ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. ‘Αγγιξαν τις καρδιές των Χιωτών και των μελών της κοινότητας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Τζάκσον Χάιτς οι εκδηλώσεις για την 111η Επετείου της Απελευθέρωσης της Χίου, που διοργανώθηκαν το πρωί της Κυριακής, 12ης Νοεμβρίου 2023 από την Χιακή Ομοσπονδία σε συνεργασία με τον ιστορικό Παγχιακό Σύλλογο «Κοραής» Νέας Υόρκης.
Οι εκδηλώσεις έλαβαν χώρα στην κοινότητα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Jackson Heights του Κουίνς και θύμισαν σε όλους – συμπεριλαμβανομένου και του γράφοντα – τις καλές παλιές εποχές.
Οι ομογενείς αρχικά παρακολούθησαν την Θεία Λειτουργία, την Αρτοκλασία και την Δοξολογία που τέλεσαν ο πρωτοσύγκελος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, π. Νεκτάριος Παπαζαφειρόπουλος και ο ιερατικός προϊστάμενος, π. Γεδεών Βαρύτιμος.
Στην συνέχεια μετέβησαν στην κοινοτική αίθουσα όπου έλαβε χώρα το αφιέρωμα στην 111η επέτειο των Ελευθέριων της Χίου.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με την κατάθεση στεφάνων στο κενοτάφειο και αμέσως μετά ο π. Γεδεών Βαρύτιμος ανέπεμψε την προσευχή. Εστίασε την προσοχή του στην προσφορά του αειμνήστου Παύλου Σκυλίτση Στεφάνοβικ και τόνισε ότι η Θεολογική Σχολή της Χάλκης ανεγέρθηκε με την δωρεά του.
Ο π. Νεκτάριος Παπαζαφειρόπουλος μετέφερε τις ευλογίες του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, κ. Ελπιδοφόρου και ευχήθηκε για τα Ελευθέρια της Χίου.
Χαιρετισμούς απηύηθυναν ο πρόεδρος του Παγχιακού Συλλόγου Κοραής Παναγιώτης Γεραζούνης, ο οποίος προσέφερε εκ μέρους του Συλλόγου επιταγή αξίας $500 για την ενίσχυση του σχολείου, καθώς επίσης και η πρόεδρος της Χιακής Ομοσπονδίας Κυριακή Καλογερά.
Η πρόεδρος της κοινότητας Αμαλία Μπουρνιά προλόγισε την πρόεδρο του Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου Αθηνά Κρομμύδα, η οποία ήταν και η κεντρική ομιλήτρια της εκδήλωσης.
Η ομιλία της κ. Κρομμύδα – κατά κοινή ομολογία – ήταν συγκινητική. Η Καλλιόπη Κουτέλου ανέγνωσε την ομιλία στην αγγλική γλώσσα και ο Αλέξανδρος Παντελούκας ανέλαβε τον ρόλο του συντονιστή της εκδήλωσης. Οι μαθητές Γιώρος Α. Αλμυρούδης και Παντελής Σγουρός απήγγειλαν ποιήματα.
Η ομιλία
Μετά παράκλησης των στελεχών τόσο της Χιακής Ομοσπονδίας, όσο και του Παγχιακού Συλλόγου «Κοραής» Νέας Υόρκης παραθέτουμε το πλήρες κείμενο της ομιλίας της κ. Αθηνάς Κρομμύδα:
Χίος. Εδώ, που σμίγουν τα τραγούδια τους οι άνεμοι των δύο ηπείρων, εδώ, που η αύρα η αιγαιοπελαγίτικη δίχτυ πλέκει με την αρμύρα του γιαλού και τις αχτίνες του ήλιου, εδώ απλώνει ανέμελα τις ακρογιαλιές της η κόρη η ακριβή του Αρχιπελάγου η Χίος, το μυρωμένο νησί, η μάννα η περήφανη ποιητών και φιλοσόφων, δασκάλων και Πατριαρχών, μελετητών και ριψοκίνδυνων θαλασσινών!
