“O δικτατορίσκος είναι γυμνός”, λέει ο ομογενής καθηγητής Νίκος Αλεξίου

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Ο καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Queens College της Νέας Υόρκης Νίκος Αλεξίου κατά την διάρκεια της συνέντευξης στην «Αυγή της Κυριακής» σχολίασε τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου και κατακεραύνωσε τις πολιτικές του προέδρου Τραμπ.

Παραθέτουμε το πλήρες κείμενο της συνέντευξης που ο ομογενής καθηγητής Νίκος Αλεξίου παραχώρησε στον Αργύρη Παναγόπουλο:

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η εκλογική διαδικασία για τον Πρόεδρο των ΗΠΑ δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, αφού, τρεις μέρες αργότερα, συνεχίζεται η καταμέτρηση των ψηφοδελτίων. Σε όλον τον κόσμο, όπως και στην Αμερική, έχουμε στο μυαλό μας την Τζώρτζια, την Αριζόνα, τη Νεβάδα και την Πενσιλβάνια. Αυτή τη στιγμή, από τους 538 εκλέκτορες, ο Τραμπ έχει 213, και ο Μπάιντεν 253. Όποιος κερδίσει τους 270 εκλέκτορες, ανακηρύσσεται Πρόεδρος. Σχεδόν. Γιατί ο Τραμπ έχει ήδη καταθέσει μηνύσεις σε τρεις Πολιτείες, για δολιοφθορά στην εκλογική διαδικασία, και δεν ξέρουμε ακόμα αν αυτό οδηγήσει σε περισσότερη καθυστέρηση στην εκλογή Προέδρου.

Δυστυχώς, σε προηγούμενο άρθρο μας στην «ΑΥΓΗ», πριν από μήνες, είχαμε πει ότι, σε περίπτωση εκλογικής ήττας του, ο Τραμπ είτε δεν θα αναγνωρίσει το αποτέλεσμα είτε θα προσπαθήσει να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα στη δημοκρατική εκλογική διαδικασία. Κι αυτό το είπαμε, όχι γιατί είμαστε καλοί στις προβλέψεις, αλλά γιατί βλέπουμε κριτικά την πολιτική συμπεριφορά του Τραμπ, σε όλη τη διάρκεια της προεδρίας του. Είναι, απλά, ένας δικτατορίσκος. Μια πολιτική καρικατούρα, βγαλμένη από κωμικές νοτιοαμερικανικές σαπουνόπερες. Αυτή είναι η τραμπική περσόνα που μαγνητίζει τη συνείδηση εκατομμυρίων Αμερικανών.

Από την άλλη πλευρά, τα υπόλοιπα εκατομμύρια των πολιτών προσπαθούν να απαλλαγούν από τον εφιάλτη της τετραετίας του δικτατορίσκου, αναζητώντας την «ψυχή» της Αμερικής. Ένας εφιάλτης, τόσο προσωπικός όσο και συλλογικός, αλλά κυρίως πολιτικός. Σε προσωπικό επίπεδο, καθένας/μιά ένιωσε με τον δικό του/της τρόπο την ψυχική ταραχή των ατελείωτων σαχλών ή προσβλητικών τουίτς. Επίσης, ο δικτατορίσκος είχε καταφέρει να τριβελίζει τον τρόπο σκέψης των συλλογικοτήτων, να ασκεί ψυχολογική βία στο υποσυνείδητο του πλήθους, να δημιουργεί τη ψευδαίσθηση του πανοπτικού, της πανταχού παρουσίας του, στον δημόσιο και ιδιωτικό χώρο ενός ολόκληρου λαού.

Αλλά και στην πολιτική απόχρωσή του, ο δικτατορίσκος χλεύασε δημοκρατικές και επιστημονικές κατακτήσεις, εδραιωμένες από τον καιρό της Ανεξαρτησίας της Αμερικής, της Γαλλικής Επανάστασης, του Διαφωτισμού. Δημιούργησε παρακρατικές οργανώσεις, όπως αυτή του ICE, για να κυνηγήσει λυσσαλέα τους μετανάστες, σε μια χώρα που έγινε χώρα από τους μετανάστες, να χωρίσει οικογένειες, μάνες και παιδιά.

