Ανάλυση: Πάσχα – Ελλήνων Πάσχα στην γενέτειρα και στην Αμερική

Γράφει η Ευαγγελία Αλιβιζάτου

Πάσχα στην Ελλάδα. Στον ομορφότερο προορισμό του κόσμου. Σε όποια πόλη, νησί, χωριό βρεθείς, πάντα θα είναι Πάσχα Ελληνικό. Αρκεί να το τιμήσεις όπως του αξίζει, με θρησκευτική κατάνυξη, ήθη, έθιμα. Αρκεί να μπορέσεις να πενθήσεις, να συλλογιστείς, να νιώσεις. Μια Μεγάλη Εβδομάδα, όπου η χώρα μας πενθεί έως το βράδυ της Ανάστασης. έως ότου έρθει η Λαμπρή.   

Η εποχή του covid-19 μας άφησε πληγές, σε άλλους  απώλειες, σε άλλους αγωνίες και φοβίες. Τα προηγούμενα δύο χρόνια νιώσαμε την απομάκρυνση, στιγμές που οικογένειες δεν ενώθηκαν.

Τα ομορφότερα ήθη, έθιμα της χώρας μας βρίσκονται στους κατά τόπους προορισμούς μας. Αγαπημένη Τήνος, Σκιάθος, Κέρκυρα  Κεφαλονιά, Λέσβος, Αιγαίο και Ιόνιο ενώνονται, με την Ήπειρο να κρατά γερά τα σκήπτρα των εθίμων.

Η Σκιάθος με το Αγιονορείτικο έθιμο της και με την Ακολουθία του Επιτάφιου να ξεκινά αργά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής και να συνεχίζει με την περιφορά του Επιτάφιου ως τα ξημερώματα.

Θρησκευτική κατάνυξη στο νησάκι της Ύδρας, όπου ο Επιτάφιος στα Καμίνια, μπαίνει στη θάλασσα και διαβάζεται η Ιερή Ακολουθία μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα.

Ανάσταση στην Καλαμάτα, με έθιμα διατηρητέα από το 1821, με παραδοσιακές ενδυμασίες, περνώντας μηνύματα και δείχνοντας ότι οι μάχες δεν κερδίζονται από αριθμητική υπεροχή, αλλά από θάρρος και αγάπη για την πατρίδα.

Πάσχα στα Γιαννιτσά, του νομού Πέλλας, με το έθιμο «Κουνιές» να αναβιώνει τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα και να συμβολίζει την «αιώρηση», δηλαδή το κούνημα που γίνεται για το καλό, υπέρ υγείας και πλούσιας σοδειάς.

Μεγάλο Σάββατο στο Λεωνίδιο και η αίσθηση από τα αερόστατα που ανυψώνονται ψηλά στον νυχτερινό ουρανό, από τους ενορίτες, μένει στο μυαλό όλων, κρατώντας την παράδοση από τον 19⁰ αιώνα.

Μεγάλη Πέμπτη στην Πάτμο, στο νησί της Αποκάλυψης, με την τελετή του «Νιπτήρος», μια αναπαράσταση από τον Μυστικό Δείπνο στην κεντρική πλατεία της Χώρας, όπου ο ηγούμενος της Μονής Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών, όπως ο Ιησούς έπραξε στους μαθητές του.

Κεφαλονιά, ένας ιδιαίτερος Πασχαλινός προορισμός. Βγαίνοντας από τα κρουαζιερόπλοια ή περπατώντας στην παραλιακή, θα συναντήσουμε το περίφημο Cafe «Cosi», με τα υπέροχα πρωινά του εδέσματα. Η κυρία Ντόροθυ και ο χαμογελαστός Γιάννης θα τρέξουν να προσφέρουν μια ζεστή Κεφαλλονίτικη αγκαλιά πριν τις λιχουδιές και τον αυθεντικό καφέ. Το μεσημέρι της πρώτης Ανάστασης, κόσμος απ’ όλη την πόλη και τα χωριά μαζεύονται στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, με το Λύκειο Ελληνίδων με τις παραδοσιακές φορεσιές και κόκκινες λαμπάδες να μοιράζονται στο πλήθος με ευχές και το παραδοσιακό σπάσιμο της στάμνας από το καμπαναριό.

Σημείο αναφοράς η όμορφη καφετέρια δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα, που χρόνια κοσμεί το Λιθόστρωτο, το «Antico» Cafe , με τις αγκαλιές των γνωστών και φίλων που έχουν καιρό να βρεθούν. Στο χωριό Αγία Ειρήνη οι κάτοικοι την Κυριακή του Πάσχα χορεύουν περνώντας μέσα από την εκκλησία, κάτι που δεν συναντάμε πουθενά αλλού.