Εδώ, σ’ αυτή τη γη, που με το δάκρυ του το μαστιχόδεντρο το χώμα της ποτίζει, εδώ, που το θυμάρι με τη ρίγανη και τη φασκομηλιά συντεχνάζονται τα πιο άσπιλα αρώματα, εδώ που τα κοχύλια τραγουδούν τις νύχτες με το φλοίσβο, εδώ τραγούδησε ο Όμηρος τον Οδυσσέα και τον Πάτροκλο, τον Έκτορα και τον Αχιλλέα, την Ωραία Ελένη και τον Πάρη κι όλους τους ήρωες, και τους θεούς του Τρωικού πολέμου.
Εδώ, σ’ αυτή τη σπιθαμή της γης, που οι λεμονανθοί συνταιριασμένοι με τα γιασεμιά φτιάχνουν λιβανωτό στον Πλάστη, γεννήθηκαν μεγάλοι των Γραμμάτων άνδρες! Ο Κοραής, ο Νεόφυτος Βάμβας, ο Ψυχάρης, και πάμπολλοι άλλοι που λάμπουν και θα λάμπουν εσαεί και θα μας δείχνουν το δρόμο….
Σε τούτο το νησί, το νησί των Μακάρων, όπως το είπαν, η καλοσύνη, η χαρά, η αγάπη και η φιλοξενία … περισσεύουν.
Πεντακόσια χρόνια προ Χριστού, η Χίος ήταν η πιο μεγάλη ναυτική δύναμη στο Αιγαίο, ενώ στα Ρωμαϊκά και στα Βυζαντινά χρόνια διέθετε και αξιόλογα ναυπηγεία.
Τον 11ο αιώνα ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μονομάχος χτίζει τη θαυμάσια για τα ψηφιδωτά της Νέα Μονή, εθνικό κειμήλιο του Μεσαιωνικού πολιτισμού!
Στα μέσα του 14ου αιώνα το παίρνει στην κατοχή της η γενοβέζικη εταιρεία εφοπλιστών ΜΑΟΝΑ ενώ το 1566 Τούρκοι το παίρνουν, Τούρκοι το πατούν….
Απαγορεύσεις και ακραίες βαρβαρότητες δεν γνώρισαν πολλές οι Χιώτες, με κύριο λόγο την παραγωγή της μαστίχας, μεγάλο κεφάλαιο για την οικονομία του νησιού και… πολύτιμο δώρο για τις χανούμισσες στα χαρέμια.
Το 1822, το όμορφο νησί της μανταρινιάς και της μαστίχας, το νησί που γέννησε μεγάλους ευεργέτες και δωρητές, το νησί που ήταν γαστέρα πολιτισμού, γίνεται ολοκαύτωμα!
Εκατό χιλιάδες ήταν οι Χιώτες και μείναν μόνο τρεις χιλιάδες, λείψανα της ανήκουστης καταστροφής, απομεινάρια της ανεκδιήγητης θηριωδίας των Αγαρηνών. Εικοσιτρείς χιλιάδες σφάχτηκαν και άλλες σαρανταεπτά χιλιάδες πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Εικοσιπέντε χιλιάδες φύγαν στα γειτονικά νησιά όπως – όπως, για να γλυτώσουν. «Άμε νάβρεις τους δυστυχέστατους Χιώτες, οι οποίοι παραδέρνουν εδώ κι εκεί, κι όταν κουρασθούν κάθονται ίσως εις κανένα έρημο ακρογιάλι και ψάλλουν με λόγια δικά τους, επί τον ποταμόν Βαβυλώνος, εκεί εκαθίσαμε και εκλαύσαμε …» λέει στο Διάλογό του ο Σολωμός.
Το άβατο της κορυφής του Ανάβατου έγινε δόξας σύμβολο και προσκύνημα αντάξιο της προσφοράς του. « Αλώσαντες την κώμην οι Τούρκοι, εν στόματι μαχαίρας διεπέρασαν τους πολιορκηθέντας. Εκ δε των οστέων των φονευθέντων επληρώθησαν δύο οικήματα». Το μοναστήρι του Αγίου Μηνά έγινε τόπος μαρτυρίου και κοιμητήριο για χιλιάδες Χιώτες που σφάχτηκαν και κάηκαν.