Ο δικτατορίσκος δημιούργησε ομοσπονδιακούς μηχανισμούς βίας, για να θεωρούνται παράνομες οι ειρηνικές διαδηλώσεις. Φροντίζει διαρκώς να διατηρείται ένα πολωτικό και βαθιά διχαστικό κλίμα, γιατί αυτάρεσκα πιστεύει ότι η υπέρμετρη φαυλότητα και ο τυχοδιωκτισμός του αποτελούν αρετές του σύγχρονου ηγέτη, που μόνο αυτός τις έχει, γι’ αυτό πρέπει να μείνει στην εξουσία, για πάντα, αν γίνεται, και με κάθε κόστος.

Ο δικτατορίσκος μισεί τη δημοκρατία, απαξιώνει τους θεσμούς της και, φυσικά, δεν πληρώνει τους φόρους του. Δίχως ηθικό πολιτικό πολιτισμό, γεμίζει τον Άρειο Πάγο με δικαστές που επιμένουν να ελέγχουν τις αποφάσεις των γυναικών σε προσωπικά θέματα, όπως είναι η εγκυμοσύνη, έχει φροντίσει να εμφανίζεται με τη Βίβλο και να περιβάλλεται από φονταμενταλιστές πάστορες που αρνούνται την πανδημία, την προστατευτική μάσκα, και να επιτίθεται σε επιστημονικές αλήθειες για την υγεία ή το περιβάλλον.

Η άρνηση της δημοκρατικής συνέχειας και της πολιτικής διαδοχής είναι η τελευταία πράξη της παρακμής, της πτώσης του δικτατορίσκου. Ίσως απελευθερώσει ακόμα περισσότερο τα φασιστικά στοιχεία που δημιούργησε η προεδρία του. Αλλά, όπως μας θυμίζει και ο Παύλος, «σιγά μην κλάψω, σιγά μη φοβηθώ».

-Πως βλέπετε τα εκλογικά αποτελέσματα;

Νομίζω ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχει κερδίσει ο Μπάιντεν, άσχετα από το τι λέει και κάνει ο Τραμπ. Το πρόβλημα είναι ότι η γερουσία θα παραμένει υπό τον έλεγχο των Ρεπουμπλικάνων και κυρίως του Μιτς ΜακΚόννελ, τον οποίο θεωρώ εδώ και πολλά χρόνια ότι είναι ο πραγματικός κυβερνήτης της Αμερικής, ακόμη και επί προεδρίας Ομπάμα, γιατί κανονίζει τα πάντα, και κυρίως τα θέματα που αφορούν τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία.

Για να σχηματίσει ο Μπάιντεν τη νέα κυβέρνησή του όλοι οι υπουργοί πρέπει να πάρουν την ψήφο της γερουσίας ένας προς ένα. Κυκλοφορούσε η φήμη ότι ο Μπέρνι Σάντερς θα γίνει υπουργός Εργασίας. Υπάρχει περίπτωση η γερουσία που ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικάνους να ψηφίσει ποτέ για υπουργό τον Σάντερς;  Στην πράξη οι Ρεπουμπλικάνοι θα κρατούν σε κατάσταση ομηρίας το νέο πρόεδρο και δεν θα μπορεί να υπάρχει ουσιαστική διακυβέρνηση.

Όλες οι σοβαρές μεταρρυθμίσεις που έχει ανακοινώσει ο Μπάντεν ή που θα ήθελε να κάνει δεν μπορούν να γίνουν, όπως αυτή που αφορά την αλλαγή των εκλογικών νόμων, γιατί το εκλογικό πλαίσιο πρέπει να αλλάξει για να μην βλέπουμε την κατάντια που βλέπουμε σήμερα. Δεν θα μπορεί να γίνει μια αποπολιτικοποίηση της Δικαιοσύνης, γιατί δεν θα το επιτρέψει ο ΜακΚόννελ. Την επόμενη διετία θα βρισκόμαστε σε μια σύγχυση, όπου ο Μπάιντεν θα πρέπει να κυβερνά με διατάγματα, όπως έκανε και ο Τραμπ. Ανά πάσα στιγμή οι Ρεπουμπλικάνοι θα μπορούν να προσφύγουν στα δικαστήρια, όπως βλέπουμε και τώρα.

-Πως είδατε την αντίδραση της κοινωνίας στις κάλπες;

Τον Τραμπ τον ψήφισαν 70 εκατομμύρια άνθρωποι.  Είναι κάτι το συγκλονιστικό. Δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Τραμπ είναι ένας κομήτης. Είναι ένα σύμπτωμα ασθενείας της αμερικανικής κοινωνίας, θα έλεγα, το οποίο παραμένει και θα συνεχίσει να παραμένει άσχετα εάν ο Τραμπ δεν θα είναι πια πρόεδρος, γιατί θα μιλάει συνέχεια στα κανάλια.

