Β’ Π. Πόλεμος – Ντοκουμέντα για Κατάσκοπους στα Δωδεκάνησα – 1ο

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Μεταξύ των 32 ντοκουμέντων που εντοπίσαμε στο National Archives στο Kew του Λονδίνου υπάρχουν 27 που αναφέρονται στην δράση των κατασκόπων στα Δωδεκάνησα και από ένα για την Κρήτη και τις Κυκλάδες. Σ’ αυτό και στα επόμενα άρθρα, χρησιμοποιώντας αυτά τα ντοκουμέντα, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε από μια άλλη σκοπιά την εικόνα της κατασκοπίας που επικρατούσε στην περιοχή στο διάστημα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Το Συμμαχικό κατασκοπευτικό κέντρο βρισκόταν στο Κάιρο υπό την διοίκηση των Άγγλων, αλλά η εκπαίδευση των κατασκόπων άρχιζε από τον Λίβανο και συνεχιζόταν στην Κύπρο. Από την Κύπρο με την ανοχή της Τουρκίας και με την συνεργασία ντόπιων παραγόντων οι κατάσκοποι ταξίδευαν κατά μήκος των Μικρασιατικών ακτών μέχρι να φτάσουν απέναντι στα Δωδεκάνησα.

Απ’ εκεί, στο διάστημα της νύχτας, πήγαιναν σε κάποιο από τα ερημονήσια που βρίσκονται στο Καρπάθιο πέλαγος όπως Σύρνα και Αστακίδα. Όλη μέρα κρύβονταν καμουφλαρισμένοι και την νύχτα ξεκινούσαν για την αποστολή τους. Αν τελείωναν εγκαίρως, επέστρεφαν στα τουρκικά παράλια την ίδια νύχτα, διαφορετικά ξαναγύριζαν σε ένα από τα ερημονήσια και την επόμενη νύχτα επέστρεφαν στα Τουρκικά παράλια.

Βάσεις

Μετά την σύναψη της Συνθήκης της Ιταλίας με τους Συμμάχους στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, οι Σύμμαχοι κατέλαβαν το Καστελόριζο που το χρησιμοποιούσαν ως προωθημένη Συμμαχική βάση. Επίσης, όταν η πλάστιγγα του πολέμου άρχισε να γέρνει προς τη μεριά των Συμμάχων, η Τουρκία επέτρεψε στους Συμμάχους να δημιουργήσουν τρεις βάσεις μέσα στα χωρικά της ύδατα: 1) Στο Pentzik του Δωρικού Κόλπου (Hisaronu Korfesi), 2) Την βάση Ντερεμέ (από ελληνική προφορά των αρχικών DRM) στον Κεραμεικό κόλπο (Gokova Korfesi), που σήμερα οι Τούρκοι στη γλώσσα τους το αποκαλούν ως το αγγλικό λιμάνι,  3) Στο Turk-Buku στον κόλπο του Γέροντα (Gulluk Korfesi).

Οι τρεις αυτές βάσεις βρισκόντουσαν μέσα σε στενούς κόλπους με απότομες πευκόφυτες πλαγιές, που τα στόμια τους κλείνουν από μικρά νησιά. Κοντά στην κάθε βάση υπήρχε πηγή με τρεχούμενο νερό. Μέσα στον κάθε κόλπο βρισκόταν αγκυροβολημένο ένα καΐκι 100-150 τόνων που αποτελούσε κέντρο διοίκησης και επικοινωνίας, τροφοδοτούσε και εφοδίαζε με τρόφιμα, όπλα και πολεμοφόδια τα τρεχαντήρια προτού ξεκινήσουν για την αποστολή τους. Φρέσκα κρέατα και λαχανικά αγόραζαν από τους Τούρκους της γύρω περιοχής και από το Bodrum (Αλικαρνασσό). Σύμφωνα με τη συμφωνία που είχαν με τους Τούρκους, απαγορευόταν να βγάζουν όπλα στη στεριά. Με πολλούς ντόπιους οι κατάσκοποι ανέπτυξαν φιλικές σχέσεις, ιδιαίτερα με τους Τουρκοκρητικούς που μιλούσαν Ελληνικά. Εκτός από τους Τούρκους αξιωματικούς που στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πολέμησαν με τους Γερμανούς και τους φέρνονταν εχθρικά.

