ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Η γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, της πρωστάτιδας της γραφικής Σωτήρας της Άνω Δρόπολης είναι μια από τις μεγαλύτερες εορτές που διοργανώνονται τον Αύγουστο στην Δρόπολη και κατ΄ επέκταση στην Βόρειο Ήπειρο.
Η φετινή όμως διέφερε από όλες τις άλλες τις προηγούμενες διότι μετά από 95 χρόνια έφερε και πάλι άρωμα Αμερικής.
Ο πρόεδρος της κοινότητας Μιχάλης Σέιδος και τα άλλα στελέχη ασπάστηκαν την ιδέα του Βαγγέλη Σεφέρη για την ανακαίνιση του ιστορικού σχολείου που χτίστηκε με την δωρεά της Αδελφότητας Σωτηριωτών Αμερικής και άνοιξε τις πύλες του το 1927.
Την εποχή εκείνη το σχολείο αριθμούσε πάνω από εκατό μαθητές διότι ξενιτεύονταν μόνο οι νέοι και οι άνδρες, ενώ τα γυναικόπαιδα έμεναν στο χωριό με την προσμονή της επιστροφής των ξενιτεμένων γιων, πατεράδων και παππούδων.
Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες το σχολείο μαράζωσε και το έτος 2000 έκλεισε λόγω της μαζικής φυγής των Σωτηριωτών. Η επαναλειτουργία του τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα μοιάζει με όνειρο απατηλό.
Το εν λόγω σχολείο είναι ένα από τα μεγάλα έργα που ανεγέρθηκαν με τον οβολό των Σωτηριωτών της Αμερικής.
Η Αδελφότητα ανταποκρίθηκε και πάλι και μετά από έναν περίπου αιώνα προσέφερε τον οβολό της για την ανακαίνιση και το όνομά της και σήμερα εν έτη 2022 γράφτηκε και πάλι με χρυσά γράμματα στον μακρύ κατάλογο των ευεργετών και δωρητών της ανακαίνισης.
Στην τελετή των εγκαινίων παρέστησαν ο Δήμαρχος Δρόπολης και Πωγωνίου Δημήτρης Τόλης, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Συνταξιούχων Ελληνοδασκάλων του Νόμου Αργυροκάστρου Βασίλης Λαχανάς και εκπρόσωποι άλλων κοινοτήτων της Δρόπολης.
Εξ Αμερικής παρέστησαν, ο Δημήτρης Τσαβέγιας, ο οποίος ανέγνωσε το μήνυμα της προέδρου Χρυσάνθης Γκέλιου, ο πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Βορειοηπειρωτών «Πύρρος» Σταύρος Ζιώγκας, ο οποίος εκπροσώπησε και την Πανηπειρωτική Ομοσπονδίας Αμερικής, καθώς επίσης και δεκάδες άλλοι Ελληνοαμερικανοί, οι οποίοι αυτές τις ημέρες τελούν το καθιερωμένο προσκύνημα στα πατρώα εδάφη.
Το ανακαινισμένο κτίριο στέγασε δύο αξιόλογες εκθέσεις. Πρόκειται για την έκθεση του ζωγράφου Σταύρου Τσιάτη, ο οποίος είναι ειδήμων στα κεντητά έργα τέχνης και ο οποίος έχει βραβευτεί για την προσφορά του καθώς επίσης και την έκθεση του φωτογράφου Γιώργου Βάσου.
Οι δύο αυτές εκθέσεις έδωσαν το έναυσμα στον Δήμαρχο Δρόπολης και Πωγωνίου Δημήτρη Τόλη να αναφερθεί στο πρόγραμμά του για την μετατροπή της Σωτήρας σε έναν από τους πιο σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς της Δρόπολης και της Βορείου Ηπείρου και της αξιοποίησης του ανακαινισμένου κτιρίου ως Μουσείου στο οποίο θα στεγαστούν η ιστορία, οι παραδόσεις και η λαογραφία του τόπου, καθώς επίσης και η ιστορία των ευεργετών του σχολείου και εν προκειμένω του Συλλόγου Σωτηριωτών Αμερικής.
Μετά τα εγκαίνια ακολούθησε το πατροπαράδοτο γλέντι στο οποίο συμμετείχαν εκατοντάδες Βορειοηπειρώτες.
Ομιλία προέδρου Συνταξιούχων Ελληνοδασκάλων
Παραθέτουμε το πλήρες κείμενο της προσφώνησης του προέδρου του Συνδέσμου Συνταξιούχων Ελληνοδασκάλων του Νόμου Αργυροκάστρου Βασίλη Γ. Λαχανά το οποίο κέντρισε το ενδιαφέρον του ακροατηρίου.
