Ολυμπιακό Μουσείο Αθήνας: Η Κιβωτός του Ολυμπισμού

Γράφει η Έλενα Ντάκουλα *

Πριν 20 χρόνια, τέτοια εποχή, η  Αθήνα ετοιμαζόταν να φιλοξενήσει το μεγαλύτερο διεθνές γεγονός του αθλητισμού, τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που επέστρεφαν στην γενέθλια χώρα τους. Δύσκολα θα ξεχαστούν τα συναισθήματα που όλοι βιώσαμε τότε.  Συγκίνηση, περηφάνια, ενθουσιασμό, εθνική ομοψυχία, ψυχική ανάταση,  συλλογική χαρά. Eίχαμε δε την αίσθηση ότι για δύο βδομάδες ζούσαμε σε μία «άλλη» Αθήνα, πιο πολιτισμένη, πιο καθαρή, πιο βιώσιμη με τους κατοίκους της – εθελοντές και μη – να είναι υπόδειγμα ευγένειας, συνεργασίας, φιλοξενίας.

Είναι γεγονός, ότι οι θετικότατες εντυπώσεις που δημιούργησε, διεθνώς, η άρτια διοργάνωσή τους, παρά τις τότε δυσοίωνες προβλέψεις, έμειναν ανεκμετάλλευτες, ιδιαίτερα όσον αφορά την αξιοποίηση & συντήρηση των ολυμπιακών εγκαταστάσεων.

Παρόλα αυτά, υπάρχει κάτι που δεν κινδυνεύει ποτέ να’ χει την τύχη των κτιριακών υποδομών και αυτό είναι η άυλη κληρονομιά των Ολυμπιακών Αγώνων.  Αυτή, από το 2021,  «εγκιβωτίστηκε» σ’ έναν καταπληκτικό χώρο 1.800 τ.μ., μέσα στο οποίον διανύεται η  ιστορία των 3000 χρόνων των Ολυμπιακών Αγώνων και ταυτόχρονα προβάλλονται τα ιδεώδη του Ολυμπισμού, η μοναδική συμβολή της Ελλάδας στην διαμόρφωση του Ολυμπιακού Κινήματος καθώς και η Αθήνα ως Ολυμπιακή Πρωτεύουσα.  

Ο λόγος  για το υπέροχο, Ολυμπιακό Μουσείο της Αθήνας το οποίο στεγάζεται εντός του εμπορικού κέντρου «Golden Hall». 
Ο μοντέρνος & μινιμαλιστικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του προδιαθέτει πολύ ευχάριστα από τη πρώτη στιγμή που κάποιος μπαίνει  στον χώρο. Άμεσα δε γίνεται αντιληπτός ο πρωταγωνιστικός ρόλος των νέων τεχνολογιών στην παρουσίαση των εκθεμάτων, τόσο της περιοδικής όσο και της μόνιμης έκθεσης.

H περιοδική έκθεση μικτής πραγματικότητας, «Αρχαία Ολυμπία: Κοινός Τόπος» (διαθέσιμη έως τον Νοέμβριο 2024), προσφέρει την εμπειρία της ατομικής περιήγησης γύρω από την τρισδιάστατη ψηφιακή μακέτα της αρχαίας Ολυμπίας. Μέσω δε της εφαρμογής του augmented reality ο επισκέπτης, φορώντας τη μάσκα mixed reality HoloLens της Microsoft, μπορεί να δει το πώς ήταν η Ολυμπία πριν 2.000 χρόνια, τα βασικά κτίρια, ν’ ακούσει τους ήχους των Αρχαίων Αγώνων  ακόμη και να βρει τον εαυτό του μέσα στον ναό του Δία!!!

H Mόνιμη έκθεση διαρθρώνεται σε θεματικές ενότητες, με την κάθε μία να λειτουργεί συμπληρωματικά για την επόμενη και όλες μαζί  καλούν τον επισκέπτη σ’ ένα συναρπαστικό, αφηγηματικό ταξίδι στον χρόνο, με αφετηρία τους πρώιμους αγώνες της αρχαιότητας, ιστορία και μύθους που σχετίζονταν μ’ αυτούς και τέρμα τις σύγχρονες διοργανώσεις του σήμερα.  Σημαντικοί σταθμοί σ’ αυτή την διαδρομή η Γέννηση των Ολυμπιακών Αγώνων και η καθιέρωσή της στην Αρχαία Ολυμπία, η Αναβίωσή τους στην Αθήνα του 1896 (μετά την κατάργησή τους τα βυζαντινά χρόνια) και η Επιστροφή τους στην Ελλάδα, το 2004. 

Ενδιάμεσα παρεμβάλλονται οι Ζάππειες Ολυμπιάδες, που λειτούργησαν σαν πρόδρομος των Ολυμπιακών Αγώνων,  καθώς και η Μεσολυμπιάδα του 1906, στην Αθήνα, που έπαιξε ρόλο στην εξέλιξη τους.

Το ταξίδι, συνοδεύεται από πλούσιο αρχειακό υλικό τεκμηρίωσης, διαδραστικά εκθέματα, πρωτότυπο οπτικοακουστικό υλικό από video,  animation, συνεντεύξεις & ιστορίες αθλητών, τεκμήρια και κειμήλια ιδιωτών και συλλεκτών, προσωπικά αντικείμενα, ενθυμήματα. Στα εκθέματα συμπεριλαμβάνεται η συλλογή ολυμπιακών δάδων και ολυμπιακών μεταλλίων, η συλλογή ΑΘΗΝΑ 2004 καθώς και  τμήματα των στολών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιήθηκε στην τελετή έναρξης των Αγώνων. 

