Στις 13 Μαΐου 1943, οι Σύμμαχοι εκκαθάρισαν τη Βόρεια Αφρική από τους Γερμανο-Ιταλούς και στις 10 Ιουλίου έγινε η απόβαση στη Σικελία, με αποτέλεσμα στις 25 Ιουλίου να πέσει η Κυβέρνηση του Μουσολίνι. Η Ιταλία κουρασμένη προσπαθούσε να βγει από τον πόλεμο, ενώ οι αντιμαχόμενοι προετοιμάζονταν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και να εκμεταλλευτούν τις αναμενόμενες εξελίξεις.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, μόλις ανακοινώθηκε η ανακωχή της Ιταλίας με τους Συμμάχους, οι Γερμανοί επιβλήθηκαν των Ιταλών στη Ρόδο, ενώ δυο μέρες πιο μπροστά είχαν αποβιβαστεί στην Κάρπαθο. Οι Σύμμαχοι με τη συνεργασία των Ιταλών κατέλαβαν την Κω και τη Λέρο, αλλά τον Οκτώβριο του 1943, επανέρχονται οι Γερμανοί και καταλαμβάνουν την Κω, και ένα μήνα αργότερα, μετά από σκληρή μάχη, και τη Λέρο. Έτσι, τρεις μήνες μετά την Ανακωχή, τα Δωδεκάνησα περιήλθαν υπό Γερμανική κατοχή, εκτός του Καστελορίζου που το είχαν καταλάβει οι Σύμμαχοι, οι οποίοι συνέχισαν να παρενοχλούσαν τους Γερμανούς με κατασκοπευτικά κλιμάκια από τα Μικρασιατικά παράλια και επιδρομές με τον «Ιερό Λόχο».
Τον Σεπτέμβριο του 1944 οι Σύμμαχοι κατέλαβαν την Σύμη όπου εγκαταστάθηκε ο «Ιερός Λόχος» και η 281η Ινδική Ταξιαρχία και άρχισαν μεμονωμένες επιθέσεις εναντίο των Γερμανών. Τον Μάρτιο του 1945 απελευθέρωσαν Τήλο και Νίσυρο. Στο μεταξύ, στις 4 Οκτωβρίου 1944, οι Γερμανοί έφυγαν από την Κάρπαθο και την επομένη ξεσηκώθηκαν οι Καρπάθιοι εναντίο των Ιταλών που συνεργάζονταν με τους Γερμανούς και άφησαν στην θέση τους, και απελευθέρωσαν την Κάρπαθο και την γειτονική Κάσο.
Στο μεταξύ, άρχισε να σφίγγει ο κλοιός γύρω από την Γερμανία, και η Γερμανική αντίσταση άρχισε να καταρρέει. Στις 7 Μαΐου 1945, ο στρατηγός Alfred Jodl, αρχηγός των Γερμανικών Δυνάμεων, υπέγραψε με τους Συμμάχους την άνευ όρων παράδοση των Γερμανών, και μεταξύ των άλλων διέταξε τον στρατηγό Otto Wagener να παραδώσει στους Συμμάχους τα Δωδεκάνησα.
Κατόπιν συνεννοήσεως με το Συμμαχικό στρατηγείο στην Σύμη, ο Wagener έρχεται με γερμανικό πλοιάριο απέναντι στο ακρωτήριο Αλεπώ, όπου τον περιέλαβε συμμαχικό αντιτορπιλικό και τον μετέφερε στην Σύμη.
Φτάνοντας στο λιμάνι, τον υποδέχθηκε ο αντισυνταγματάρχης Acland και τον οδήγησε στο σπίτι του Καψόπουλου που βρισκόταν το Συμμαχικό Στρατηγείο. Μετά από λίγο ήλθε ο αρχηγός των Συμμαχικών Δυνάμεων ταξίαρχος James Moffat με τον συνταγματάρχη Baird, τον Γάλλο πλοίαρχο Legge και τον συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε, αρχηγό του «Ιερού Λόχου».
Όταν ο ταξίαρχος Moffat ρώτησε τον Wagener αν δέχεται να υπογράψει την άνευ όρων παράδοση των Γερμανών στα Δωδεκάνησα, ο Wagener απάντησε: «Εκτελώ διαταγή, αν είχα το δικαίωμα δεν θα υπέγραφα».
Στην συνέχεια ο Wagener υπέγραψε, και έβγαλε το περίστροφο του που το παρέδωσε στον Moffat, ο οποίος το έδωσε στον Τσιγάντε, λέγοντας του: «Το τρόπαιο αυτό ανήκει στον ‘Ιερό Λόχο’».
Στην πρόσοψη του κτηρίου που υπεγράφη η παράδοση της Δωδεκανήσου από τους Γερμανούς τοποθετήθηκε πινακίδα από τους Συμμάχους που αναφέρεται στο ιστορικό γεγονός. Αργότερα στην ίδια πρόσοψη εντοιχίστηκε το επίγραμμα που σύνταξε ο Φώτης Βαρέλης:
«Απόψε κρυφομίλησε η Λευτεριά σε μένα,
Πάψετε Δωδεκάνησα, να ’στε συλλογισμένα».