Χρόνια πολλά Σωτήρα, χρόνια πολλά σε όλους τους Σωτηριώτες που γιορτάζουν σήμερα αυτή την Αγία μέρα !
Βρισκόμαστε εδώ σήμερα σε ένα ιστορικό σύμβολο της παιδείας μας, σε ένα από τα πολλά αξιοζήλευτα σχολεία και με περίσσια παιδεία της δίκης μας ελληνικότατης και αθάνατης Δρόπολης.
Σήμερα γιορτάζουμε τα 95 χρόνια που χτίστηκε αυτό το λαμπρό και μεγαλοπρεπές σχολείο που έγραψε λαμπρή ιστορία σε όλα τα χρόνια της λειτουργίας του. Σήμερα τιμούμε τους υπέροχους πατριώτες της Σωτήρας που με παθιασμένο πατριωτικό ζήλο, αυτοπεποίθηση και δίψα για παιδεία έχτισαν ένα από τα ωραιότερα σχολεία που υπήρχαν εκείνη την εποχή, γιατί όχι και σήμερα σε όλη την επικράτεια (της Αλβανίας ) για να μάθουν τα παιδιά της Σωτήρας γράμματα.
Σας θυμίζω ένα γεγονός: όταν έμαθε γι’ αυτό το σχολείο ο τότε Υπουργός Παιδείας της Αλβανίας Τζαφέρ Ύπι, αιφνιδίως επισκέπτεται το σχολείο, ενημερώνεται για όλα, πήρε το λόγο και λέει στον δάσκαλο και διευθυντή του σχολείου:
«Α μωρέ Αντών Πάντο, οι Αμερικανοί της Σωτήρας με τα δολάρια τους και ‘συ με το κουμάντο σου στήσετε αυτό το σχολείο, που τέτοιο σχολείο δεν βρίσκεται σε ολόκληρη την Αλβανία.», αυτά τα είπε στην ελληνική γλώσσα.
Προσωπικά ως εκπαιδευτικός έχω επισκεφτεί πολλές φορές αυτό το σχολείο έζησα και γνωρίζω πολλά ευχάριστα γεγονότα και εμπειρίες που αυτές τις στιγμές της ανανεώνει η μνήμη μου και αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά, δεν σας το κρύβω και συγκίνηση.
Στο σημερινό αντάμωμα δεν είμαστε πλέον οι μαθητές ηλικίας 6 έως 14 ετών που για πολλά χρόνια πέρασαν εκατοντάδες μαθητές από τα θρανία αυτής της ιερής κυψέλης μάθησης, μαθητές που πήραν τις πρώτες γνώσεις, εξάσκησαν την ελληνική γλώσσα, απέκτησαν τη βασική μόρφωση και το όραμα για το μέλλον τους, ανεξάρτητα εάν για πολλούς στις συνθήκες του συστήματος που επικρατούσε έμειναν μόνον όνειρο.
Σήμερα ανταμώνουμε σε μεγάλη ηλικία, ώριμοι με ασπρισμένο το μαλλί, όμως για μια στιγμή μπροστά στον ιερό σχολικό ναό που συναντηθήκαμε νιώσαμε τον εαυτό μας παιδιά, μαθητές.
Οι ποιο πολλοί μαθητές και δάσκαλοι αυτού του σχολείου ταξίδεψαν στην αιωνιότητα, δεν είναι δίπλα μας, όμως σήμερα μας παρακολουθούν από εκεί ψηλά και νιώθουν κι αυτοί χαρά στη χαρά μας.
Τα χέρια που σφίξαμε στο νοσταλγικό αντάμωμα μας, οι αγκαλιές, τα γέλια, ο ενθουσιασμός, τα κρυφά δάκρυα, η χαρά που νιώθουμε, η συγκίνηση, οι ατελείωτες αναμνήσεις που ξεδιπλώνουμε, οι ωραίες στιγμές που περνάμε μας ελαφρώνουνε για λίγο τον πόνο του ξεριζωμού και της ερήμωσης, ξεφύγαμε λιγάκι από την καθημερινότητα, ανταμώσαμε και ανανεώνουμε μνήμες για να μην ξεχαστούμε, να βγάλουμε και αναμνηστικές φωτογραφίες…για να μείνουν ενθύμια για τις επόμενες γενιές.
Από τις αρχές του 2000, το σχολείο σταμάτησε τη λειτουργία του, έμεινε με πόρτες κλειστές, σκούριασαν οι κλειδαριές σε αυτό το καλοχτισμένο κτίριο με τέλεια αρχιτεκτονική και αντοχής αντισεισμικά ντουβάρια.