Ακόμα σήμερα, στα μάρμαρα της εκκλησιάς, φαίνονται καθαρά τα ματωμένα πέλματα μωρών που ζητούσαν, που πάσχιζαν, μέσα στο πανηγύρι του Χάρου να βρούν τη ζωή!!! Ο Ντελακρουά με τον περίφημο πίνακά του της Σφαγής της Χίου και ο Ουγκώ με το ποίημά του «Το Ελληνόπουλο» δείξαν στους Ευρωπαίους την απάνθρωπη εικόνα του Αγαρηνού. Και η γηραιά Ευρώπη τότε συγκινήθηκε και είδε τον αγώνα των Ελλήνων πιο ζεστά.
Θρηνεί ο Ουγκώ… «Τούρκοι διαβήκαν, χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα, η Χίος το ολόμορφο νησί μαύρη απομένει ξέρα…» …και …. στου κάστρου τα χαλάσματα το σγουρόμαλλο Ελληνόπουλο , το αγόρι που κουβαλούσε μέσα του γενιές ηρώων και μαρτύρων , άλλο δεν ήθελε για να του διώξει το μαράζι.. «…Διαβάτη, βόλια , μπαρούτι θέλω, ΝΑ»! Μα το μπαρούτι και τα βόλια ταχιά δεν ήρθαν. Βαριά τραυματισμένο κι ακρωτηριασμένο το κορμί της λυγερής της νύφης του Αιγαίου έμεινε να βογγά χρόνους πολλούς…Οι Χιώτες στέναζαν κάτω από τον Τουρκικό ζυγό και περίμεναν να έρθει η κατάλληλη στιγμή για να διώξουν τους κατακτητές από τα άγια χώματά τους.
Η ευκαιρία ήρθε το 1911, όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος Ιταλίας – Τουρκίας. Τότε οι Χιώτες θέλησαν να εκμεταλλευθούν αυτή τη ρήξη και να επαναστατήσουν. Ήταν κατάλληλη η στιγμή γιατί, με την κατάληψη των Δωδεκανήσων, η Τουρκική φρουρά της Χίου είχε φύγει από το νησί και είχε περάσει στην αντικρινή Μικρασιατική παραλία.
Έτσι ήταν πιο εύκολο για τους Χιώτες , την περίοδο εκείνη να δράσουν. Τότε, με συντονισμένες κινήσεις, κατάφεραν να οργανωθούν, να δραστηριοποιηθούν για να μπορέσουν να δώσουν ένα τελειωτικό χτύπημα στον κατακτητή. Επικοινώνησαν με το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας και ταυτόχρονα μαζί και με άλλους Αιγαιοπελαγίτες, ήρθαν σε επαφή με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, Φώτιο, προστάτη και υποστηρικτή τους.
Οι Χιώτες σάρκωσαν την ιδέα να κάνουν αιγαιοπελαγίτικο θέμα, να μη γίνει η κατάκτηση των νησιών από τους Ιταλούς, αλλά να γίνει αυτονόμηση. Ο Πατριάρχης Φώτιος, με δύναμη και παλμό, με ενθουσιασμό και συγκίνηση παρότρυνε τους μεγαλεμπόρους και τους επιχειρηματίες να στηρίξουν οικονομικά, με γενναία ποσά τον ξεσηκωμό και τον αγώνα των Χιωτών. Σχηματίσθηκε επιτροπή για το συντονισμό και τη στήριξη του ξεσηκωμού του νησιού. Μέλη της επιτροπής ήταν διαπρεπείς Έλληνες της εποχής: Συναδινός, Χωρέμης, Μπενάκης, Σαλβάνος, Αντωνόπουλος, Ζολώτας, Ασπιώτης, Σαρίκας. Πρώτη τους κίνηση ήταν να πάνε στον Πρωθυπουργό, τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Το ηφαίστειο που δούλευε χρόνια ολόκληρα, που το συδαύλιζαν η αγανάχτηση και το πικρό παράπονο του σκλαβωμένου λαού του μαρτυρικού νησιού, ήταν έτοιμο να εκραγεί!