Μεταξύ των σπάνιων εκθεμάτων είναι το γραφείο του Δημήτρη Βικέλα, από τη μόνιμη κατοικία του στην Αθήνα.  Ο Δ. Βικέλας, συμμερίστηκε απόλυτα το όραμα του Πιερ ντε Κουμπερτέν για την αναβίωση των Αγώνων και ήταν εκείνος που εισηγήθηκε & υποστήριξε την διεκδίκησή τους από την  Αθήνα, το 1896.  Υπήρξε δε ο πρώτος Πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.  Στην αίθουσα  αναβίωσης των Αγώνων, μπορεί κάποιος να δει, αλλά και ν’ ακούσει δραματοποιημένες μερικές από τις 2.000 επιστολές που αντάλλαξαν μεταξύ τους, οι  δύο άνδρες.

Μία εφαρμογή Επαυξημένης Πραγματικότητας, δίνει στον επισκέπτη την δυνατότητα να ανακαλύψει περισσότερες πληροφορίες σχετικές με συγκεκριμένα εκθέματα, σαρώνοντας με το κινητό του ή το τάμπλετ,  τα ειδικά σύμβολα που υπάρχουν δίπλα σ’ αυτά.  Μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί π.χ.  να επισκεφθεί τους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας του 1896, ή κάνει μία «νοερή» βόλτα σ’όλα τα νεοκλασικά κτίρια που είχαν κτιστεί τότε.  

Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι το Μουσείο διαθέτει τρία βραβευμένα εκθέματα όπως την εισαγωγική εγκατάσταση «Επίσκεψη στο Παρελθόν», τον διαδραστικό χάρτη «Ταξίδι στην Ολυμπία» και το flip book «Ολυμπιακή Χάρτα».

Η  αίθουσα με την ιστοριογραμμή των Ολυμπιακών Αγώνων είναι μία από τις πιο επιβλητικές και ενδιαφέρουσες του Μουσείου.  Παρουσιάζεται η εξέλιξη των Αγώνων στον χρόνο, με διάφορα σημαντικά σημεία αναφοράς.

Συνεχίζοντας, στην αίθουσα του 2004 ο επισκέπτης εύκολα κατακλύζεται ξανά από τα συναισθήματα που ήδη αναφέρθηκαν παραπάνω και διακτινίζεται στις μέρες εκείνες που έχουν αποτυπωθεί ανεξίτηλα στη μνήμη.  Σε video wall εμφανίζεται το μικρό αγόρι με τη σημαία στο χέρι,  μέσα στο χάρτινο καραβάκι να διασχίζει την λίμνη κατά την φαντασμαγορική τελική έναρξης, ο Πύρρος Δήμας να σηκώνει την μπάρα και να εκτοξεύει την Ελλάδα στα ουράνια, το κοριτσάκι να σβήνει την φλόγα, σηματοδοτώντας την λήξη των Αγώνων και πολλά παρόμοια  στιγμιότυπα που ακόμη και σήμερα προκαλούν ρίγη συγκίνησης. Γύρω, οι μυθολογικές φιγούρες, πολύχρωμα κοστούμια, γλυπτά και ειδικές κατασκευές, μέρος της σπάνιας συλλογής από την πομπή της τελετής έναρξης, την περίφημη «Κλεψύδρα».

Ιδιαίτερα συγκινητική είναι η επίσκεψη στον χώρο, αφιερωμένο αποκλειστικά στους Παραολυμπιακούς Αγώνες και στους αθλητές με αναπηρία,  οι οποίοι αποτελούν πρότυπα θαυμασμού και σεβασμού. 
Με τον αγώνα τους, προασπίζουν την έμπνευση στο σχεδιασμό του Μουσείου που είναι η διαρκής προσπάθεια του ανθρώπου να ξεπεράσει τον εαυτό του σε όλους τους τομείς της ζωής του, ως άτομο, ως ομάδα, ως σύνολο, ως κοινωνία. 

Το Ολυμπιακό Μουσείο Αθήνας σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τη Lamda Development S.A. σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα Αποτελεί  μέλος του Διεθνούς Δικτύου Ολυμπιακών Μουσείων και τελεί υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής και της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.  

Είναι προσβάσιμο και φιλικό στους ανθρώπους με ειδικά προβλήματα και απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες.  Με τις κοινωνικές δράσεις αλλά και τα πρότυπα σχολικά και εκπαιδευτικά του προγράμματα, όπως π.χ. το Agon – an Olympic Legacy (αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος),   αποσκοπεί στο να φέρει το κοινό κοντά με τα ιδεώδη του Ολυμπισμού, προάγοντας την άρρηκτη σχέση μεταξύ Αθλητισμού, Πολιτισμού και Εκπαίδευσης καθώς επίσης να παρακινήσει αλλά και να εμπνεύσει τις νέες γενιές ν’ ασχοληθούν με τον αθλητισμό αλλά και με την ελληνική και διεθνή ιστορία.

Ευχαριστούμε θερμά την κα Eλίνα Πεχλιβανίδη για την φιλοξενία και την πληρέστατη ξενάγηση. 

https://athensolympicmuseum.org
https://athensolympicmuseum.org/el/articles/athens-2004-collection/
https://athensolympicmuseum.org/el/visit/to-programma-agon/

• Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα https://justanumber.gr/ και αναδημοπσιεύεται με την συγκατάθεση της αρθρογράφου.