Όταν στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου άρχισε η ομαδική μετανάστευση των Ελλήνων στην Αμερική, οι μετανάστες μόνο σε χειρωνακτικές εργασία μπορούσαν να βρουν δουλειά. Μια από τις πιο δύσκολες εργασίες βρισκόταν στα ανθρακωρυχεία μέσα σε ανθυγιεινό και επικίνδυνο περιβάλλον, και εκεί κατέληξαν οι Καρπάθιοι.
Έξι μέρες την εβδομάδα, 12 ώρες την ημέρα, όπως περιγράφει τη ζωή του ανθρακωρύχου το συγκινητικό τραγούδι με τον τίτλο «Παραπονιέται ο Ανθρακωρύχος», σε ελεύθερη:
Δεκάξι τόνους βγάζω και τι παίρνω γι’ αμοιβή;
Μον’ τα χρόνια μου πληθαίνουν και το χρέος πιο πολύ!
Στον Άη Πέτρο κάλλιο πέστε να τον δω αδυνατώ,
Στο μπακάλικο του μπόση την ψυχή μου χρεωστώ!
Με τον ίδιο τρόπο περιγράφει τη ζωή του ανθρακωρύχου και ο Νίκος Κωνσταντινίδης:
«Ν’ αφήσεις τ’ ακρογιάλια σου, τον καθαρό αέρα,
να μπεις στη καρβουνόμινα κι όξω να λάμπ’ η μέρα».
Στα χαλυβουργεία
Οι επόμενοι, για καλύτερα, έπιαναν δουλειά στα χαλυβουργεία όπου οι συνθήκες ήταν κάπως καλύτερες. Δούλευαν και σ’ αυτά έξι μέρες την εβδομάδα και 12 ώρες την ημέρα, μέσα σε αφόρητη ζέστη από τα πυρακτωμένα σίδερα, όπως και πάλι περιγράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης:
«Άλλοι στα εργοστάσια, με το ψηλό φουγάρο,
εψήσαν το κορμάκι τους, ωσάν τον μπακαλιάρο».
Στα εστιατόρια
Άλλοι, στην συνέχεια, έπιαναν δουλεία στα εστιατόρια ως πιατάδες (στην λάζα) όπου υπήρχε μεν περισσότερη ασφάλεια, αλλά με πιο χαμηλές αποδοχές. Είχαν όμως την ευκαιρία να γίνουν μάγειροι και μια μέρα να αποκτήσουν και δικό τους εστιατόριο. Με το ακόλουθο δίστιχο αναφέρεται στους πιατάδες ο Νίκος Κωνσταντινίδης:
«Στην Κάρπαθο εγλέντιζα και χαίρουµου τα νιάτα,
και τώρα στην Αµερική, µηχανικός στα πιάτα».
Υπήρχαν και αυτοί
Οι δυσκολίες και τα βάσανα που έζησαν οι πρώτοι μετανάστες, δεν κατάφεραν να μειώσουν σε ορισμένους απ’ αυτούς το ενδιαφέρον τους στα γράμματα. Μεταξύ αυτών ο Γιάννης Κοκκινίδης, σπούδασε μηχανικός στο Columbia University και ήταν αυτός που αργότερα σχεδίασε το Bronx Express Way.
Το ενδιαφέρον και τα όνειρα για τα γράμματα αυξάνεται και μεταξύ των παιδιών και των εγγονών των πρώην ανθρακωρύχων. Μεταξύ αυτών ο Νίκος Δαλιάνης, σπούδασε χημικός πρώτα στο University of Chicago και αργότερα στο Massachusetts Institute of Technology και συνέβαλε στην μετατροπή του Ουράνιου σε Πλουτώνιο και στην κατασκευή της ατομικής βόμβας. Το ενδιαφέρον για τα γράμματα μεταξύ των εγγονών των πρώτων μεταναστών και αυτών που ήρθαν από την Ελλάδα για ανώτερες σπουδές όλο και αυξάνει.
Η κατάσταση αλλάζει
Η κατάσταση αλλάξει αλματωδώς με το τελευταίο μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα στην Αμερική. Στην δεκαετία 1965-75 ο μεταναστευτικός νόμος του 1965 έδωσε την ευκαιρία σε 200.000 Έλληνες να μεταναστεύσουν στην Αμερική. Τώρα, οι μετανάστες έρχονται με τις γυναίκες και τα παιδιά τους που φοιτούν στα δημόσια σχολεία και συνεχίζουν ανώτερες σπουδές στα πανεπιστήμια.
Το 1974 ήλθαν στην Αμερική ο Μανώλης και Σοφία Μανωλιού με τα παιδιά τους, τον 6χρονο Παναγιώτη, τον 5χρονο Βασίλη και την 3χρονη Φωτεινή. Στην αρχή και τα τρία αδέλφια φοίτησαν πρώτα στα δημόσια σχολεία και στην συνέχεια στα Πανεπιστήμια.