-Ο τραμπισμός όμως έχει και διεθνείς διαστάσεις, γιατί βλέπουμε πολλούς κλώνους του…

Υπάρχει μια γενικότερη χρεωκοπία των κοινοβουλευτικών θεσμών, των θεσμών του παραδοσιακού φιλελευθερισμού που γεννήθηκαν μέσα στα πλαίσια του Διαφωτισμού του 18^ου αιώνα. Αυτά τα πλαίσια έχουν διαβρωθεί σε τεράστιο βαθμό σε όλες τις δυτικές κοινωνίες. Ένας από τους πιο βασικούς λόγους είναι μια αντίδραση εναντίον της παγκοσμιοποίησης.

Σε αυτό βιώνουμε μια τραγική ειρωνεία από τη δική μας σκοπιά,  γιατί οι πρώτοι πολέμιοι της παγκοσμιοποίησης ήταν τα μεγάλα κινήματα του Σιάτλ και της Γένοβας και σήμερα εμφανίζεται να την αντιπαλεύει όχι μόνο η δεξιά, αλλά ξεκάθαρα η νεοφασιστική δεξιά, ο εθνικισμός και ο λαϊκισμός. Αυτό πρέπει να μας απασχολήσει από την πλευρά της Αριστεράς, γιατί θα πρέπει να υπερασπιζόμαστε την παγκοσμιοποίηση προσδιορίζοντας διαφορετικά τι θα είναι παγκόσμιο, με τα οράματα της Αριστεράς για το διεθνισμό, την αλληλεγγύη, την ισότητα. Διαφορετικά θα κυριαρχεί ο εθνικισμός και ο λαϊκισμός για να στηρίζει ηγέτες που έχουν αντριλίκι και πολύ θράσος. Αυτή είναι μια εξήγηση.  Στις ΗΠΑ υπάρχει επίσης και το φυλετικό ζήτημα, το οποίο είναι εξίσου σημαντικό σε οτιδήποτε γίνεται στην χώρα. Για πολλούς Αμερικανούς, το γεγονός ότι στις ΗΠΑ βγήκε ένας μαύρος πρόεδρος με ένα ισλαμικό όνομα πυροδότησε μια ρατσιστική αντίδραση άνευ προηγουμένου, η οποία διατηρείται, γιατί ο ρατσισμός έχει πολύ βαθιές ρίζες.

-Με την αντιμεταναστευτική πολιτική και το Τείχος στα σύνορα με το Μεξικό ο Τραμπ πήρε τα ηνία της αντιμεταναστευτικής πολιτικής σε διεθνές επίπεδο…

Αυτό είναι γεγονός και νομίζω ότι το είδαμε και στη Γερμανία. Αποτελεί ένα καινούργιο φαινόμενο. Λες και πράγματι τα τείχη μπορούν να εμποδίσουν το κεφάλαιο να κινείται και να δημιουργήσει την κατάσταση που βιώνουμε. Γιατί αυτή είναι η ουσία όταν μιλάμε για παγκοσμιοποίηση.

Φαίνεται ότι κοινωνίες μας αυτή τη στιγμή έχουν ψυχικές ασθένειες, λες και οι άνθρωποι αυτή τη στιγμή λειτουργούν χωρίς να σκέφτονται. Χθες στην Αμερική τα κρούσματα από τον κορωνοϊό έφθασαν στις 102.000 άτομα. Ένα τραγικό ρεκόρ. Η μεγάλη διασπορά το ιού καταγράφεται στις Πολιτείες που ψήφισαν τον Τραμπ. Στη Νέα Υόρκη, που υπάρχει ένας μεγάλος συγκεντρωτισμός κατοίκων, γιατί ζούμε σε ένα νησί, δεν υπάρχει lockdown γιατί πήραμε μέτρα και φοράμε τουλάχιστον μάσκες. Δεν αρρωσταίνω εγώ και δεν αρρωσταίνω τον άλλο. Στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας όμως οι άνθρωποι δεν συμπεριφέρονται έτσι, αρρωσταίνουν και πεθαίνουν. Υπάρχει μια γενικότερη ψυχική ασθένεια της κοινωνίας. Η παράνοια έχει φθάσει στο σημείο να θεωρούν ότι στερούνται των ελευθεριών τους επειδή πρέπει να φορέσουν μάσκα.  