Και ήρθε η ευλογημένη μέρα! 11 Νοεμβρίου 1912!
Μέρα των πολιούχων του νησιού, Αγίων Βικτώρων, μέρα που οι πιστοί πήγαιναν στην εκκλησιά τους, για να υμνήσουν «…τους τρεις ενδόξους αστέρας, … τους αηττήτους του Χριστού στρατιώτας,… Μηνάν τον θεηγόρον.. τον απροσμάχητον Βίκτωρα.. συν τω σοφώ Βικεντίω…». Γεμάτη ήταν η Μητρόπολη, όταν ακούστηκε, σαν από αγγέλου στόμα, το «έρχονται, έρχονται, έρχονται οι ‘Ελληνες! Φάνηκαν τα βαπόρια!!!».
Χίλια μύρια στόματα πήραν το χαρμόσυνο τούτο άγγελμα, το πρωτόγνωρα χαρούμενο μαντάτο και το βροντοφώναξαν και τόκαναν τραγούδι … Και τ’ όμορφο νησί του γιασεμιού και της πορτοκαλιάς δονήθηκε και αναντρανίστηκε και ξύπνησε –λες – από το λήθαργο…
Η εκκλησιά αδειάζει. Οι πιστοί έρχονται να γιορτάσουν τους πολιούχους Αγίους τους έξω, στην παραλία, περιμένοντας τους ελευθερωτές τους, για να υμνήσουν και να δοξάσουν το Μεγαλοδύναμο και την Ελευθερώτρια Μάνα μαζί με αυτούς που φέρναν τον αγέρα της λευτεριάς…
Στο βάθος του ορίζοντα, ανάμεσα Μικράς Ασίας και Εγνούσας, ένας όγκος από καπνούς , πλοία και σύννεφα δίνει τα πρώτα μηνύματα του ερχομού. Δάκρυα χαράς και ενθουσιασμού αυλακώνουν τα μάγουλα. Οι ψυχές πεταρίζουν σαν νιογέννητα πουλιά που δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους να πετάξουν λεύτερα, πλαταγίζοντας τις φτερούγες τους στον αέρα. Τα μάτια θαμπώνουν . Η Ελληνική η λεύτερη ψυχή ύστερα από αιώνων δουλεία φαίνεται να θρονιάζει σίγουρα πάνω στο μυρωμένο νησί!
Με το πέρασμα της ώρας , τα πλοία, με τον άνεμο της λευτεριάς, πλησιάζουν!!! Μπροστά το ατμόπλοιο «Εσπερία» με τον αρχηγό της μοίρας Ευδρόμων , πλοίαρχο Δαμιανό, πιο πίσω το ατμόπλοιο «Μυκάλη» με τον Πλωτάρχη Παπαβασιλείου, κι ύστερα το ατμόπλοιο «Μακεδονία». Από κοντά τα αντιτορπιλικά «Νέα Γενεά», «Αετός», «Ναυκρατούσα», «Αμβρακία». Και πιο πίσω τα οπλιταγωγά «Πατρίς» και «Σαπφώ» που έφερναν 2,500 στρατιώτες, παλληκάρια έτοιμα να δώσουν τη ζωή τους για τη λευτεριά του νησιού!
Ξαφνικά, το πανδαιμόνιο της χαράς και του ενθουσιασμού κόπηκε με την εμφάνιση των Τούρκων στρατιωτών και χωροφυλάκων, που με τις λόγχες και τους υποκοπάνους των όπλων τους όρμησαν πάνω στα συγκεντρωμένα πλήθη και με φωνές οργής και απειλές θανάτου ερήμωσαν την πόλη.
Το πανηγύρι για τη λευτεριά μέσα απ’ το θάνατο είχε αρχίσει…Οι Τούρκοι, ξαφνιασμένοι ακόμα απ’το αναπάντεχο γεγονός – πώς τόλμησαν οι Χιώτες να ζητήσουν τη λευτεριά τους –ειρωνεύονται…. «… Μπα, ήρθαν να φορτώσουν μανταρίνια…» λέγαν. Και μόνον, όταν άκουσαν τους κανονιοβολισμούς της «Μακεδονίας», μόνο τότε συνειδητοποίησαν γιατί ήρθαν τα πλοία.