Απλοθήκα

Εκτός από αυτές τις βάσεις, υπήρχε και τέταρτη στη νότια πλευρά του ακρωτηρίου Αλεπώ, απέναντι από τη Ρόδο, στην Απλοθήκα (Bozukkale) που ταυτίζεται με τα αρχαία Λώρυμα. Η Απλοθήκα διαθέτει ευρύχωρο λιμάνι από όπου ξεκινούσαν αρκετές συμμαχικές κατασκοπευτικές αποστολές. Στην Απλοθήκα κυριαρχούσε ο Πανάος Γεωργίου Παραλής από την Σύμη παντρεμένος στην Κάσο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου μαζί με τον αδελφό του Ηλία δραπέτευσαν στη Μέση Ανατολή και κατετάγησαν στην υπηρεσία των Συμμάχων. Οι Σύμμαχοι αξιοποίησαν τις ικανότητες και τα προσόντα του Παραλή και του ανέθεσαν την οργάνωση κατασκοπευτικού δικτύου με κέντρο την Απλοθήκα.

Τα τρεχαντήρια

Η μετακίνηση των κατασκόπων άρχισε με 6 τρεχαντήρια των 15 τόνων, που αργότερα έφτασαν τα 43. Όπως φαίνεται από τα ονόματά τους: «Ταξιάρχης», «Ευγενία», «Θρίαμβος», «Άγιος Ιωάννης», «Κωνσταντίνος», «Άγιος Στέφανος», «Μαρίτσα» και «Ευαγγελίστρα», ο στόλος αυτός αποτελείτο από ελληνικά καΐκια. Με αυτά πολλοί Έλληνες πατριώτες, και ιδιαίτερα Δωδεκανήσιοι, δραπέτευσαν στη Μέση Ανατολή.

Επειδή τα τρεχαντήρια ήταν αρχικά εξοπλισμένα με μηχανές Diesel Bolinder των 15-20 ίππων και πήγαιναν αργά κάνοντας πολύ θόρυβο, οι Σύμμαχοι άλλαξαν τις μηχανές τους με βενζινοκίνητες των 90 ίππων. Μετά από αυτή τη μετατροπή, τα τρεχαντήρια ανέπτυσσαν ταχύτητα 6-7 μιλίων την ώρα και ήταν εξοπλισμένα με οπλοπολυβόλα. Επίσης η κατασκοπευτική υπηρεσία διέθετε και δυο Fairmile, είχαν μήκος γύρω στα 20 μέτρα και πήγαιναν 9 μίλια την ώρα. Ήταν εξοπλισμένα με ένα Bofor των 40 χιλιοστών, ένα Oerlikon των 20 χιλιοστών και δυο δίδυμα οπλοπολυβόλα Vickers. Επίσης χρησιμοποιούσαν και μικρά υποβρύχια τύπου «Porcupine».

Παραλλαγή

Τα καΐκια κινδύνευαν να αναγνωριστούν και να βυθιστούν από τα γερμανικά αεροπλάνα που περιπολούσαν την ημέρα. Την ιδέα της χρήσης της μεθόδου παραλλαγής των καϊκιών συνέλαβε ο Maurice Green ο οποίος σπούδασε εικαστικές τέχνες και κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν διοικητής της ομάδας παραλλαγής της 8^ης Βρετανικής Στρατιάς. Για δυο-τρεις εβδομάδες δοκίμαζε δίχτυα με διάφορες αποχρώσεις και πασσάλους που τελείωναν σε δίσκους διαφόρων μεγεθών και σχημάτων. Οι πάσσαλοι τοποθετούνταν σε διάφορα μέρη του καϊκιού και το κατάρτι του κλείδωνε και ξαπλωνόταν πάνω στο καΐκι που σκεπαζόταν με δίκτυα. Έτσι αλλοιωνόταν η εμφάνισή του και από ψηλά έμοιαζε με βράχο σαν συνέχεια της γειτονικής ακτής.