Η κρίση του φιλελευθερισμού στις ΗΠΑ είναι πολύ βαθιά και αφορά τις αξίες και τους θεσμούς του και δεν πρόκειται να περάσει πολύ εύκολα και, ακόμη χειρότερα, δεν ξέρουμε ποιες θα είναι οι συνθήκες για να περάσει αυτή η κρίση, γιατί μπορεί και να μην περάσει. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για να πούμε ότι οι δημοκρατίες αυτού του τύπου που στηρίζουμε, γιατί είναι πολιτεύματα ελευθεριών, θα παύσουν να λειτουργούν όπως περιμένουμε και ότι μπορεί να  μπούμε σε μια εντελώς νέα και άγνωστη πολιτική φάση, με εντελώς άγνωστες διαστάσεις.

-Η κρίση του αμερικάνικου φιλελευθερισμού δεν θέτει σε κρίση το παγκόσμιο φιλελευθερισμό;

Η κυβέρνηση Μπάιντεν θα λειτουργήσει περισσότερο με το παλιό στυλ και θα προσπαθήσει  να αναβιώσει τις συμμαχίες και το κύρος της χώρας. Σε αυτό ο ΜακΚόννελ και η γερουσία θα συμφωνήσουν. Αυτή όμως θα είναι μια πολύ μικρή διόρθωση της εκτροπής, γιατί η Αμερική έχει χάσει την ισχύ της και κυρίως την οικονομική ισχύ της. Έχει και θα συνεχίσει να έχει την στρατιωτική κυριαρχία. Αλλά έχει χάσει επίσης πολιτισμική ισχύ. Έχει χάσει την ισχύ που είχε διεθνώς η αμερικανική κουλτούρα. Αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ και το φαινόμενο του τραμπισμού έχουν τεράστιες συνέπειες παγκοσμίως, για αυτό ήταν σημαντικές οι εκλογές. Νίκησε ο Μπάιντεν, αλλά ο τραμπισμός παραμένει με τα 70 εκατομμύρια ψήφους που πήρε. Αυτοί θα είναι εδώ και δεν φεύγουν.

Δεν ξέρω εάν οι ΗΠΑ θα επανέλθουν στο ρόλο του παγκόσμιου ρυθμιστή, γιατί τα συμφέροντά τους μεταφέρονται και στρατιωτικά από τη Μέση Ανατολή για παράδειγμα στο Νότιο Ειρηνικό, τη Νοτιοανατολική Ασία, γιατί ο ουσιαστικός τους αντίπαλος είναι η Κίνα. Έχει σημασία να δούμε ποια θα είναι η σχέση ΗΠΑ και Κίνας επί προεδρίας Μπάιντεν. Είμαστε σε μια νέα φάση και νομίζω ότι ο 21^ος αιώνας ξεκινάει τώρα, από την τρίτη δεκαετία του.

-Ο Μπάιντεν είπε ότι την πρώτη μέρα της προεδρίας του θα επιστρέψει στη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα…

Αυτό θα το κάνει. Είναι σωστό να μην βλέπουμε μόνο την αρνητική πλευρά. Τα εκατομμύρια ψηφοφόρων που στήριξαν τον Μπάιντεν, τα κινήματα και ο κόσμος που βγήκε στους δρόμους ελπίζω να πιέσουν και να συνεχίσουν να λειτουργούν κινηματικά. Η γερουσία δεν μπορεί να τον ελέγξει στο θέμα της συμφωνίας του Παρισιού, γιατί αφορά τις αρμοδιότητες του προέδρου. Θα δούμε κάποιες μεταρρυθμίσεις σε αυτόν τον τομέα, κάποιους μηχανισμούς ελέγχου σε διάφορες υπηρεσίες που αφορούν το περιβάλλον.

Σε αυτό θα τον βοηθήσει και ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου στις ΗΠΑ, όπως οι αυτοκινητοβιομηχανίες που στοιχηματίζουν διαρκώς και περισσότερο στην παραγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Θα βρει μπροστά του όμως την πετρελαιοβιομηχανία, που θα πιέσει τον Μπάιντεν. Αλλά αυτές θα είναι μικροδιορθώσεις στη ζημιά που έχει γίνει.

-Τι θα ήταν αυτό που θα επέτρεπε ουσιαστικές αλλαγές;

Μια ξεκάθαρη νίκη των Δημοκρατικών με μεγάλη διαφορά, που θα τους έδινε και τον έλεγχο της γερουσίας. Σε δύο χρόνια έχουμε τις ενδιάμεσες βουλευτικές εκλογές και θα μπορούσαν στο διάστημα αυτό να κάνουν κάποιες ουσιαστικές αλλαγές, ξεκινώντας από τον εκλογικό νόμο, γιατί νομίζω είναι η έβδομη φορά που οι Δημοκρατικοί κερδίζουν στις κάλπες και δεν θα μπορούν να κυβερνήσουν και θα είναι σε ένα είδος κυβέρνησης μειοψηφίας.  