Τα παλληκάρια μας, οι Έλληνες στρατιώτες, αποβιβάζονται στο Κοντάρι , ενώ τους δέρνουν τα πυρά του εχθρού. Και μέσα στη λάμψη και τον καπνό, μέσα στην αλλόκοτη τούτη γιορτή, τη γιορτή του ξεσηκωμού, ξεπετιέται μέσα από μια βάρκα ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης! Σκύβει και φιλεί το χώμα το ιερό, κι έτσι, τη στιγμή εκείνη τη θεϊκή, τη στιγμή που συγκλονίζονταν η Χιώτικη ψυχή, έγινε η ένωση της Χίου με τη Μάνα Ελλάδα!
Τα γεγονότα, αστραπιαία βρίσκουν το ένα τ’ άλλο. Ο στρατός μας προχωρεί μέσα στην ανθρωποπλημμύρα. Ο Δήμαρχος της Χίου, Νικόλαος Κουβελάς, με μια ξέφρενη χαρά αγκαλιάζει τον πρώτο ‘Έλληνα αξιωματικό, που βρίσκει μπροστά του και φωνάζει: « Πού είστε, μωρέ παιδιά, που σας γυρεύαμε πεντακόσια χρόνια;» Και ο ποιητής Φραγκόπουλος γυρνώντας από στρατώνα σε στρατώνα εμψυχώνει τους πολεμιστές τραγουδώντας : « Νικητής πανταχού ο σταυρός μας! / Νικητής πανταχού ο στρατός μας! / Στα βουνά, στα λαγκάδια προβαίνει, / Και η Χίος, η άλλοτε σκλάβα, / Ελευθέρα για πάντα θα μένει!»
Σε λίγες ώρες, στις οκτώ το πρωί, στις 12 του Νοέμβρη, ο στρατός βαδίζει προς την πρωτεύουσα. Γυναίκες και παιδιά, δειλά στην αρχή, ξεθαρρεμένοι αργότερα βγαίνουν σε πόρτες και παράθυρα, ρίχνονται στους δρόμους, φιλούν τα χέρια των στρατιωτών, γιορτάζουν τη δική τους Ανάσταση!
Οι όροι τώρα αντιστρέφονται. Σιωπή θανάτου απλώνεται στους Τούρκικους μαχαλάδες. Οι «αγέρωχοι κατακτητές» απολιθώνονται στον πρώτο κιόλας αντίλαλο της αντρειοσύνης. Αιώνων καταπίεση γίνεται τώρα χείμαρρος που σέρνει στην ορμή του τους αγαρηνούς για να τους διώξει απ΄τα αγιασμένα χώματα!!!
«Καταλαμβάνω την νήσο Χίο και προσκαλώ άπαντας τους κατοίκους εις υποταγήν , υποσχόμενος αυτοίς άνευ διακρίσεως, φυλής και θρησκεύματος ασφάλειαν ζωής, τιμής και περιουσίας.» Μετά την πρώτη αυτή κοινοποίηση από τον διοικητή στρατού κατοχής, συνταγματάρχη Δελαγραμμάτικα, έτρεξαν να δηλώσουν την αφοσίωσή τους όλοι οι αντιπρόσωποι των συνοικιών. Ο Μητροπολίτης Ιερώνυμος, ο δήμαρχος Κουβελάς, και οι αντιπρόσωποι των Καθολικών και Ιουδαϊκών παροικιών.
Στη μία η ώρα μετά το μεσημέρι της ίδιας μέρας, η Ελληνική σημαία, φτιαγμένη από τη μικρή Ευγενία Μαδιά, κυματίζει και πάλι στον δοξασμένο τόπο και αναπτερώνει το ηθικό. Λίγες ώρες αργότερα οι στρατιώτες μας νικούν τους Τούρκους που είχαν καταφύγει πανικόβλητοι στις Καρυές. Τους αναγκάζουν να έρθουν στη Νέα Μονή και στη Μονή των Αγίων Πατέρων. Στις 14 του Νοέμβρη ο στρατός παίρνει τον Αγιο Γιώργη και τον Δαφνώνα και μετά από επίμονη μάχη, στις 16 του ίδιου μήνα παίρνει το Αίπος.