Έμεινε βουβό, όμως κράτησε και κρατάει μέσα του ολόκληρη την ιστορία της παιδείας πολλών γενεών της Σωτήρας και τον γειτονικών χωριών, ιστορία που δεν θα σβήσει ποτέ.
Όπως όλοι σας κι εγώ νιώθω σήμερα στιγμές χαράς, ενθουσιασμού και εθνική πατριωτική υπερηφάνεια!
Αυτό το άψυχο ωραίο σχολικό κτίριο και καλό κρατημένο από τους πολιτισμένους Σωτηριώτες (γιατί σε πολλά χωριά μας έχουν μετατραπεί σε ερείπια ) σήμερα μετά από πολλά χρόνια που βρίσκονταν κλειστό έδιωξε το καημό του, το μαράζι της ερήμωσης, άρχισε να χαμογελάει, άνοιξαν οι πόρτες, τα παράθυρα, πήραν ανάσα οι αίθουσες διδασκαλίας, περιποιήθηκε και ανανεώθηκε το εξωτερικό περιβάλλον… πήρε νέα παράταση ζωής το άψυχο κουφάρι του, έτσι πρέπει να σε κρατήσουμε πάντα όρθιο και ανανεωμένο για να σε βλέπουν οι επόμενες γενιές σύμβολο τις παιδείας και μόρφωσης των Σωτηριωτών μιας ολόκληρης εποχής πολλών δεκαετιών.
Ήρθαν κοντά σου σήμερα ιστορικό μας σχολείο και μερικοί από τους εκατοντάδες μαθητές και δεκάδες δάσκαλους και καθηγητές που διδαχτήκαν και δίδαξαν σε αυτό το σχολείο.
Γέμισε η ανακαινισμένη αυλή με λίγους από τους πρώην μαθητές εν ζωή, ήρθαν και λίγοι ηλικιωμένοι πρώην εκπαιδευτικοί που λειτούργησαν σε τούτο το σχολείο, όμως χάρη στην γενναία πρωτοβουλία της επιτροπής γράφτηκαν για να μείνουν αιώνια τα ονόματα όλων των εκπαιδευτικών που δίδαξαν σε αυτό το σχολείο.
Όλοι αυτοί αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για το έθνος μας, για τα ελληνικά γράμματα, για τον ελληνικό πολιτισμό.
Σήμερα σε αγνάντεψαν από εκεί ψηλά από την αιωνιότητα και το χάρηκαν και οι ξενιτεμένοι Σωτηριώτες της Αμερικής που πρόσφεραν και έκτισαν αυτό το ωραίο κτίριο, σε βλέπουν από εκεί ψηλά και οι πρωτομάστοροί σου, οι Μπιτσιουναίοι που σε έχτισαν, ναι είναι κι αυτοί ανάμεσα μας σήμερα για τους βλέπουμε εκεί στις σκαλισμένες, λαξευμένες πέτρες στους κίονες…, εκεί που τα ακούραστα χέρια γεμάτα κάλους άφησαν για αιώνες την τέχνη τους, το μεράκι τους, το μόχθο τους.
Παρόν σήμερα είναι και τιμούνε με την παρουσία τους αυτήν την εξαιρετική εκδήλωσε με άρωμα παιδείας λίγοι, μια χούφτα ηλικιωμένοι πρώην δάσκαλοι και καθηγητές του Συνδέσμου Συνταξιούχων Ελληνοδιδασκαλων του Νόμου Αργυροκάστρου που δίδαξαν στα ελληνοχώρια μας Δερόπολη, Πωγώνι, Ρίζα, Αργυρόκαστρο και σε πολλές άλλες περιοχές της επικράτειας.
Αυτή είναι η συνέχεια της μεγάλης πλειάδας των εκπαιδευτικών μας ανά αιώνες.
Οι ελληνοδάσκαλοι μας στο διάβα των αιώνων σε δύσκολα χρόνια και επικίνδυνα, μετέδωσαν στους μαθητές τους την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό και αναδείχτηκαν σε σωτήρες του ελληνικού στοιχείου στις Β. Ηπειρωτικές και όχι μόνο περιοχές γράφοντας με τη στάση τους, το θάρρος, τους αγώνες τους την πορεία που πάντοτε ακολουθούσαν οι Έλληνες στις ιστορικές περιπέτειες.