Όλες οι βαθμίδες και τα δικαστήρια θα πρέπει να αποπολιτικοποιηθούν, γιατί σήμερα το κάθε δικαστήριο μπορεί να προσβάλει τις κυβερνητικές αποφάσεις, γιατί οι δικαστές έχουν πάρει τις θέσεις τους για καθαρά πολιτικούς λόγους και ενεργούν με βάση αυτούς τους λόγους. Είναι δικαστές – ιδεολόγοι. Μόνο έτσι θα επιστρέψουν στις ΗΠΑ κάποιες συνθήκες δημοκρατίας.

–O Μπάιντεν αναφέρθηκε στην ανάγκη αύξηση των φόρων. Τι σχεδιάζει στο οικονομικό επίπεδο;

Αυτό είναι άγνωστο, γιατί όλα θα εξαρτηθούν από τον τρόπο που θα το διαχειριστούν οι Ρεπουμπλικάνοι στη γερουσία, γιατί ο κρατικός προϋπολογισμός θα πρέπει να υπερψηφιστεί και από τα δύο σώματα του κοινοβουλίου. Υποθέτω ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα δεχθούν την αύξηση της φορολογίας για να την χρεώσουν στους Δημοκρατικούς ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών.

Το σύστημα Υγείας του Ομπάμα θα κριθεί στα δικαστήρια. Ακόμη και οι οπαδοί του Τραμπ ανακάλυψαν και στηρίζουν το σύστημα Υγείας του Ομπάμα, επειδή κατάλαβαν την αξία του μέσα στη πανδημία, γιατί έχουν επιτέλους περίθαλψη.

Θα έχουμε μόνο μικροαλλαγές, εάν δεν συνεχιστεί αυτή η κινηματική κατάσταση που είδαμε. Πρέπει να ασκηθούν πιέσεις στο πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, σε τοπικό και εθνικό πλαίσιο. Τα κινήματα αυτά πρέπει να εκφραστούν στους θεσμούς με εκπροσώπους τους στις δημοτικές και πολιτειακές εκλογές. Μόνο έτσι θα δρομολογηθούν κάποιες αλλαγές σταδιακά στο μέλλον. Δεν νομίζω ότι αυτός ο κόσμος θα πάει σπίτι του μετά τις μάχες που έδωσε, αλλά θα γίνει το αντίθετο και από την άλλη πλευρά. Από αυτούς που έχασαν τον «πρόεδρο Σωτήρα», αυτούς που δεν αναγνωρίζουν την πολυπολιτισμική Αμερική.

-Ποιες θα είναι οι σχέσεις του Μπάιντεν με την Ελλάδα, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή;

Υπάρχει μια δυσκολία και δεν αφορά μόνο τους τραμπιστές. Αρκετοί Αμερικανοί έχουν βαρεθεί με το ρόλο της χώρας τους ως πλανητικής αστυνομίας και θέλουν  να αποσυρθούν τα στρατεύματα και να σταματήσουν οι πόλεμοι. Δεν λέω ότι ο Μπάιντεν θα φύγει αύριο από το Αφγανιστάν, αλλά ότι θα έχει μια ηπιότερη συμπεριφορά. Από την άλλη πλευρά θα δούμε μια ισχυρότερη διπλωματική παρουσία και διάσταση. Ο Μπάιντεν έχει πει και έχει τον Ερντογάν στο μάτι πολύ συγκεκριμένα για το θέμα των Κούρδων της Συρίας. Υπάρχει το θέμα της Ρωσίας. Θα δούμε ένα διαφορετικό Υπουργείο Εξωτερικών και μια στήριξη του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα θα κερδίσει από τον Μπάιντεν, αλλά μιλάμε για κάτι ψίχουλα. Στο μεγάλο χάρτη οι ΗΠΑ μεταφέρονται στον Ειρηνικό, γιατί προσπαθούν να περιορίσουν την επιρροή της Κίνας στη Νοτιοανατολική Ασία και εστιάζουν εκεί το ενδιαφέρον της. Βλέπουν ότι η Ευρώπη θα πρέπει να λύνει τα προβλήματά της από μόνης της και αυτό δεν το υποστηρίζουν μόνο οι τραμπιστές.