Ο διοικητής του Τουρκικού στρατού του νησιού Ζιχνή Μπέης ζητά απεγνωσμένα εκδίκηση. Διατάζει τους στρατιώτες του να χτυπήσουν τα Καρδάμυλα. Χτυπιούνται οι Καρδαμυλίτες με τους Τούρκους στο ύψωμα «Γρια». Η νίκη γράφεται υπέρ των Ελλήνων. Σε λίγο ο αέρας της λευτεριάς φυσά και στην περιοχή της Βολισσού. Τα βορειόχωρα ξαναβρίσκουν ένα- ένα την Ελληνική τους όψη. Οι συμπλοκές συνεχίζονται. Οι Τούρκοι περιορίζονται επικίνδυνα μέρα με τη μέρα. Ο κλοιός φαίνεται νάναι ασφυκτικός.
Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του για την λευτεριά του νησιού.
Οι Τούρκοι καταλαβαίνουν, πως ο τόπος τούτος δεν τους χωρεί πια. Όμως ο Ζιχνύ Μπέης δεν παραδίνεται. Κρατά την περιοχή των Αγίων Πατέρων και περιμένει. Παράλληλα παραγγέλλει, να του έρθει από την Τουρκία ικανό φορτίο πετρελαίου, για να κάψει όλη τη Χώρα. Τελευταία στιγμή τούτο γίνεται γνωστό και αποσοβείται, αποφεύγεται. Οι Έλληνες αποφασίζουν να επιτεθούν στις 19 του Δεκέμβρη.
Μια μέρα πριν, οι Τούρκοι ζητούν διαπραγματεύσεις. Ο Ζιχνύ στέλλει τον ταγματάρχη Χουσείν Μπέη και τον υπολοχαγό Εμβέρ Εφέντη να συζητήσουν με τους Έλληνες την παράδοσή τους. Η επίθεση αναβάλλεται. Ο εχθρός ζητά να παραδοθεί με τον όρο, πως όλος ο στρατός με τον οπλισμό και τα εφόδιά του θα μεταφερθεί στο Τσεσμέ. Ετσι, θέλει ο Ζιχνύ να κερδίσει χρόνο, για να προλάβει ο Τουρκικός στόλος από το Τσεσμέ να διαλύσει την πολιορκία της Χίου. Ελίσσεται και περιμένει.
Ο Δελαγραμμάτικας διατάσσει επίθεση στις 20 του Δεκέμβρη. Η είδηση αυτή μέσα σε λίγες ώρες αναστάτωσε το νησί. Οι Τούρκοι πρόκριτοι εμβρόντητοι έρχονται στο Δελαγραμμάτικα και του υπόσχονται πως θα πείσουν τον Ζιχνύ να παραδοθεί άνευ όρων. « Σας επιτρέπω να μεταβείτε προς συνάντησιν του Ζιχνύ και να ανακοινώσητε αυτώ εξ ονόματός μου, ότι αύριο την 7ην πρωινήν ώραν θα του επιτεθώ» τους είπε ο συνταγματάρχης. Ο Ζιχνύ όμως δεν πείθεται και διώχνει τους προκρίτους.
20 του Δεκέμβρη, 7 το πρωί και το νησί ολόκληρο σειέται από τα πυροβόλα των πλοίων. Το «Εσπερία» χτυπά την περιοχή των Αγίων Πατέρων, το «Μακεδονία» χτυπά τις εχθρικές θέσεις στο Αίπος, το «Μυκάλη» χτυπά το Πυτιός, το «Αμβρακία» χτυπά την περιοχή του Αγίου Ισιδώρου. Την ίδια ώρα ο στρατός με τους εθελοντές Χιώτες περνά και λευτερώνει πιθαμή προς πιθαμή τα χώματα της μυρωμένης γης. Η επίθεση παίρνει το χρώμα του πανηγυριού. Ανδρες, γυναίκες, παιδιά κατεβαίνουν στην πλατεία της Χώρας, γίνονται ένα με το στρατό κι έρχονται στο Αίπος, για να χαρούν μαζί τη νίκη! Οι Τούρκοι εξαφανίζονται. Εξαλλοι οι Χιώτες ζητωκραυγάζουν.