Αμέσως μετά την υπογραφή της παράδοση της Δωδεκανήσου από τους Γερμανούς, οι Συμιακοί, μικροί και μεγάλοι, ξεχύθηκαν στους δρόμους κάτω στο λιμάνι με σημαίες τραγούδια και χορούς για να γιορτάσουν το ιστορικό γεγονός.
Την επομένη οι Συμμαχικές Δυνάμεις πήγαν από την Σύμη και κατέλαβαν την Ρόδο, όπου ακολούθησαν παρόμοιες πατριωτικές εκδηλώσεις. Και στις 15 Μαΐου 1945 έφτασε στην Ρόδο ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Αντιβασιλέας Δαμασκηνός, με το θωρηκτό «Αβέρωφ». Μερικές μέρες αργότερα ακολούθησε στο Μαντράκι η «Παρέλαση της Νίκης», από στρατιωτικές δυνάμεις και τοπικές οργανώσεις.
Αυτή την μέρα, το τέλος μιας σκλαβιάς που κράτησε πάνω από έξι αιώνες, γιορτάζει σήμερα ο Σύλλογος «Αίγλη», που δεν τιμά μόνο την Σύμη, αλλά όλα τα Δωδεκάνησα και τον απανταχού Ελληνισμό.
May 8th, 1945, in Symi, the Germans surrendered the Dodecanese to the Allies
By Manolis Cassotis
On May 13, 1943, the Allies cleared North Africa of the German-Italians and on July 10 the landing in Sicily took place, resulting in the fall of Mussolini’s Government on July 25. Italy was tired trying to get out of the war, while the belligerents were preparing to adapt to the new reality and take advantage of the expected developments.
On September 8, 1943, as soon as Italy’s armistice with the Allies was announced, the Germans imposed on the Italians in Rhodes, while two days earlier they had landed in Karpathos. The Allies with the cooperation of the Italians occupied Kos and Leros, but in October 1943, the Germans returned and occupied Kos, and a month later, after a fierce battle, they captured Leros. Thus, three months after the Armistice, the Dodecanese came under German occupation, except for Kastelorizo, which had been occupied by the Allies, who continued to harass the Germans with spy detachments from the Asia Minor coast and raids with the “Holy Squadron”.
In September 1944 the Allies occupied Symi where the “Holy Squadron” and the 281st Indian Brigade were stationed and launched isolated attacks against the Germans. In March 1945 they liberated Tilos and Nisyros. In the meantime, on October 4, 1944, the Germans left Karpathos, and the next day the Karpathians revolted against the Italians who were collaborating with the Germans and left in their place, and liberated Karpathos and neighboring Kasos.
Meanwhile, the cordon around Germany began to tighten, and German resistance began to crumble. On May 7, 1945, General Alfred Jodl, head of the German Forces, signed with the Allies the unconditional surrender of the Germans, and among other things ordered General Otto Wagener to hand over the Dodecanese to the Allies.
After consultation with the Allied headquarters in Symi, Wagener came on a German ship opposite cape Alepo, where he was picked up by an Allied destroyer and transported to Symi.
Arriving at the port, he was greeted by Lt. Col. Acland and led him to the house of Kapsopoulos, where the Allied Headquarters was located. After a while the leader of the Allied Forces Brigadier General James Moffat arrived with Colonel Baird, French Captain Legge and Colonel Christodoulos Tsigande, leader of the “Holy Squadron”.
When Brigadier Moffat asked Wagener if he agreed to sign the unconditional surrender of the Germans in the Dodecanese, Wagener replied: “I am carrying out an order, if I had the right I would not sign.”
Wagener then signed and took out his revolver and handed it to Moffat, who gave it to Tsigande saying: “This trophy belongs to the ‘Holy Squadron'”.
On the facade of the building where the surrender of the Dodecanese was signed by the Germans, a sign was placed by the Allies referring to the historical event. Later, on the same façade, was inserted the epigram written by Fotis Varelis (in free translation):
«Tonight, Liberty spoke to me secretly,
Dodecanese, stop worrying».
Immediately after the signing of the Dodecanese surrender by the Germans, the Symians, young and old, poured into the streets, down to the port with flags, singing and dancing, celebrating the historic event.
The next day the Allied military forces left Symi and occupied Rhodes, where similar patriotic events followed. And on May 15, 1945, the Archbishop of Athens and All Greece, Viceroy Damascenos, arrived in Rhodes with the battleship “Averof”. A few days later, the “Victory Parade” followed in Mandraki, by Allied military forces and local organizations.
This day, the end of a slavery that lasted more than six centuries, is celebrated today by the “Aegle” Association, which not only honors Symi, but the entire Dodecanese and Hellenism everywhere.