---

WWII – the Documents speak, about Spies in the Dodecanese – 1^st

By Manolis Cassotis

Among the 32 documents we located at the National Archives in Kew, London, there are 27 that refer to the activities of spies in the Dodecanese and one each for Crete and Cyclades. In this and the following articles, using these documents, we will try to give from another view a picture of the espionage that prevailed in the region during WWII.

In Cairo was the Allied spy center under British command. But the spies’ training started in Lebanon and continued in Cyprus. From Cyprus, with the tolerance of Turkey and with the cooperation of local officials, the spies traveled along the southern Turkish coasts until they reached the opposite side of the Dodecanese.

From there, during the night, they would go to one of the deserted islets in the Karpathian Sea, such as Syrna and Astakida. All day they were hiding camouflaged, and at night went to their destination to carry out their mission. If they finished in time they returned to the Turkish coast the same night, otherwise they went back to the deserted islet and the next night returned to the Turkish coast.

Bases

After the announcement of Italy’s Treaty with the Allies on September 8^th, 1943, the Allies occupied Kastelorizo which they used as an advanced base. Also, when the tide of war began to tilt towards the Allies, Turkey allowed the Allies to establish three bases within its territorial waters: 1) At Pentzik in the Dorian Gulf (Hisaronu Korfesi), 2) Dereme Base (from Greek pronunciation of the initials DRM) in the Kerameic Gulf (Gokova Korfesi), which today the Turks call in their language as the English port, 3) In Turk-Buku in Geronta’s Gulf (Gulluk Korfesi).

These three bases were in narrow bays with steep pine-covered slopes whose mouths are closed by small islands. Near each base there was a spring with running water. A 100–150-ton boat was moored inside each bay which served as command and communication center, feeding and resupplying the caiques with food, weapons and munitions before they set off on their mission. They bought fresh meat and vegetables from the Turks of the surrounding area and from Bodrum (Halicarnassus). According to the agreement they had with the Turks, they were forbidden to bring arms ashore. With many local Turks the spies developed friendly relations, especially with the Turkish-Cretans who spoke Greek. Except for the Turkish officers who in the First World War fought with the Germans and treated them with hostility.

Aplotheka

In addition to these bases, there was also a fourth one on the south side of Cape Alepo, opposite Rhodes, in Aplotheka (Bozukkale) which is identified with the ancient Lorima. Aplotheka has a spacious port from where several allied espionage missions were launched. Aplotheka was dominated by Panaos George Paralis from Symi married in Kasos. During the war, together with his brother Elias escaped to the Middle East and enlisted in the service of the Allies. The Allies took advantage of Paralis’ skills and qualifications and assigned him the organization of a spy network centered in Aplotheka.

Caiques

The movement of the spies began with six 15-ton caiques, which later reached 43. As can be seen from their names: “Taxiarchis”, “Eugenia”, “Triumph”, “Saint John”, “Konstantine”, “Saint Stefanus”, “Maritsa” and “Evangelistra”, this fleet consisted of Greek boats. With these, many Greek patriots and especially Dodecanese escaped to Middle East.

Because the caiques were originally equipped with 15-20 hp Diesel Bolinder engines and were slow and noisy, the Allies changed their engines to 90 hp gasoline engines. After this conversion, the caiques developed a speed of 6-7 miles per hour and were equipped with machine guns. The spy agency also had two Fairmiles which were about 20 meters long and went 9 miles per hour. They were equipped with one 40mm Bofor, one 20mm Oerlikon and two twin Vickers machine guns. They also used small submarines of the “Porcupine” type.

Camouflage

The caiques were in danger of being identified and sunk by the German planes patrolling by day. The idea of using the camouflage method of boats was conceived by Maurice Green who studied visual arts and during the war was commander of the camouflage group of the British 8^th Army. For two to three weeks, he tried nets of various shades and stakes ending in discs of various sizes and shapes. The stakes were placed in various parts of the boat and its mast was locked and laid down on top of the boat, which was covered with nets. Thus, its appearance changed and from above it looked like a rock as a continuation of the neighboring coast.