Στις 11:00 το πρωί στην κορυφή του Αίπους κυματίζει η γαλανόλευκη. Ο Ζιχνύ περικυκλώνεται ασφυκτικά στη θέση Κοχλιά και το βράδυ της ίδιας μέρας παραδίνεται άνευ όρων. Το πρωί της 21ης Δεκεμβρίου ακολουθεί και η παράδοση όλων των Τούρκων των νοτιοχώρων. Στη Λαγκάδα, το απόσπασμα του λοχία Πλαστήρα μετά από πεισματώδη μάχη κατατροπώνει τον εχθρό. Με την ίδια αυταπάρνηση χτυπά τον εχθρό ο στρατός σε όλα τα σημεία του νησιού. Οι Τούρκοι παραδίνονται. Δυό χιλιάδες αξιωματικοί και στρατιώτες αιχμαλωτίζονται. Οι Χιώτες γιορτάζουν τη λευτεριά τους. Πλημμυρίζουν τους δρόμους τραγουδώντας παιάνες νίκης!
Τότε και πάλι δίνουν τρανό παράδειγμα της φιλοξενίας τους και των αγνών αδελφικών τους αισθημάτων. Παίρνουν τους στρατιώτες στα σπίτια τους και φροντίζουν να μη τους λείψει η θαλπωρή της οικογένειας, θέλοντας έτσι να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους στους ελευθερωτές τους. «Τιμής΄Ενεκεν και Ευγνωμοσύνης» η επιτροπή εράνων υπέρ των εθνικών αναγκών αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την τροφοδότηση του στρατού. Πολλοί είναι αυτοί που φέρνουν στο Ταμείο της Επιτροπής τα χρυσά τους νομίσματα για να αγοράσουν τρόφιμα για τους στρατιώτες. Και… τις παγωμένες νύχτες του χειμώνα ανεβαίνουν στο Αίπος για να φέρουν στους άγρυπνους φρουρούς της λευτεριάς ζεστά ροφήματα, ψωμί και σύκα και σταφίδες και αμύγδαλα…
Όλοι αδερφώθηκαν με μιας, για να προσφέρουν τη συμπαράστασή τους και την αγάπη τους σ’ αυτούς, που τάχθηκαν να λευτερώσουν το νησί τους, τη Χίο. Αυτό το λαμπερό πετράδι του Πλανήτη, αυτή την ακριβή κόρη της Μεσογείου , τη Χίο των καπεταναίων και των εφοπλιστών, των ευεργετών, των οραματιστών και των φιλανθρώπων, τη Χίο των ερευνητών και των επιστημόνων (τρανό παράδειγμα ο Σταμάτης Κριμιζής και ο Καραθεοδωρή), των δραστήριων ομογενών, της Αμερικής και των όπου γης ομογενών , κηρύκων του μεγαλείου της Ελληνικής ψυχής, της διανόησης, της αρχοντιάς, της ανθρωπιάς και της ευγένειας! Τη Χίο, το νησί, που λέγοντας και μόνο τ ’ όνομά του, μας ¨περεχούν τ’ ανθόνερα και τα ροδόσταμά του»!!!
Αυτό το νησί που ατενίζει κατάματα τον ήλιο, ριζωμένο στο Αιγαίο πέλαγος, έχοντας πάνω στο στήθος του το επίγραμμα του μεγάλου ποιητή μας Κωστή Παλαμά: «Ελλάδα, για Σε, Μάννα, / Στη Γη της Χίου, / Στεφάνι μας η Δόξα / Του Μαρτυρίου!!!
Ευχαριστώ!