Με τη στάση τους και τα ελληνικά φρονήματα κράτησαν ζωντανή την ελληνική γλώσσα και την ορθόδοξη πίστη κάτω από καιρούς χαλεπούς που τα σκίαζε η φοβερά και τα πλάκωνε η σκλαβιά.
Οι δάσκαλοι μας κρατώντας στο βάθος τις ψυχής την ελληνική συνείδηση αλλά και κάτω από το βάρος της επιβιώσεις λειτούργησαν πάντα σε εχθρικό περιβάλλον, άντεξαν στο καμίνι των ταξικών διεργασιών, μπόρεσαν να ξεπεράσουν τις αντίξοες συνθήκες, τους προσωπικούς φόβους και δίδαξαν έστω και στοιχειώδης την ελληνική γλώσσα στα ελληνοχωρια μας, μετέδωσαν γνώσεις και ελληνικό πολιτισμό όσο τους επέτρεπαν οι συνθήκες, έδωσαν αγώνα μαζί με τους κληρικούς μας για να διατηρηθεί η ορθόδοξη πίστη.
Οι φτωχοί αυτοί δάσκαλοι που ακόμα μένουν φτωχοί αφιέρωσαν τη ζωή τους στην πνευματική ανατροφοδότηση, στην ελληνική διαπαιδαγώγηση των μαθητών τους και παράλληλα πρόσφεραν σε πολλά κοινωνικά προβλήματα στα χωριά μας, ήταν οι φωτοδότες στις κοινότητες μας.
Δεν είναι ο τόπος και ο χρόνος να αναφέρουμε σήμερα εδώ γεγονότα και δασκάλους που παυτήκαν από το καθήκον, πέρασαν εξορίες ,φυλακίστηκαν, πολλοί εκτελέστηκαν και ουδείς γνωρίζει που σκόρπισαν τα οστά τους, έμειναν χωρίς τάφο.
Και εδώ στους παρόντες έχουμε πρόσωπα που υπέστησαν τέτοιου είδους βαρβαρότητες.
Γενικά με το έργο και τους αγώνες άφησαν τη δίκη τους σφραγίδα στην παιδεία, στην δίκη μας κοινωνία, γι’ αυτό μπορεί να τους κρίνουμε ως ιεραπόστολοι του ελληνικού γένους.
Αξίζουν ένα σεμνό χειροκρότημα!
Όλοι μας νοσταλγούμε τα χρόνια που τα σχολεία μας ήταν λειτουργικά γεμάτα, σας θυμίζω λίγα στοιχεία:
Το σχολικό έτος 1990-91 πριν αρχίσει η μεγάλη φυγή, μόνον στην Άνω Δερόπολη λειτουργούσαν: 19 δημοτικά, 10 οκτατάξια, 2 λύκεια.
Μόνον στο ενιαίο σχολείο στους Βουλιαράτες από την πρώτη έως την δωδέκατη τάξη ο αριθμός των μαθητών έφτανε τους 350.
Σε όλα τα ελληνοχώρια του νόμου μας Δρόπολη, Πωγώνι και Ρίζα λειτουργούσαν 39 δημοτικά 22 οκτατάξια, 3 λύκεια.
Ο αριθμός των μαθητών σε όλα αυτά ξεπερνούσε τους 2400 και το σύνολο των νηπιαγωγών, δασκάλων και καθηγητών περίπου τους 340.
Και σήμερα από αυτή την εκδήλωση ευχόμαστε να γίνει το θαύμα και να δούμε κάποτε να ανοίξουν οι πόρτες των σχολείων μας.
Κλίνοντας συγχαίρω όλους αυτούς που έλαβαν την πρωτοβουλία για την καλή οργάνωση αυτής της ιδιαίτερης εκδήλωσης, συγχαρητήρια και σε αυτούς που πρόσφεραν χρηματικό ποσό και εργασία για όσα έγιναν σε αυτό το σχολείο, συγχαρητήρια στην οργανωτική επιτροπή, εξαιρετικά συγχαρητήρια στον Βαγγέλη Σεφέρη το Σωτηριώτη άνθρωπο που είχε και έχει όραμα για το χωριό του και το δείχνε εδώ και χρόνια με χειροπιαστό έργο.
Ευχαριστούμε τον Δήμαρχο μας που μας εξασφάλισε δωρεάν μεταφορά και γεύμα για τους υπερηλίκους δασκάλους που συμμετέχουν στην εκδήλωση.
Παράδειγμα προς μίμηση η εκδήλωση που παρακολουθούμε σήμερα!
Βασίλης Γ. Λαχανάς.
Πρόεδρος του Συνδέσμου Συνταξιούχων Ελληνοδασκάλων Νόμου Αργυροκάστρου.
