεν είναι γραμμένες ακόμη όλες οι σκηνές.
Αλλά και η νέα γενική διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η Νιγηριανή Νγκόζι Οκόνζο-Ιουεάλα, δεν θα βρισκόταν στη θέση αυτή αν ο Τραμπ είχε επανεκλεγεί. Αμέσως μετά τον διορισμό της, δήλωσε με σαφήνεια ότι θα αλλάξουν πολλά στον Οργανισμό.
Ο δισεκατομμυριούχος φιλάνθρωπος Μπιλ Γκέιτς, που βλέπει συχνά πιο μπροστά από τους άλλους, είχε προειδοποιήσει από το 2015 για τους κινδύνους μιας πανδημίας. Τώρα ζητά από τον Μπάιντεν να επενδύσει 35 δισεκατομμύρια τον χρόνο στις έρευνες για την κλιματική αλλαγή και την καθαρή ενέργεια. Εκείνος έχει ήδη περάσει στον κόσμο μετά τον κόσμο της επόμενης ημέρας.
(*) Η Σιλβί Κοφμάν είναι αρθρογράφος της Monde
(Le Monde)
