Γράφει η Έλενα Ντάκουλα
«Οι συνταγές της Λόπης»! Πρόκειται για ένα καλαίσθητο βιβλίο, 240 έγχρωμων σελίδων, με 203 συνταγές φαγητών και γλυκισμάτων με προέλευση από την Μικρά Ασία και συγκεκριμένα από την Πέργαμο.
Από το χοντρό εξώφυλλο, με την φωτογραφία μίας όμορφης κοπελίτσας που κρατάει στην αγκαλιά της ένα γουρουνάκι και τις λίγες γραμμές «Η οδύσσεια της Πηνελόπης από την Πέργαμο της Μικράς Ασίας μέσα από το τετράδιό της», ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι κρατάει στα χέρια του μία πολύ ιδιαίτερη έκδοση που ξεφεύγει, κατά πολύ, από έναν συνηθισμένο οδηγό μαγειρικής.
Μέσα στις πρώτες σελίδες ξετυλίγεται η συγκινητική ιστορία της Λόπης, θείας της συγγραφέως Μιράντας Σοφιανού. Η Πηνελόπη (Λόπη) γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1903 στην Πέργαμο και ήταν το τρίτο κοριτσάκι ενός ευτυχισμένου και ευκατάστατου ζευγαριού, του Δημήτρη και Αναστασίας Τσολακίδη.
Η ξεγνοιασιά των όμορφων παιδικών της χρόνων διακόπηκε απότομα, το 1914, κατά την διάρκεια του πρώτου διωγμού, όταν αναγκάστηκαν ν’ εγκαταλείψουν τα μέρη τους και ακολούθησαν τον θείο τους, Κωστή Φίλιογλου, στην Μυτιλήνη.
Μετά από πέντε χρόνια ξεριζωμού, κατάφεραν και επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη και όπως όλοι, άνοιξαν και επισκεύασαν τα ρημαγμένα σπίτια τους, έστησαν τα νοικοκυριά τους και η ζωή άρχισε να παίρνει τους καθημερινούς ρυθμούς με τους Έλληνες, Τούρκους και Αρμένιους να ζουν αρμονικά, όπως πριν.
Η ηρεμία όμως αυτή δεν κράτησε για πολύ και τα πρώτα μαύρα σύννεφα άρχισαν να φαίνονται στον ουρανό.
Το καλοκαίρι του 1921, ο Κωστής Φίλιογλου, ανήσυχος για την κατάσταση όπως διαμορφωνόταν, πήρε την οικογένειά του και εγκαταστάθηκε στην Μυτιλήνη. Τον επόμενο χρόνο, η κόρη του Αγγέλα, κάλεσε την ξαδέλφη της, την Λόπη, να περάσει το καλοκαίρι μαζί τους. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά που η Λόπη έβλεπε την μητέρα της και τις αδελφές της (ο πατέρας τους είχε πεθάνει το 1908).
18 Αυγούστου 1922, είχε ημερομηνία το έβδομο και τελευταίο γράμμα, που έλαβε από την αδελφή της Αντιγόνη και μετά ήλθε η απόλυτη σιωπή, με την ελπίδα πάραυτα να παραμένει ζωντανή, ευελπιστώντας σ’ ένα νέο για τα αγαπημένα πρόσωπα, το οποίο όμως ποτέ δεν έφτασε…
Η αγάπη και η συμπαράσταση των συγγενών, υπήρξαν βάλσαμο για τις μαύρες μέρες, τις γεμάτες θλίψη και αγωνία που βίωνε η νεαρή, ορφανή προσφυγοπούλα. Η μαγειρική, το κέντημα και όλες οι τεχνικές που είχε μάθει πάνω σ’ αυτά, στην πατρίδα της, ήταν μία διέξοδος αλλά και μία «γέφυρα» που ένωνε νοερά την Λόπη με την Πέργαμο και την οικογένειά της.
Τα χρόνια περνούσαν και το 1960 η Λόπη αποφάσισε να φύγει από την Μυτιλήνη και ν’ εγκατασταθεί στην Αθήνα, στη Νέα Σμύρνη, μία γειτονιά με χαμηλά, προσφυγικά σπίτια και ανθισμένους κήπους, γεμάτη γνωστούς και φίλους Μικρασιάτες. Το σπίτι της, στην οδό Αδραμυττίου 25, θύμιζε το σπίτι τους στην Πέργαμο. Ηταν πάντα ανοικτό για τις γειτόνισσες που περνούσαν σχεδόν καθημερινά για καφεδάκι και κουβεντούλα, ή φίλους που απολάμβαναν το άψογο τελετουργικό ενός γεύματος, σε καλοστρωμένα τραπέζια, με γευστικότατα εδέσματα και γαρνιρισμένα μ’ έναν τέτοιο τρόπο που θύμιζε κέντημα.
Το σπίτι μοσχοβολούσε συνέχεια από φαγητά και γλυκίσματα από τις συνταγές που είχαν φέρει από τα μέρη τους και οι οποίες επηρέασαν και εμπλούτισαν την ελληνική κουζίνα.
Αυτές οι συνταγές, από το τετράδιο της Λόπης, γραμμένες με τον καλλιγραφικό της χαρακτήρα, είναι συγκεντρωμένες σ’ αυτό το βιβλίο, συνοδευόμενες από οικογενειακές φωτογραφίες, φωτογραφίες πολύτιμων αντικειμένων, τα περισσότερα από την Πέργαμο, που κατάφερε να διασώσει η οικογένεια της Μιράντας Σοφιανού, πριν τον πρώτο διωγμό του 1914 καθώς επίσης και από τις επτά επιστολές που εστάλησαν στην Λόπη από τις αδελφές της, το καλοκαίρι του 1922.
Είναι ένα ιδιαίτερα καλαίσθητο βιβλίο, γεμάτο αναμνήσεις, που ευφραίνει τις αισθήσεις και παραπέμπει έμμεσα σε μία μαρτυρική νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες, με το υψηλό επίπεδο πολιτισμού.
Συγγραφέας: Μιράντα Σοφιανού
Έργα της ιδίας
Ο παπούς μου ο Φάχρη, Μίλητος 2011
Η προίκα, Εκδόσεις του Φοίνικα 2015
Το νήμα βαστάει γερά – Φούγκα σε χρώμα κόκκινο, Εκδόσεις Στεφανίδη 2017.
Μαρία Κασσαβέτη-Ζαμπάκου – Ενα εκθαμβωτικό φθινόπωρο, Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα 2018.