Ένα ιδιαίτερο έθιμο της Μεγάλης Εβδομάδας, είναι τα πασχαλινά αυγά, που βάφονται με ένα ιδιαίτερο φύκι της Κεφαλονιάς, φτιάχνοντας μια ξεχωριστή κόκκινη βαφή.

Ταξιδεύοντας στην Ήπειρο, φτάνουμε στην Άρτα όπου τη Μεγάλη Πέμπτη αναβιώνει το έθιμο της φωτιάς, γνωστό ως το «κάψιμο του Ιούδα». Μια τελετουργία σε ανάμνηση της πυράς που άναψε έξω από το Πραιτόριο, εν αναμονή της απόφασης του Ρωμαίου Επιτρόπου Πόντιου Πιλάτου για τον Ιησού.

Στη Θεσπρωτία συναντάμε το μοναδικό ταφικό έθιμο, στο χωριό Γυρομέρι Φιλιατών, όπου οργανοπαίκτες πάνω από τους τάφους των νεκρών, παίζουν τα αγαπημένα τους τραγούδια, μέσα σε βαθιά συγκίνηση. Οι ρίζες του εθίμου από το 18⁰ αιώνα κράτα ακόμη με  περηφάνια.

Συνεχίζουμε στο Διαβολοπάζαρο Πρεβέζης, με το έθιμο της αυθεντικής πρώτης Ανάστασης στο λιθόστρωτο δρομάκι, να θυμίζει στους ντόπιους τον καιρό της Τουρκοκρατίας, όταν η σκλαβωμένη Ελλάδα έφτιαχνε τις κροτίδες τις ημέρες του Πάσχα για να προστατευθεί από τους Τούρκους.

Τα λαϊκά έθιμα ζουν και βασιλεύουν ακόμη και στην ομογένεια. Απανταχού Έλληνες σε οποιοδήποτε κράτος και αν ζουν, δεν ξεχνούν το Πάσχα Ελλήνων. Οι ομογενείς με σεβασμό τηρούν τα ελληνικά έθιμα. Η πολιτιστική ταυτότητα συνεχίζει με περηφάνια  τις παραδόσεις που έφεραν μαζί τους από την Ελλάδα όταν μετανάστευσαν.

Οι κατά τόπους Ενορίες σε όλη την Αμερική, δίνουν συγκινητική χροιά, με τα έθιμα κάθε κοινότητας, να μας θυμίζουν ότι Έλληνας δεν νιώθεις μόνο στη Ελλάδα. Τη Μεγάλη  Παρασκευή παρότι εργάσιμη, οι ναοί γεμίζουν από τους πιστούς, ώστε να παρακολουθήσουν την Ακολουθία των Ωρών καθώς και την Αποκαθήλωση του Κυρίου.

Συνάνθρωποι, να θυμόμαστε πως το νόημα της ζωής βρίσκεται στην πίστη. Βρίσκεται στην αξία που δίνουμε στα συναισθήματα, όχι σε εφήμερες καταστάσεις. Η ανάγκη να συγχωρέσουμε και να συγχωρεθούμε είναι μεγάλη και επιτακτική. Η προσφορά στον πλησίον.

Η αγάπη που θα προσφέρουμε δεν κοστολογείται σε ένα πιάτο  φαγητό. Χρέωση συναισθηματική, ενδεχομένως μεγαλύτερη φροντίδα στους μοναχικούς των ημερών. Είναι οι άνθρωποι που δεν θα αγκαλιάσουν κανέναν. Είναι αυτοί που έχουν το βλέμμα στον ουρανό, θλίψη, μελαγχολία. Οφείλουμε να την σεβαστούμε.   

Προσωπικά σας εύχομαι από τα βάθη της καρδιάς μου, να αγαπήσετε,  να συγχωρήσετε, να ξεχάσετε και να παλέψετε για το σήμερα και το αύριο. Αν άθελά μου πλήγωσα κι εγώ με τη σειρά μου οποιονδήποτε, οφείλω να πω μια συγνώμη.

Όπως και ένα μεγάλο ευχαριστώ στην ιστοσελίδα «Αναμνήσεις» και στους συνεργάτες της, για την όμορφη συνεργασία σεβασμού, εμπιστοσύνης που μου προσφέρει. Είναι τιμή μου να γράφω, ξέροντας ότι υπάρχουν άνθρωποι σε μια άλλη άκρη του κόσμου, που με «διαβάζουν». Ευχαριστώ την ομογένεια που με έχει αγκαλιάσει.

Καλή Ανάσταση και καλό Πάσχα.