Ο Παναγιώτης ειδικεύτηκε στο Computer Science και σήμερα είναι καθηγητής στο Northeastern University στην Βοστώνη και έχει αναλάβει την διοίκηση δεκάδων ερευνητικών έργων. Ο Βασίλης ειδικεύθηκε στην εκπαίδευση και ανάλαβε administrator within the New York City Department of Education. Η Φωτεινή ειδικεύτηκε στην διοίκηση και ανάλαβε Managing Vice President of Human Resources with Capital One
Το περασμένο χρόνο ο Μανώλης Παναγιώτη Μανωλιός πήρε το Bachelor of Science από το Northeastern University και φέτος το Master of Science από το ίδιο πανεπιστήμιο. Επίσης εφέτος ο Μανώλης Βασιλείου Μανωλιός πήρε το Bachelor of Arts από το Tampa University.
Το παράδειγμα των παιδιών και εγγονιών της οικογένειας Μανωλιού χαρακτηρίζει τους μετανάστες του μεταναστευτικού ρεύματος 1965-75. Μπορεί οι πιο πολλοί να δούλεψαν στα εστιατόρια και σε άλλες επιχειρήσεις, αλλά τα περισσότερα από τα παιδιά τους σπούδασαν και τώρα συνεχίζουν τα εγγόνια τους. Επίσης, αρκετοί ομογενειακοί σύλλογοι και οργανισμοί, όπως το Pan-Karpathian Foundation και το Karpathian Educational and Progressive Association, έχουν καθιερώσει προγράμματα υποτροφιών. Γι’ αυτό και η Ομογένεια της Αμερικής συγκαταλέγεται μεταξύ των εθνοτήτων με το υψηλότερο ποσοστό πανεπιστημιακής μόρφωσης.
From coal mines to universities
By Manolis Cassotis
When the mass migration of Greeks to America began at the end of the 19th century and the beginning of the 20th, the immigrants could only find work in manual labor. One of the most difficult jobs was in the coal mines, where they faced an unhealthy and dangerous environment, and that’s where many Karpathians found themselves. They worked six days a week, 12 hours a day, as the poignant song “The Miner Complains” describes the life of a miner:
“You load sixteen tons and what do you get?
Another day older and deeper in debt.
Saint Peter, don’t you call me ’cause I can’t go.
I owe my soul to the company store.”
Similarly, Nick Konstantinidis describes the life of the miner, which can be freely translated as:
“Leave your shores, the fresh air,
to enter the coal mine and let the sun shines.”
In the Steel Mills
Those who were slightly more fortunate found jobs in the steel mills, where conditions were somewhat better. They also worked six days a week and 12 hours a day, enduring unbearable heat from the red-hot irons. Nick Konstantinidis describes this experience, which can be loosely translated as:
“Others in the factories, with the high chimney,
where their bodies are cooked, like cod.”
In the Restaurants
Others subsequently secured jobs in restaurants as dishwashers, where there was more security but lower wages. However, they had the opportunity to become cooks and eventually own their own restaurants. Nikos Konstantinidis refers to the dishwashers in the following couplet, which can be freely translated as:
“In Karpathos I was having a good time and rejoicing in youth,
and now in America, I am an engineer washing dishes.”
The Pursuit of Education
Despite the difficulties and sufferings experienced by the first immigrants, some of them maintained their interest in education. Among them was John Kokkinidis, who studied engineering at Columbia University and later designed the Bronx Expressway.
The interest in and dreams of education also grew among the children and grandchildren of former miners. One such example is Nick Dalianis, who studied chemistry first at the University of Chicago and later at the Massachusetts Institute of Technology, contributing to the conversion of Uranium into Plutonium and the construction of the atomic bomb.
The Changing Landscape
The situation changed dramatically with the last great migration from Greece to America. In the decade between 1965 and 1975, the immigration law of 1965 provided the opportunity for 200,000 Greeks to immigrate to America. Now, immigrants came with their wives and children, who attended public schools and pursued higher education at universities.
In 1974, Manolis and Sofia Manoliou came to America with their children: 6-year-old Panagiotis, 5-year-old Vassilis, and 3-year-old Fotini. Initially, all three attended public schools and then went on to universities. Panagiotis specialized in Computer Science and is currently a professor at Northeastern University in Boston. He has led dozens of research government and industrial projects. Vassilis majored in education and became an educator and later an administrator within the New York City Department of Education. Fotini majored in administration and became Managing Vice President of Human Resources with Capital One.
Last year, Emmanuel Panagiotis Manolios received his Bachelor of Science from Northeastern University, and this year, he earned his Master of Science from the same institution. Also, this year, Emanuel Vasili Manolios received his Bachelor of Arts from Tampa University.
The example of the children and grandchildren of Manolios’ family is characteristic of the immigrants who migrated between 1965 and 1975. While most may have worked in restaurants and other businesses, most of their children attended universities, and now their grandchildren continue this trend. Additionally, several expatriate associations and organizations, such as the Pan-Karpathian Foundation and the Karpathian Educational and Progressive Association, have established scholarship programs. As a result, Greek Americans are among the ethnicities with the highest percentage of university education.
